حصول توافق در وین در گرو تصمیمات سیاسی طرف‌های مقابل

به گزارش حلقه وصل، ششمین دور مذاکرات وین به منظور احیای برجام به مدت ۹ روز (از ۲۲ خرداد ماه) با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام روز یکشنبه ۳۰ خرداد ماه و دو روز بعد از برگزاری سیزدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری در ایران در شهر وین اتریش پایان یافت و «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت کننده در مذاکرات در این باره بیان این‌که ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است، درباره روند مذاکرات گفت: به اواخر کار نزدیک شدیم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود.

 هنوز زمان دور بعدی مذاکرات وین (دور هفتم) اعلام نشده و در همین خصوص نیز «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در این مذاکرات، امروز در توئیتی نوشت که طرف‌های مذاکره کننده به زمان بیشتری نیاز دارند.

از زمان پایان دور ششم مذاکرات تا به امروز شاهد اظهاراتی از ناحیه مقام‌های ایرانی درباره مذاکرات وین و آینده این مذاکرات بوده‌ایم. حسن روحانی رئیس جمهور، سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه، کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مجید تخت‌ روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل و علی ربیعی سخنگوی دولت از جمله مسئولانی بودند که در این مدت در این خصوص اظهارنظر کردند.

* وقتی توافق خواهیم کرد که به خواسته‌های ملی خود رسیده باشیم

عراقچی بعد از دور ششم مذاکرات خاطرنشان کرد: پیشرفت ما این دور نسبتا خوب بوده، از جهت این‌که متون به مقدار بسیار زیادی الان آماده است و آن مقداری هم که آماده نیست، حداقل یک وضعیت کاملا مشخصی دارد و تصویری را از اختلافات نشان می‌دهد و این‌که (اختلافات) در چه مرحله‌ای هستند و این به تصمیم گیران کمک می‌کند که تصمیم درست را اتخاذ کنند.

معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که چقدر احتمال می‌دهید دور آتی مذاکرات دور پایانی باشد و توافق حاصل شود؟ اظهار داشت: واقعا نمی‌توان گفت که دور آینده آیا دور پایانی خواهد بود یا نه ولی من امیدوارم که چنین باشد. اگر طرف‌های مقابل ما بتوانند تصمیمات خودشان را بگیرند به نظر من دور آینده دور پایانی خواهد بود با این حال فکر می‌کنم، دور سختی خواهد بود.

عراقچی همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا توافقی که احتمالا حاصل خواهد شد در این دولت خواهد بود یا دولت جدید ایران، خاطرنشان کرد: بارها گفته‌ام در این مذاکرات ما اهداف و منافع ملی را دنبال می‌کردیم، حتما هم برای جناب آقای دکتر روحانی و هم جناب آقای دکتر رئیسی آن چه مهم است، این است که این منافع تامین شود. زمانش خیلی علی القاعده نباید اهمیتی داشته باشد، حتما هر چه سریع‌تر باشد، بهتر است. به خاطر این‌که آثار رفع تحریم‌ها هر چه زودتر خودش را نشان دهد. ولی ما وقتی توافق خواهیم کرد که به خواسته‌های ملی خود رسیده باشیم و منافع ملی و مواضع اصولی و قطعی نظام که دنبال آن هستیم، محقق شده باشد.

این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: طبیعتا امیدوار هستیم که در همین دولت انجام شود و امیدوار هستیم که هر چه زودتر انجام شود، ولی این ملاک ما برای رسیدن به توافق نیست، ملاک ما رسیدن به یک توافق خوب است.

معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت ایرانی شرکت‌کننده در مذاکرات وین در گفت‌وگویی با ان.اچ.کی هم ضمن ابراز امیدواری برای به نتیجه رسیدن مذاکرات در دوران ریاست‌ جمهوری روحانی گفت هنوز بخش دشوار گفت‌وگوها باقی است.

* اختیارات به آقای عراقچی داده شود همین امروز می‌توانیم تحریم را تمام کنیم

از سوی دیگر، حجت‌الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور هم دوم تیر ماه در نشست هیأت دولت گفت: دولت کار بزرگی انجام داده است و جنگ را به پایان رسانید، دولت در سایه ایثار و فداکاری مردم و رهنمودهای مقام معظم رهبری آمریکا را پای میز مذاکره در وین کشاند و مسائل مهم را حل و فصل کردیم و اگر بخواهند و اختیارات به آقای عراقچی داده شود همین امروز می‌توانیم تحریم را تمام کنیم. عهد دولت با مردم این بود که در برابر آمریکا تسلیم نشویم و بتوانیم کشور را در جنگ اقتصادی اداره کنیم و مواد اولیه را تامین کنیم و به این عهد خود پایبند بودیم.

رئیس جمهور نیز نهم تیر ماه در نشست هیأت دولت در اظهاراتی اعلام کرد: اگر بایدن در اجرای برجام تسامح کند به رای ملت خودش خیانت کرده است چون اینها بر این مبنا رای دادند و بعد مرتب تاکید کردند که برجام را قبول داریم و می خواهیم برگردیم ولی مردم متوقع هستند این کار هرچه زودتر اجرایی شود.

رئیس جمهور با تاکید بر این‌که دولت دوازدهم در این مسیر هیچ کوتاهی و تساهل و تسامحی را روا نداشته و با قدرت و دقت از تمام فرصت‌ها و ثانیه‌ها استفاده کرده است،‌ اظهار داشت: امیداریم مردم ما به حق مسلم خود برسند و به جهانیان روشن شود که ما هیچ‌گاه دنبال سلاح هسته‌ای و میکروبی نبوده‌ایم و نخواهیم بود و صحبت‌ها بی اساس بوده است.

روحانی افزود: برجام نشان می‌دهد جمهوری اسلامی ایران دنبال سلاح هسته‌ای نیست. 

* اگر تصمیمات سیاسی در تمام اطراف گرفته شود، نزدیک به توافق هستیم

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ۳۱ خرداد ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران با بیان این‌که هیچگاه برجام جدیدی گفت‌وگو و مذاکره نخواهد شد، گفت: هیچ بعیدی نیست که دور بعد، دور پایانی مذاکرات وین باشد.

وی درباره این‌که آیا خوشبین هستید و فکر می‌کنید مذاکرات برجام در همین دولت به نتیجه برسد؟ اظهار داشت: دیپلمات‌ها آدم‌های خوشبینی هستند، ولی برای قضاوت همواره زود است و این اصلی است که باید ببینیم آیا تصمیمات سیاسی توسط همه طرف‌ها گرفته می‌شود یا خیر.

سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: متن فاقد ابهام است و به یک متن روشنی در همه کارگروه‌ها رسیدیم. آن‌چه باقی ‌مانده بیش از آن‌که به مذاکره نیاز داشته باشد، نیازمند تصمیم سیاسی همه طرف‌ها است و اگر تصمیمات سیاسی اخذ شود می‌توان امیدوار بود که در دور پایانی گفت‌وگوها قرار می‌گیریم. 

خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی درباره این‌که گفته می‌شود علیرغم این‌که توافق بر سر تحریم‌های تجاری و اقتصادی صورت گرفته اما تیم مذاکره کننده ایران حصول توافق را منوط به خروج نام افراد خاص از فهرست‌های خاص تحریمی آمریکا کرده است، بیان کرد: این گزارش‌ها دقیق نیست. ایران هیچ‌گاه رسیدن به توافق را منوط به اسم افراد نکرده است. سیاست اصولی ایران، رفع تمامی تحریم‌هاست که در برجام پیش بینی شده است.

وی گفت:  الان در نقطه‌ای هستیم که اگر تصمیمات سیاسی در تمام اطراف گرفته شود نزدیک به توافق هستیم، ولی اگر تصمیمات سیاسی گرفته نشود، قطعا زمانبر است. این زمان بی انتهایی نیست و اجازه نخواهیم داد فرسایشی شود. از نظر ما متن کاملا روشن است و به نقطه‌های تصمیم سیاسی رسیده است. آمریکا و ما در برخی از موضوعات اختلاف رای داریم و به نظر می‌آید این‌جا نقطه‌ای است که با تصمیمات سیاسی تمام اطراف حل می‌شود و دیگر گفت‌وگوها در سطح کارشناسی و معاونان ادامه نمی‌خواهد یافت.

* ایران مذاکره بی‌پایان نخواهد کرد

«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه دوم تیر ماه در واکنش به موضع اعلام شده از سوی وزرای خارجه آمریکا و فرانسه مبنی بر اینکه منتظر تصمیم ایران در زمینه بازگشت به برجام هستند، اظهار داشت: ایران هیچ وقت برجام را ترک نکرده که بخواهد به برجام برگردد، بلکه این آمریکاست که باید تصمیم خود را بگیرد و با لغو تحریم‌های غیرقانونی و اجرای موثر تعهدات قطعی خود، به برجام بازگردد. روشن است که اگر آمریکا تصمیم خود را بگیرد، آماده اجرای کامل تعهدات خود شود و از استفاده از تحریم‌ها به عنوان اهرم مذاکراتی دست بردارد، توافق ممکن خواهد بود. 

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: موضع ما از ابتدای مذاکرات ‌وین تا الان تغییری نکرده است، ما خواستار لغو تحریم‌های آمریکا، راستی آزمایی آنها و سپس توقف اقدامات جبرانی و از سرگیری اجرای تعهدات ایران هستیم. این طرف‌های مقابل هستند که باید تصمیم خود را بگیرند.

سعید خطیب‌زاده پنجم تیر ماه نیز در توئیتی نوشت: ما به واسطه تعهد جدی خود به حفظ توافقی که ایالات متحده تلاش کرده بود آن را نابود کند، فعال‌ترین طرف در وین بوده‌ایم و اغلب پیش‌نویس‌ها را ما پیشنهاد داده‌ایم. همچنان معتقدیم که توافق امکانپذیر است، مشروط بر آنکه ایالات متحده تصمیم بگیرد که میراث شکست خورده ترامپ را کنار بگذارد.ایران مذاکره بی‌پایان نخواهد کرد.

* اهمیتی ندارد در کدام بازه زمانی و در کدام دولت توافق صورت بگیرد

خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه هفتم تیر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره مذاکرات وین و این‌که اگر گفت‌وگوها ادامه یابد نماینده رسمی دولت منتخب در ایران در این مذاکرات حضور می‌یابد و یا مذاکرات در دولت بعد ادامه می‌یابد؟ گفت: اساسا اهمیتی ندارد در کدام بازه زمانی و در کدام دولت توافق صورت بگیرد. اگر همین الان هم این توافق جمع بندی شود و تصمیمات را همه طرف‌ها بگیرند ما حتی یک ساعت کار را به عقب نخواهیم انداخت. مهم تامین منافع عالیه ایران و مردم ایران از بستر این گفت‌وگوهاست و هر زمان که این اتفاق رخ دهد آن را اعلام می‌کنیم. تصمیم در خصوص این موضوع به این دولت و آن دولت برنمی‌گردد.

خطیب‌زاده همچنین بیان کرد: حداکثر چیزی که آمریکا می‌تواند به آن فکر کند، بازگشت تمام و کامل به اجرای برجام است و آن وقت است که می‌تواند در میز برجام حاضر شود.

«کاظم غریب آبادی» نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم پنجم تیر ماه در گفت‌وگویی تلویزیونی اعلام کرد: اگر بحث مذاکرات در وین نبود نه تفاهم سه ماهه فنی را با آژانس داشتیم و نه تداوم یک ماهه را

«مجید تخت روانچی» سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل نهم تیر ماه با بیان این‌که الان نوبت آمریکا، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی است که تصمیمات سختی برای بازگشت به پایبندی کامل به برجام اتخاذ کنند، گفت: هدف نهایی ما تنها اطمینان از اجرای برجام توسط همه است، نه کمتر و نه بیشتر. 

* مذاکرات احیای برجام ارتباطی به سیاست داخلی و نتایج انتخابات ندارد

«علی ربیعی» سخنگوی دولت هم اول تیر ماه در نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به این سوال که آیا برنامه دولت روحانی این است که نهایی سازی برجام را به دولت بعد بسپرد یا اینکه در روزهای باقی مانده به فرجام برساند؟ گفت: از ابتدای آغاز رقابت‌های انتخاباتی تکرار کرده‌ایم که مذاکرات احیای برجام ارتباطی به سیاست داخلی و نتایج انتخابات ندارد و بر اساس سیاست‌های کلان کشور و پیرو خطوط تعیین شده از سوی رهبر انقلاب و نهادهای بالادستی، دولت خود را مکلف دانسته که این مذاکرات را بر مبنای تامین حداکثری منافع ملی دنبال کند. اگر آمریکا به تعهداتش برگردد، مذاکره کنندگان شرایط را به تصمیم گیری به نهادهای بالادستی گزارش خواهند داد و منتظر دولت بعد نخواهند شد.

وی افزود: در حال حاضر تقریباً درباره همه اختلافات مهم طرفین، تفاهم کلی صورت گرفته و اسناد مربوطه آماده شده است. اکنون به یک متن روشن و فاقد ابهام در همه کارگروه‌ها رسیده‌ایم. آن‌چه باقی ‌مانده بیش از آن‌که به مذاکره نیاز داشته باشد، نیازمند تصمیم سیاسی همه طرف‌ها است و اگر تصمیمات سیاسی اخذ شود می‌توان امیدوار بود و هیچ بعید نیست که وارد دور پایانی گفت‌وگوها شویم. 

ربیعی ادامه داد: همانطور که آقای عراقچی اشاره کرده، هفته آینده ممکن است آخرین دور مذاکرات در وین باشد که البته این مسئله بستگی به تصمیم طرف‌های مقابل و اراده آنها برای به نتیجه رسیدن گفت‌وگوها دارد. بنابراین در جریان طبیعی امور، در صورتی‌که دیگر طرف‌ها آماده باشند، دولت مانعی برای اتمام مذاکرات ندارد. اما اگر به هر دلیلی توافق نهایی تا مهلت قانونی دولت دوازدهم اتفاق نیفتد، مسئولیت مذاکرات و تصمیم درباره جزییات آن بر عهده دولت سیزدهم خواهد بود.

* مصمم هستیم رفع تحریم‌ها را در اولین فرصت محقق کنیم

«علی ربیعی» سخنگوی دولت هشتم تیر ماه در نشست خبری با خبرنگاران گفت: از نظر ما تاکنون هر آنچه که می‌باید در میز مذاکرات مورد گفت‌وگو قرار می‌گرفته، به بحث بین طرفین گذاشته شده است. دیدگاه ما برای همه طرف‌ها کاملاً روشن است و ما نیز از مواضع آنها درباره موارد اختلاف اطلاع داریم. ما برای همه طرف‌ها روشن کرده‌ایم که کدام تحریم‌ها که نقض برجام بوده و یا مانع اجرای کامل و بی نقص آن می‌شوند باید متوقف شوند و همین‌طور می‌دانیم که در صورت برداشتن این گام از طرف آمریکا و تعهد دوباره همه طرف‌ها به برجام، چه اقداماتی را با چه ترتیبی باید انجام بدهیم. 

وی خاطرنشان کرد: در مورد اینکه مذاکرات وین چگونه ادامه پیدا خواهد کرد، باید صبر کنیم تا نتایج نشست‌ها روشن تر شود. نکته مهم این است که گفت‌وگوها به جایی رسیده که همه طرف‌ها باید تصمیمات خود را اتخاذ کنند. تصمیماتی که ما باید اتخاذ می‌کردیم به نظر خودمان گرفته و اعلام کرده‌ایم و منتظر هستیم تا طرف‌های مقابل به شمول ایالات متحده آمریکا تصمیمات سیاسی خود را اعلام کنند تا بتوانیم بر اساس آن درخصوص دور آینده مذاکرات روشن تر صحبت کنیم.    ربیعی اظهار داشت: در خصوص رفع تحریم‌ها، تا این مرحله از مذاکرات، در خصوص رفع کلیه تحریم‌های بخشی علیه بخش‌های اصلی اقتصاد ایران مانند انرژی، مالی و بانکی، بیمه و غیره .. اتفاق نظر وجود دارد، گرچه تا در مورد همه موضوعات در دستورکار توافق حاصل شود، اصولا توافقی شکل نگرفته است. با این حال باید تاکید کرد هر توافق الزاما در برگیرنده رفع تحریم‌های ظالمانه در حوزه اقتصادی علیه ملت ایران خواهد بود.   سخنگوی دولت ادامه داد: ما مصمم هستیم رفع تحریم‌ها را در اولین فرصت محقق کنیم؛ اما بیش از آنچه که لازم است، عجله‌ای هم نداریم. اگر در طول زمان باقی مانده از تصدی دولت، به نتیجه رسیدن مذاکرات دست یافتنی باشد، مانعی برای آن وجود ندارد؛ در غیر این صورت و با تشخیص تصمیم گیرندگان عالی نظام، دولت سیزدهم مسئولیت اجرای تداوم یا خاتمه مذاکرات را برعهده خواهد گرفت.

* دستور روحانی به عراقچی و ظریف

«محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس جمهور هم چهارشنبه دوم تیر ماه در حاشیه نشست هیأت دولت گفت: در ارتباط با مسئله برجام رئیس جمهور در نشست هیأت دولت روز یکشنبه به وزرا دستور دادند که هر تصمیمی که می‌گیریم و این تصمیم به دولت آینده تسری پیدا می‌کند حتما با آن مشورت کنیم. ما نمی‌خواهیم در این ۴۰ روز آینده کاری بکنیم که دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور منتخب با مشکل روبرو شود یا راضی و موافق نباشد.

واعظی اظهار داشت: در رابطه با برجام که موضوع بسیار مهمی است رئیس جمهور دستور داد عراقچی به محض رسیدن به تهران با ظریف خدمت آقای رئیسی برسند و گزارش کاملی بدهند و بگویند پیشرفت‌ها چقدر بوده و محدودیت‌ها را اعلام کند. این گزارش یک ساعت و نیم طول کشید و همه موارد اعلام شد.

واعظی در پاسخ به سوالی در مورد تضمین آمریکا در برجام گفت: آقای عراقچی این موضوع را از همان روز اول پیگیری کرده و ساز و کارهایی را هم مشخص کردند. الان روی سازوکارهایی کار می‌شود که شرایط ترامپ تکرار نشود.

* باید اطمینان کسب کنیم

«محمود واعظی» رئیس دفتر رئیس جمهور همچنین روز چهارشنبه نهم تیر ماه در حاشیه نشست هیأت دولت در پاسخ به سوالی درباره مذاکرات وین و تضمین آمریکا به ایران، گفت: باید اطمینان کسب کنیم. نمی‌توانیم عضو معاهده‌ای باشیم که هر لحظه حس کنیم اتفاقی می‌افتد. اگر می‌خواهند به تعهداتمان عمل کنیم، طرف مقابل هم به تعهداتش باید عمل کند. آمریکا از برجام خارج شده است پس نخست آمریکا باید به تعهدات خود عمل کند و بعد ما راستی‌آزمایی کرده و به تعهدات خود عمل می کنیم. 

واعظی درباره اینکه آیا مذاکرات در دولت بعدی به نتیجه می‌رسد یا دولت فعلی، گفت: اصل موضوع این است که چه در دولت آقای روحانی و چه در دولت آقای رئیسی تلاش گسترده‌ای برای حفظ حقوق ملت ایران انجام شود و برجامی به توافق برسد که قابل اجرا باشد؛ ضمن آنکه طرف‌های مقابل به تعهدات خود عمل کنند و تحریم‌ها سریع‌تر برداشته شود و ما هم هر تلاشی بتوانیم برای رسیدن به این هدف انجام می‌دهیم.