خوزستان: راهکار برون رفت از مشکلات برق خوزستان چیست؟

به گزارش حلقه وصل، خشک‌سالی، کمبود بارش، کاهش حجم آب و ذخایر سدهای خوزستان خیلی زود زهر خود را ریخت و اثرش را روی کاهش تولید برق نیروگاه‌ها و به‌تبع آن شبکه برق و خاموشی‌های خواسته و ناخواسته نشان داد.

از سویی گرمای بی‌سابقه هوا، تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی باعث شد تا در خوزستان و به‌ویژه شهر اهواز که در سال‌های گذشته به‌دفعات درجات ۵۰ سانتی‌گراد به بالا را تجربه کرده و نامش در جهان به‌عنوان گرم‌ترین شهر ثبت‌شده است، سیستم‌های خنک‌کننده خیلی زود از همان بهار روشن شوند.

در گرمای زودرس که از دومین ماه بهار یعنی اردیبهشت آغازشده است، کولرها نیز ۲۴ ساعته روشن و این بار مثل سال‌های قبل مصوبه کاهش ساعات اداری از اول خردادماه اجرایی شد؛ هرچند جای این سؤال از مدیران وزارت نیرو و شرکت توزیع نیروی برق اهواز باقی است که چرا با توجه به پیش‌بینی‌های بلندمدت سازمان هواشناسی و تجربیات قبلی سال‌های گذشته فکر اساسی و چاره عاجلی برای مدیریت مصرف برق و جلوگیری از خاموشی نکردند؟

در این میان از همان ابتدا کاملاً مشخص بود که توصیه‌ها، هشدارها، اخطارها و تذکرهای احتمال خاموشی و ضرورت کاهش و صرفه‌جویی در مصرف برق در جایی که هوا همیشه گرم است، اثر ندارد و گوش اهوازی‌ها بدهکار این حرف‌ها نیست چون هیچ گزینه‌ای به‌غیراز روشن بودن شبانه‌روزی کولرها برای آن‌ها متصور نیست.

بعدازآنکه سروکله خاموشی‌ها به دلیل شدت گرما و افزایش میزان مصرف برق پیدا شد، این سؤال پیش آمد که چرا از همان ابتدا خاموشی‌ها به مردم اطلاع داده نشد و ناگهان شهر خاموش شد؟ چرا هیچ توضیح درست و درمانی به مردم داده نشد؟

مسئولان شرکت توزیع نیروی برق اهواز در این زمینه سرقت کابل‌ها، ترکیدن ترانس برق یا تجهیزات تخصصی‌تر مثل فیدرها و بریکرها و خروج رله‌ها را دلایل مختلف خاموشی‌ها عنوان می‌کردند.

بعدازاین اتفاق جداول خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده توسط مدیران شرکت توزیع نیروی برق اهواز منتشر و ساعات خاموشی منطقه به منطقه اعلام شد اما ساعات خاموشی اعمال‌شده و زمان آن با آن چیزی که در جداول خاموشی اعلام‌شده بود، زمین تا آسمان تفاوت داشت.

در جدول خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده میزان خاموشی ۱.۵ ساعت اعلام‌شده بود درحالی‌که این خاموشی در عمل فراتر از این و حدود سه ساعت بود و این میزان نیز با ساعت اعلامی در جدول خاموشی متفاوت بود.

در این میان خاموشی‌ها در طول شبانه‌روز بیش از یک‌بار بود و در برخی مناطق اهواز برق به‌دفعات می‌رفت اما این قطعی‌های مکرر برق، قطعی آب را نیز به دنبال داشت و رنج مضاعفی بر دوش مردم شد.

در این میان مدیرعامل شرکت آبفای استان در نشست خبری گفته بود که مردم باید مخازن ذخیره آب داشته باشند، اما هیچ‌کس نپرسید در گرمای غیرقابل‌تحمل اهواز با آن آفتاب داغ و سوزان که آدم را آب می‌کند، وقتی مخزن آب ۲۴ ساعته در معرض نور شدید آفتاب باشد، چگونه قابل‌استفاده است؟

اما شرکت توزیع نیروی برق اهواز برای مدیریت مصرف برق به بیمارستان‌ها اعلام کرد که از دیزل ژنراتورها و سیستم برق اضطراری استفاده کنند تا آن‌ها بتوانند مصرف برق را مدیریت و درنهایت خاموشی‌ها کمتر شود و این در حالی است که سیستم برق اضطراری همان‌طور که از نامش پیداست برای روز مباداست؛ بیمارستان‌ها با جان و حیات مردم و بیماران سروکار دارند و نباید به‌هیچ‌عنوان برق آن‌ها قطع شود چون اولین اشتباه در این بخش آخرین اشتباه است که مرگ بیماران را رقم می‌زند.

چه‌بسا بسیاری از تجهیزات پزشکی مثل سیستم‌های تنفس مصنوعی و اکسیژن سازها که جان بیماران به آن‌ها وصل است با کوچک‌ترین قطعی یا نوسان برق خسارتی وحشتناک به بار می‌آورد.

شرکت توزیع نیروی برق اهواز به‌جای پیش‌بینی این شرایط، مدیریت صحیح تقاضا و مصرف برق و اعمال تدابیر درست برق صنایع کوچک را آن‌هم در سال مانع زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها از تولید قطع کرد؛ همچنین به‌جای آنکه به صنایع بزرگ و پرمصرف مثل شرکت‌های فولادی و نوردی برای کاهش ساعات اداری و خاموش کردن کوره‌ها به‌صورت موقت فشار وارد کند، زورش به ضعیف‌ترها یعنی شرکت‌های صنعتی کوچک در شهرک‌های صنعتی استان رسید.

بعد از اعتراضات گسترده عمومی و درخواست نمایندگان مجلس خوزستان و طرح مسئله در کمیسیون انرژی در دو هفته گذشته خاموشی‌های با برنامه بخش خانگی در اهواز به صفر رسید ولی به‌صورت موردی خاموشی‌هایی در برخی مناطق مشاهده شد که علت آن بروز اشکال در ترانس یا پایه‌های برق اعلام می‌شد؛ همچنین در برخی دیگر از شهرهای خوزستان قطعی برق خانگی به‌صورت موردی مشاهده شد.

افزایش بار شبکه

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور، با اشاره به شرایط اخیر خوزستان در حوزه انرژی و کاهش ظرفیت تولید برق در استان اظهار می‌کند: ظرفیت اسمی نیروگاه‌های حرارتی منطقه خوزستان حدود پنج هزار و ۳۰۰ مگاوات با تولید عملی حدود چهار هزار مگاوات است.

کیومرث زمانی با اشاره به اینکه نیروگاه رامین زودتر از برنامه اعلامی (۱۵ تیرماه) وارد مدار شده است، می‌افزاید: ظرفیت اسمی نیروگاه‌های آبی خوزستان حدود هشت هزار و ۱۰۰ مگاوات است که در سال‌های با بارش خوب حدود هفت هزار مگاوات تولید برق دارند.

وی با اشاره به خاموشی‌های اخیر در استان به‌ویژه اهواز یادآور می‌شود: در روزهایی که خاموشی می‌دادیم و چند روزی که صنعت فلزی و سیمانی کامل تعطیل‌شده بودند، تولید برق‌آبی به دو هزار مگاوات کاهش‌یافته بود.

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور با اشاره به نیروگاه‌های خارج از مجموعه وزارت نیرو که تابستان امسال در حال کمک به شبکه هستند، بیان می‌کند: پتروشیمی فجر با یک هزار و ۲۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاهی در حال تزریق ۵۰۰ - ۵۳۰ مگاوات توان به شبکه است و بقیه ظرفیت آن در حال تأمین برق پتروشیمی‌هاست.

زمانی عنوان می‌کند: نیروگاه غرب کارون شرکت مپنا طرف قرارداد مهندسی و توسعه نفت است که برای تأمین برق میادین مشترک با عراق در جنوب غرب اهواز، جنوب بستان و منطقه جزیره طراحی‌شده بود که اکنون با ظرفیت اسمی ۳۴۰ مگاوات در حال تولید ۲۳۰ - ۲۶۰ مگاوات توان و تزریق به شبکه است.

وی با اشاره به اینکه پالایشگاه آبادان با حدود ۲۵۰ مگاوات ظرفیت اسمی در حال تزریق ۲۰ مگاوات به شبکه آبادان است، ادامه می‌دهد: ظرفیت اسمی نیروگاه‌های مقیاس کوچک تولید پراکنده حرارتی و آبی خوزستان حدود ۱۰۰ مگاوات بوده که حدود ۷۰ مگاوات تولید برق دارند؛ همچنین نیروگاه‌های خورشیدی نیز در حد دو مگاوات است.

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور یادآور می‌شود: در حال حاضر بخشی از صنعت در کشور با ظرفیت حدود یک هزار مگاوات وارد مدار شده و با ذخیره ایجادشده آب در هفته گذشته اکنون تولید آبی به حدود سه هزار مگاوات رسیده است.

زمانی با اشاره به اینکه یک واحد ۱۴۵ مگاواتی و دو واحد ۳۲ مگاواتی از نیروگاه زرگان با تولید عملی ۱۵۰ مگاوات نیز از مدار خارج بوده و همچنان هست، اضافه می‌کند: از بین نیروگاه‌های حرارتی تا ۱۵ تیرماه یک واحد نیروگاه حرارتی رامین S۶ به ظرفیت اسمی ۳۱۵ مگاوات و تولید عملی ۲۵۰ مگاوات به دلیل تعمیرات اساسی از مدار خارج بود.

وی بیان می‌کند: در سال جاری پیک مصرف در روز ۱۱ تیرماه با مقدار هشت هزار و ۱۴۱ مگاوات رخ‌داده که حدود ۸۸ درصد آن یعنی هفت هزار و ۱۵۰ مگاوات خانگی بوده و از این مقدار نزدیک به ۶ هزار مگاوات بار سرمایشی بوده که کاملاً به دما وابسته است.

لزوم استفاده از پنل‌های خورشیدی

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور بابیان اینکه رکورد بار مصرفی برق خوزستان در سال گذشته هشت هزار و ۵۱۸ مگاوات در روز ۱۱ مرداد رخ‌داده است، می‌گوید: ۸۲ درصد از این رکورد مصرف خانگی بوده که حدود هفت هزار مگاوات است و سهم صنعت نیز ۱۵ درصد و سایر مصارف هم سه درصد بود.

زمانی با بیان اینکه در دماهای بالای ۲۵ درجه (دمای رفاه) با افزایش دما بار شبکه هم زیاد می‌شود، اظهار می‌کند: به‌طور متوسط به ازای هر درجه افزایش دما بیش از ۲۰۰ مگاوات به بار شبکه اضافه می‌شود.

وی با اشاره به وابستگی افزایش بار به افزایش و کاهش دمای هوا تصریح می‌کند: در دماهای کمتر از ۳۵ تا ۳۷ درجه این وابستگی کمتر و در دماهای بالای ۳۷ درجه سانتی‌گراد (دمای درونی بدن) این وابستگی بار شبکه به دما خیلی بیشتر است.

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور خبر می‌دهد: تا ۱۵ تیرماه امسال ۴۰۰ مگاوات از تولید عملی چهار هزار مگاواتی حرارتی خوزستان در مدار نبوده و تنها نیروگاه‌های حرارتی سه هزار و ۶۰۰ مگاوات تولید داشته‌اند؛ دراین‌بین نیروگاه‌های بخش خصوصی که با درخواست ستاد عبور از پیک به تزریق توان پرداختند، بیش از ۸۰۰ مگاوات تولید عملی داشته‌اند که کل کمبود ۴۰۰ مگاواتی نیروگاه‌های در دست تعمیر و ۴۰۰ مگاوات از کمبود نیروگاه‌های برق‌آبی را جبران کردند.

زمانی با بیان اینکه تغییر ساعات اداری منجر به کاهش بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ مگاوات بار شده که با رعایت ۵۰ درصد ادارات محقق شده است، تصریح می‌کند: در صورت مقید بودن و رعایت ادارات پتانسیل مدیریت مصرف و کاهش بار تا ۳۰۰ مگاوات را دارند.

وی با اشاره به اینکه در ۶ ساعت از پیک‌بار که نیروگاه‌های برق‌آبی بین دو هزار و ۵۰۰ تا سه هزار مگاوات تولید برق دارند حدود ۵۰۰ مگاوات تا یک هزار مگاوات کمبود تولید وجود دارد، می‌افزاید: در ۱۸ ساعت دیگر از شبانه‌روز (غیر پیک یا آف پیک) که نیروگاه‌های آبی فقط ۵۰۰ مگاوات تا یک هزار مگاوات تولید می‌کنند، حدود سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ مگاوات کمبود تولید داریم که از شبکه سراسری تأمین می‌شود.

تا پایان مردادماه و حتی دهه اول شهریورماه در خوزستان احتمال رخ دادن پیک بار وجود دارد ولی در شبکه سراسری به‌طورمعمول تا ۱۵ مرداد پیک بار اتفاق می‌افتد سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور خبر می‌دهد: در روز تعطیل اول یا آخر هفته (شنبه یا چهارشنبه) حدود ۴۰۰ مگاوات و در روزهای تعطیل با توالی چهار روز (دو روز تعطیل متصل به آخر هفته) حدود ۵۰۰ مگاوات بار شبکه خوزستان کاهش می‌یابد.

زمانی با بیان اینکه در یک روز تعطیل وسط هفته ۳۰۰ مگاوات بار کاهش می‌یابد، می‌گوید: تا پایان مردادماه و حتی دهه اول شهریورماه در خوزستان احتمال رخ دادن پیک بار وجود دارد ولی در شبکه سراسری به‌طورمعمول تا ۱۵ مرداد پیک بار اتفاق می‌افتد.

وی، راهکار اساسی حل مشکل تأمین برق در مناطق گرمسیری را استفاده از پنل‌های خورشیدی خانگی می‌داند که نیازمند تأمین مالی است و می‌گوید: انقلاب برق خورشیدی با همکاری تأمین مالی توسط بانک‌ها محقق می‌شود.

سخنگوی صنعت برق در جنوب غرب کشور عنوان می‌کند: با مدل پرداخت سرمایه ۲۰۰ میلیونی برای احداث نیروگاه ۱۰ کیلوواتی در قالب وام کم‌بهره با سود حداکثر ۱۰ درصد و اقساط بلندمدت حداقل ۱۰ ساله پیشنهاد می‌شود که در این مدل با پرداخت اقساط وام ماهانه ۱۰ میلیون ریال سود خالص به هر مشترک خانگی می‌رسد.

به گفته زمانی، مزیت این نیروگاه‌ها تولید برق بیشتر در زمان ظهر و هنگام تابش بیشتر خورشید است که در پیک مصرف پیک تولید خود را دارند.

خاموشی برق نباید رخ دهد

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی، می‌گوید: طبق مصوبات و توافقات انجام‌شده اولویت برق‌رسانی به بخش خانگی می‌رسد و در روزهای اخیر نیز عدم خاموشی با برنامه برق خانگی رعایت شده است.

سید کریم حسینی با اشاره به اینکه تصمیم بر این است تا هیچ‌گونه جدول خاموشی برق خانگی نداشته باشیم، ادامه می‌دهد: قطعی‌های موردی برق طبیعی است چون شاید وضعیت شبکه برق دچار اشکالی فنی باشد ولی تصمیم جدیدی برای خاموشی‌های با برنامه گرفته نشد.

وی در خصوص پرداخت خسارت به مشترکانی که کالای خانگی آن‌ها با نوسان برق سوخته است، عنوان می‌کند: چنانچه ازلحاظ فنی تقصیری متوجه سازمان‌های برق باشد، آن‌وقت پرداخت خسارت به کالاهای خانگی انجام می‌شود.

یکی از مشکلات شبکه برق اهواز شمار مشترکان پرمصرف و رفتار مصرفی غیراستاندارد است که این مسئله خود را در قالب افزایش حجم مصرف برق و خاموشی‌های زیاد در اهواز نشان داد.

بر اساس آمار مشترکان خانگی بیشترین میزان مصرف برق را دارند و یکی از ابزارهای کنترل تقاضا در جهان و کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته اعمال تعرفه‌ها و دسته‌بندی مشترکان است؛ همچنین ابزارهای انگیزشی می‌تواند باعث ایجاد انگیزه برای رعایت الگوی مصرف انرژی و صرفه‌جویی و کاهش مصرف باشد.

استفاده از ابزارهای تعرفه‌ای یعنی مشوق‌های مالی برای مشترکان خانگی کم‌مصرف نظیر تخفیف در محاسبه قیمت برق، پرداخت جایزه خوش‌حسابی، اعمال جرائم برای مشترکان پرمصرف خانگی و محاسبه قیمت برق با قیمت واقعی، هوشمند سازی کنتورهای برق خانگی، اعمال تعرفه برق با قیمت واقعی و تمام‌شده برای سه دهک پردرآمد اهواز، استفاده از ابزارهای کاهنده مصرف برق، کاهش تلفات شبکه برق در بخش خانگی، نوسازی شبکه برق و تجهیزات شبکه، ابزارها و تدابیر ایمنی‌بخش برای مدیریت تقاضا در شبکه برق اهواز هستند.

علاوه بر این مشترکان تجاری - صنعتی یعنی صنایع بزرگ در اهواز نیز باید ملزم و مکلف به کاهش ساعات کاری خود باشند به‌ویژه شرکت‌های بزرگ فولادی نظیر صنایع فولاد خوزستان که کوره‌های بلند قوس الکتریک با مصرف بالای برق دارند و آب زیادی را هم می‌بلعند.

ازآنجایی‌که مدیریت صنایع بزرگ در تهران است و تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های آن‌ها در پایتخت صورت می‌گیرد و این شرکت‌ها تنها به سود و منافع خود فکر می‌کنند به‌راحتی تن به این ابزارها نمی‌دهند؛ بنابراین در اینجا باید از قدرت سیاسی و شورای تأمین استان و دادگستری (قدرت قضائی و دادستان) برای الزام غول‌های بزرگ صنعتی به رعایت الگوی مصرف و کاهش ساعات اداری و خاموش کردن کوره‌های بلند قوس الکتریکی استفاده کرد.

اما با قطع برق بخش خانگی به‌خصوص در اهواز مردم شاهد قطعی آب بوده‌اند؛ اینکه ضعف در دستگاه‌های دیزل ژنراتور یا تنش آبی کدام‌یک باعث بروز ناپایداری در شبکه توزیع آب می‌شود، پرسشی است که از سوی شرکت آبفای خوزستان بی‌جواب ماند و تلاش‌های خبرنگار برای مصاحبه با مدیرعامل این شرکت بی‌نتیجه بود.