تهران: طالب‎زاده: پیام رهبری سیگنالی است که می‎گوید راه را درست می‎رویم/ نقویان: فیلمسازی، وسیله ما در حفاظت از حریم دین است

حلقه‌وصل: شب جمعه، 22 دی‌ماه امسال جمعی از مستندسازان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با رهبر معظم انقلاب دیدار کردند. فردای این دیدار رهبر معظم انقلاب پیامی را با عنوان «منشور مستند انقلاب اسلامی» صادر کردند. دیروز و با حضور هنرمندان و مستندسازان انقلاب اسلامی در سالن سوره حوزه هنری از این منشور رونمایی شد. در بخش میانی این مراسم، بخش‌هایی از صحبت‎های حضرت آقا در دیدار با مستندسازان به صورت تصویری پخش شد.

مستندهای شما می‎تواند ذهن‎ها را روشن کند

حضرت آقا در این مراسم به مستندسازان فرمودند: «فیلم مستند یکی از اقبال‌های هنری جمهوری اسلامی ایران است. الحمدالله مستندهای خوبی ساخته می‎شود. اساسا مستند چیز باارزشی است و الحمدالله جهت، جهت انقلابی و دینی و ارزشی است. سعی کنید این جهت را حفظ کنید. سعی کنید گرایش‌های هنری محض و چیزهایی که معمولا برای هنرمند جالب است؛ شهرت و اینها... اینها آن صفا و صمیمیت هنر انقلابی را از شما نگیرد. هنر انقلابی هنر است و در عین حال در آن دروغ نیست، فریب نیست، فساد نیست، اغوا نیست، اینها هنر اسلامی است. این روحیه را حفظ کنید، این را نگه دارید. این خیلی باارزش است. امروز دشمنان این ملت و دشمنان این انقلاب و دشمنان این نهضت عظیم مردمی که به برکت دین به وجود آمده به سراغ تحریف و دروغ و تغییر واقعیات در ذهن‌ها و اینها رفته است. چیزی که می‎تواند ذهن‌ها را روشن کند همین مستندهای شماست. البته فیلم غیرمستند هم می‎تواند نقش پیدا کند و بی‌تاثیر نیست. اما مستند سرراست‌تر و روراست‌تر است. اگر بتوانیم این جهت‌گیری انقلابی، این صداقت انقلابی را حفظ کنیم خیلی می‌تواند خدمت کند به کشور، به مردم و به آینده و به تاریخ و به حقیقت. دوجور می‏ شود انتقاد کرد؛ یک انتقادی که وقت شنیدن، شنونده آن را فحش و دشنام تلقی می‌کند، یک انتقادی که همین مطلب است اما وقتی که شنونده آن را می‎شنود آن را نصیحت تلقی می‌کند. دو جور می ‏شود حرف زد. سعی کنید آن نوع اول نباشد، گرایش به سمت آن نوع اول نباشد. در زمینه کارهای انتقادی این را من عرض می‌کنم به شما. این را توصیه می‌کنم.»

مراسم رونمایی از منشور مستند انقلاب اسلامی سخنرانان مختلفی از نسل‌های مختلف مستندسازان انقلاب اسلامی داشت. در ابتدای مراسم نیز علی صدری‎نیا به عنوان مجری، انتشار منشور مستند انقلاب اسلامی را از دو جهت یک اتفاق مهم دانست. او اولین و ساده‎ترین جهت را انرژی مضاعف گرفتن با شنیدن این پیام و جهت دوم را روشن‎تر شدن مسیر و جهت نسبت به قبل عنوان کرد. در ادامه صحبت‌های سخنرانان مختلف این مراسم را می‌خوانید.

محسن مومنی‌شریف: این منشور فقط شامل مستند نیست

منشور مستند انقلاب اسلامی فقط شامل مستند نمی‌‎شود. این منشور در بخش‌های مختلف هنری راه‌گشا خواهد بود و جهت درست را به همه ما نشان خواهد دارد. برای معرفی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی همه هنرهای ما و هنرمندهای ما زحمت کشیدند و تلاش درخوری انجام دادند، ولی مستند و مستندسازان از بقیه بخش‌های هنر در این عرصه موفق‌تر بودند. من گمان می‌کنم هنرهای مختلف در برخی مواقع به حوادث اتفاق افتاده عظمت می‌دهند و آن را تبدیل به حماسه می‌کنند. چون گاهی خود حوادث کوچکتر از آن چیزی هستند که به زبان هنر بیان می‎شوند. اما برخی حوادث و ماجراها آنقدر بزرگ هستند که هنر در معرفی و بیان آنها کم می‌آورد. یکی از این وقایع، نهضت حضرت سیدشهدا(ع) و ماجرای عاشوراست. مسائل و حوادث انقلاب اسلامی هم در یک ابعاد کوچکتر، از این نوع است. خوشبختانه مستند این ویژگی و توان را دارد که عین حقیقت را بیان کند. سال گذشته رهبر معظم انقلاب به دفترشان فرموده بودند که شب‌های زمستان طولانی است و من در روزهای پنج‎شنبه نسبتا سرم خلوت‌تر است. حیف است که از این یک ساعتی که سرم خلوت است استفاده نشود، مایلم که دیدارهایی ترتیب داده شود که در آن گفت‌وگوهایی صمیمی با هنرمندان داشته باشم و در این جلسات بیشتر بشنوم و آنها بگویند. دفترشان مقدمات این کار را سریع فراهم کردند و به گمانم سال گذشته 12 جلسه برگزار شد. خیلی از نهادها و ارگان‌ها برای این دیدار فهرست داده بودند از جمله مرکز مستند حوزه هنری. فهرست مرکز مستند تلفیقی بود از مستندسازان و جوانان حوزه سینمای داستانیِ باشگاه فیلم سوره. امسال این فرصت دست داد و آقای یزدی خوش فکری کردند و دیدار فعالین داستانی به وقت دیگری ماند و این دیدار مختص مستندسازان ترتیب داده شد.

سلیم غفوری: نباید دچار غرور شویم

پیام حضرت آقا منشور مستندسازان انقلابی است. جریان مستندسازان انقلاب اسلامی از جنگ تحمیلی حضور خودشان را آغاز کردند و تا به امروز هم‌پای سینمای داستانی ما و شاید به جرات بتوانم بگویم که جلوتر از سینمای داستانی ما در عرصه انقلاب اسلامی حضور دارند. این را به جرات می‌گویم که امروز هنرمندان مستند ما هم در تلویزیون و هم در جریان‎سازی از هنرمندان سینمای ما جلوتر هستند. اگر بخواهیم راجع‎به هنر و مستندسازی انقلابی صحبت کنیم به‌طور قطع و یقین منظور ما مستندسازی درباره انقلاب 57 یا در موضوعاتی مانند جنگ تحمیلی و مسائل مقاومت و محور مقاومت نیست، هرچند یک بخش جدی آن همین موضوعات است. حتما ما به عنوان مستندساز موظف هستیم که ریشه‌های انقلاب 57 را تبیین کنیم، حتما ما موظفیم راجع‌به شهیدان ما که به خاطر امنیت و آرامش کشور خون خودشان را اهدا کردند مستند بسازیم. اما از آن طرف هم حتما موظف هستیم که راجع‌به بحران‌های امروز جامعه هم مستند بسازیم. حتما موظفیم راجع‎به بیکاری، مسائل و مشکلات اقتصادی و... مستند بسازیم. قطعا مستندساز انقلابی آن کسی است که درد و مشکلات جامعه خودش را با نگاه درست و همراه با ارائه راهکار برای برون‌رفت از این مشکلات، مستند می‎سازد. نکته اینجاست که ما اگر می‌خواهیم راجع‌به مسائل و مشکلات اجتماعی مثل طلاق، اعتیاد و... مستند بسازیم باید حواسمان باشد که جامعه را ناامید نکنیم. همان چیزی که حضرت آقا هم در دیدار با مستندسازان فرمودند. ایشان در این دیدار گفتند که من حتما موافق این هستم که شما راجع‎به موضوعات اجتماعی مستند بسازید، اما حواستان باشد که جامعه ناامید نشود. آن چیزی که در این مسیر می‌تواند راهنمای بنده و همه شماها باشد این است که تلاش کنیم در این مسیر نگاه انقلابیمان را حفظ کنیم و خدای ناکرده تمجیدها و تشویق ها باعث نشود که دچار غرور شویم. حفظ روحیه انقلاب به ما کمک می‌کند نگاه درستمان را به جامعه منتقل کنیم. اگر با نگاه درست پشت دوربین قرار بگیریم حتما جامعه تاثیرپذیر خواهد بود.

محسن برمهانی: حال متفاوتی پیدا کردم

بنده توفیق حضور در جلسه‌ای که خدمت آقا برگزار شد نداشتم، اما بعد از خواندن پیام و خبر آن جلسه احساس می‌کنم که مخاطب این حرف‌ها هستم، احساس می‌کنم یک روح تازه و یک حال متفاوتی پیدا کردم. ان‎شاءالله اثر وضعی توجه ایشان در حال ما جاری و ساری باشد. من فقط می‌خواستم این نکته را درباره حوزه بین‎الملل مستند بگوییم که حوزه مستندسازی انقلابی در حوزه تکنیک و بعد فنی سال‌هاست که استخوان‎بندی خودش را پیدا کرده است و ما باید به این فکر کنیم که حرف انقلاب را چگونه برای خارج از مرزهای خودمان بسته‌بندی کنیم. به اعتقاد من این بسته‌بندی باید در دو حوزه صورت بگیرد؛ یکی در لحن و نوع بیان مطلب به شکلی که حرفمان شنیده شود. این بیان مقتضیات خاص خودش را دارد باید بیشتر مستند ببینیم و بیشتر بخوانیم. نکته بعد هم استفاده از متریال است. خواهش و التماس می‌کنم در مستند خود حتما از موسیقی دارای رایت استفاده کنید، اگر تصویر آرشیوی را از شبکه‌های خارجی استفاده می‌کنید رایت داشته باشید تا یک رسانه خارجی بتواند آن را پخش کند.

مهدی نقویان: فیلمسازی وسیله ما در حفاظت از حریم دین است

مهدی نقویان در این مراسم متنی را که از قبل آماده کرده بود خواند. متن او را در ادامه می‌خوانید. خداوند بزرگ را شاکریم که امشب در کنار بزرگان و پیشکسوتان مستندسازان انقلاب اسلامی ما نسل جوان این جبهه نیز حضور به هم رسانده‌ایم. سابقونی که در صحنه‌های انقلاب و جبهه‌های جنگ همواره از خط‎شکنان مستند متعهد و انقلابی بودند. امروز اما نسل جدید، نسل ما به میدان آمده است. امروز جبهه‌های جنگ رسانه‌ای تا محیط شخصی فردفرد افراد جامعه رسوخ پیدا کرده و حملات دشمن نفوذی بی‎سابقه یافته است. عمده بار این جنگ رسانه‌ای بر عهده فیمساز مستند است. کمتر به خاطر داریم که یک فیلم داستانی از جبهه دشمن تاثیرات گسترده‌ای در روایت مجدد تاریخ انقلاب بر روی مردم داشته باشد. فیلم‌های مستند که پیاپی از جبهه مقابل ساخته و توزیع شده است تاکنون کوشیده‌اند تا ابعاد گوناگون حیات شجره انقلاب اسلامی را در میان مردم ایران تحریک کرده و ریشه‌های آن را بخشکانند. اما در این ظلمت فراگیر نسل جدید به فانوسی روشن‎تر از دیروز مسلح است. نسل جدید سینمای متعهد انقلابی از حیث کمی و کیفی خود را با مقتضیات زمانه سازگار کرده و در برابر هجمه گوناگون جبهه دشمن در سنگر نگهبانی ایستادگی می‌کند. از نظر کمی تعداد مستندهایی که به لطف و حمایت نهادهای دغدغه‌مند و مدیران دلسوز تولید می‏ شود بی‎سابقه است. از نظر کیفی اما مستندهای امروز نسل جوان انقلاب با زبان اشاره و ارجاع به اسناد و پرهیز از زبان شعاری توانسته است در تراز مستندهای استاندارد جهانی ظاهر شود و به جرات می‌توان گفت امروز مستند متعهد انقلابی در آستانه چرخش از موضع دفاعی به موضع تهاجمی است، نه تنها به سوالات و شبهات پاسخ می‌دهد بلکه با تکیه بر حقایق تاریخی، دشمن را به پرسش می‌گیرد. در این مسیر اما خطرهایی نیز در کار است، دام‌های فرهنگی دشمن تنها در محتوای تولید شده آنها نیست بلکه در این ایده رایج است که هنر برای هنر، که هنر نه عرصه تقبل مسئولیت‌های انسانی بلکه صرفا وادی حدیث نفس و حضور نفسانیات هنرمند است. اما هنرمندان نسل جدید عهد خود را نه با چنین ایده‌ای که با حقایق انقلاب بسته‌اند و خود را ملزم به بازنمایی حق و شهادت به تاریخ می‎دانند. ستاره راهنمای ما هم این سخن از قافله‌سالار مستندسازان انقلابی سیدمرتضی آوینی است که فرمودند: قصد ما فیلم خوب ساختن و هنرمند شدن و افاضه فیوضات هنرمندانه کردن و عشوه فروختن و بازاریابی و جاه‌طلبی و شهرت‌پرستی نیست. در یک جمله ما از حریم دین دفاع می‌کنیم و فیلمسازی وسیله کار ماست.

محسن یزدی: خوب گوش دادن آقا برایم خیلی جالب بود

چیزی که در دیدار رهبری برای من خیلی جالب بود، خوب گوش دادن ایشان بود. قاعده این است که وقتی با یک جمعی به دیدار یک بزرگی می‎روید می‎خواهید حرف‌های ایشان را بشنوید، اما وقتی پیش حضرت آقا می‎روید می‎بینید که یک کسی آنجا نشسته که حرف شما را خوب گوش می‌دهد، جایی را متوجه نشود از شما می‌پرسد، یادداشت می‎کند، ارجاع می‌دهد و این ساختگی نیست، از شگردهای مدیریتی نیست. من از جلسه دیدار با رهبری متوجه شدم که باید به دور از هیجانات جوانی یک مقدار به سکون برسیم و مسائل غیرمهم را کنار بزنیم و درباره مسائل مهم کار کنیم و حرف بزنیم. این خیلی اهمیت دارد. بعضی از ماها امروز گرفتار مسائل غیرمهم شدیم، گرفتار بعضی بی‌اخلاقی‌ها شدیم باید خودمان را پالایش کنیم. به نظرم بحث اصلی حضرت آقا در دیدار با مستندسازان هم همین بود. این جلسه یک جلسه عملیاتی بود؛ یعنی یک جلسه گفت‎وشنود برای دلخوش کردن ما نبود. یکی از مستندسازان بین‎المللی ما در همین جلسه یک چیزی را راجع‎به بحث سوریه از آقا خواست و دو روز بعد توانست با عالی‌ترین مقام آن حوزه ملاقات و مشکل خودش را حل کند. این برای ما خیلی درس است که به حرف‌های و مسائل آدم‌ها خوب گوش کنیم و احترام بگذاریم.

بخشی از صحبت‎های آقا از زبان محمدمهدی خالقی

طبق عادت چندباری که دیدار آقا رفتم مطالب عنوان شده در این دیدارها را می‎نویسم. در اینجا یک بخش از دیدار اخیر را برای شما می‎خوانم. این جملات در انتهای دیدار 22 دی توسط حضرت آقا گفته شد: «مراقب باشید جهت را گم نکنید، خط را گم نکنید، شما یک جبهه بزرگ و کار عظیم دارید. کار مهم در مقابل دشمن. دشمن هم مشغول کار است. من معتقدم شما از دشمن قوی‎تر هستید. از روی اطلاع می‌گویم نه خوشبینی. ما از آمریکا قوی‎تریم. آنها با پول بیشتر و زودتر کار را شروع کردند، اما ما می‌توانیم به آنها برسیم و عبور کنیم. جاهایی عبور کردیم. این کار مستندسازی و تبیین بسیار مهم است. چون دشمن کارش جنگ نرم است و هدف قرار دادن باورها. شما در مقابل این سینه سپرکرده‌اید. خداوند کمک می‌کند و من هم دعا می‌کنم.»

بهروز نورانی‌پور: باید دغدغه‌ها عملی‎تر شود

امروزه خیلی از کشورها و شبکه‌های مختلف دنیا از حوزه مستند بین‎الملل به‌عنوان یک ویترین استفاده و بهره‎برداری می‌کنند. امروز دغدغه‌ همه مستندسازان ایران قطعا این مسئله است که سینمای مستند ما تفاضل دارد به سینمای داستانی ما؛ یعنی نابرابری و ناعدالتی نسبت به آثار مستند –چه در اکران و چه در بودجه‌ها و هزینه‌ها- در مقایسه با سینمای داستانی وجود دارد. هنور به درک و مفهومی نرسیدیم که بخواهیم سینمای مستند را به سبد خانواده ایرانی اضافه کنیم. من زمانی که 157 را در سوریه و ترکیه می‎ساختم هیچ بیمه‌ای نپذیرفت که ما را به عنوان یک آدم در خارج از ایران بیمه کند. لذا به نظرم باید دغدغه‌ها عملی‎تر شود تا بتوانیم برای حل این مشکلات گام برداریم. امیدوارم دوستان بالادستی چاره‌ای برای رفع این نابرابری بیندیشند. چون سینمای مستند این قابلیت را دارد که بتواند به عنوان یک ویترین آرا و اندیشه یک کشور را بیان کند.

حضرت آقا گفتند همین‎طور آقای طالب‎زاده

دعوت از نادر طالب‎زاده برای رونمایی از منشور مستند انقلاب اسلامی همراه بود با خاطره صدری‌نیا از ابتدای دیدار 22 دی ماه و صحبت حضرت آقا در مورد نادر طالب‌زاده. صدری‎نیا تعریف کرد که در ابتدای جلسه آقای مومنی در خدمت حضرت آقا از شهید آوینی یاد کردند و گفتند که شهید آوینی سنگ بنای یک همچین جمع‌هایی را گذاشتند... در همین حین آقا وارد صحبت آقای مومنی شدند و گفتند: «همین‌طور آقای طالب‎زاده.» صحبت‌ها صدری‌نیا و دعوت از نادر طالب‎زاده همراه بود با تشویق ایستاده حضار. طالب‎زاده در بین تشویق حضار بر روی سن رفت.

نادر طالب‎زاده: پیام رهبری سیگنالی است که می‎گوید راه را درست می‎رویم

در مسیر انقلاب هستیم و جشن‌هایی هم که در این مسیر می‎گیریم جشن فضاهایی است که ایجاد شده است. به اعتقاد من انتشار منشور مستند انقلاب اسلامی سیگنالی است که به ما می‌گوید این مسیر مورد تایید است. من از این جهت خیلی خوشحال شدم. دوستان مستندساز انقلابی یک میوه جدید هستند. انقلاب اسلامی هم در معرض همه جور حمله ناجوانمردانه تام و تمام از ابتدا تا الان بوده است. مقابله با این هجمه‌ها گروه جدیدی می‌خواست که خودجوش به صحنه بیایند. امروز این مستندسازان وارد عرصه شدند و دارند مستند جدیدی خلق می‌کنند. کارهایشان جوری است که قشری هم که به انقلاب بدبین است هم مجبور است که بنشیند و این کارها را نگاه کند. به نظرم جذابیت کار هم در همین جاست. اگر مثلا کاری در رابطه با خاندان پهلوی است اینقدر آرشیو آن قوی و جذاب است که من فکر می‎کنم خود خاندان پهلوی هم می‎نشینند و آن را نگاه می‌کنند. چون اینها را نشنیده است. این قدرت مستند است. رهبر معظم انقلاب هم خیلی قوی متوجه این موضوع شدند. در همه حوزه‌ها مستند قدرت دارد؛ هم در روایت تاریخ و هم در رصد اشکالات و انحرافاتی که در انقلاب پیش آمده است. اینها را باید با زبان رک و با زبان هنر بیان کرد. اینها را دیگر نمی ‏شود در جلسات جواب داد. من خواهشم از صداوسیما این است که فیلم‌های این مستندسازها را پخش و با کارشناس‌ها در شبکه‌های اصلی آنها را نقد کند. چون اینها راه‌گشاست.  به هر صورت مستندها و مستندسازان انقلاب اسلامی یک میوه انقلاب اسلامی است و جشن گرفتن هم دارد. چون این عرصه امروز به سکویی رسیده است. بنده به سهم خودم از این جهت خوشحال و خداوند متعال را شاکرم.

مراسم رونمایی از منشور مستند انقلاب اسلامی با قرائت این منشور توسط نادر طالب‌زاده پایان یافت. در ادامه متن پیام رهبر معظم انقلاب که خطاب به «جوانان عزیز مستندساز» نوشته شده است و موسوم به «منشور مستند انقلاب اسلامی» است می‌خوانید.