تلاش برای مقابله با سانسور؛ سینمای فلسطین را پلتفرم‌دار کرد

به گزارش حلقه وصل: کمپانی پخش‌کننده واترملون پیکچرز که سال گذشته راه‌اندازی شده بود، اخیراً پلتفرم استریمینگ خود به نام واترملون‌پلاس را  با هدف برجسته‌سازی آثار فیلم‌سازان فلسطینی و همچنین سینمای جهانی راه‌اندازی کرده است. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که برخی از پلتفرم‌های استریمینگ به دلیل حذف کامل فیلم‌های فلسطینی از فهرست محتوای خود، با موجی از انتقادها روبه‌رو شده‌اند.

آغاز به کار واترملون‌پلاس در پی اکران‌های موفق مستند «اردوگاه‌ها» به کارگردانی مایکل تی ورکمن و فیلم داستانی بلند «معلم»، ساخته فرح نبلسی، نامزد اسکار، صورت‌گرفته است. فیلم کوتاه «هدیه» که اسکار را کسب کرده نیز هم‌زمان با آغاز به کار این پلتفرم در دسترس قرار گرفته و مستند «اردوگاه‌ها» در تابستان امسال روی پلتفرم پخش خواهد شد.

ده‌ها فیلم تحسین‌شده از جمله «از کانون فاجعه» که نماینده رسمی فلسطین در جوایز اسکار ۲۰۲۵ بود، در کنار آثار نامزد اسکار مانند «عُمَر» (نامزد بهترین فیلم بین‌المللی، ۲۰۱۴)، «پنج دوربین شکسته» (نامزد بهترین مستند بلند، ۲۰۱۳) و «ذیب» (نامزد بهترین فیلم بین‌المللی، ۲۰۱۶) روی این پلتفرم به نمایش گذاشته خواهند شد.

پلتفرم واترملون‌پلاس توسط دو برادر، بدی و حمزه علی که مدیران عامل واترملون پیکچرز نیز هستند، بنیان‌گذاری شده است. هدف آن‌ها از این ابتکار، گسترش مخاطبان سینمای فلسطین و معرفی آثار درخشانی است که به‌سختی می‌توان در پلتفرم‌های دیگر آن‌ها را یافت.

بدی علی در بیانیه‌ای رسمی درباره این پروژه گفت: گردآوری این فیلم‌ها برای اینکه خانه‌ای شایسته پیدا کنند، مأموریتی بود که انجام آن برای ما افتخارآمیز بود و همچنان متعهد به ادامه این مسیر هستیم. این تنها آغاز راه است. چشم‌انداز ما این است که واترملون‌پلاس را به پلتفرمی ضروری برای جوامع نادیده‌گرفته‌شده در سراسر جهان تبدیل کنیم؛ خانه‌ای واقعی برای روایت‌های جسورانه که باید دیده شوند.

حمزه علی نیز اضافه کرد: واترملون‌پلاس فقط پلتفرمی برای فیلم‌ها نیست؛ سکوی‌پرتابی است برای نسل آینده هنرمندان به حاشیه رانده‌شده که داستان‌هایشان شکل‌دهنده آینده خواهد بود. این نه فقط گرامیداشت گذشته ما، بلکه سوختی برای آینده ماست.

مستند «اردوگاه‌ها» از کمپانی این دو برادر تأثیر ویژه‌ای بر جای گذاشته است؛ زیرا اکران آن با دستگیری و بازداشت یکی از سوژه‌های فیلم، محمود خلیل، یکی از رهبران اعتراضات دانشگاه کلمبیا که در این مستند به تصویر کشیده شده‌ است، هم‌زمان شد.

سیدهانت آدلخا در نقد خود در ایندی‌وایر درباره این فیلم نوشت: جای تعجب نیست که «اردوگاه‌ها» فراخوانی صریح به کنشگری در حمایت از فلسطین است. آنچه این فیلم را از نظر هنری موفق می‌سازد، درک دقیق آن از جزئیات تاریخی و معاصر است؛ چه از طریق تصاویری که فیلم‌سازان گرفته‌اند، چه از طریق ویدئوهایی که معترضان خودشان ضبط کرده‌اند.

سانسور جهانی روایت‌های فلسطینی؛ از حذف تا حمله
با آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در اکتبر ۲۰۲۳، سینمای فلسطین بار دیگر زیر تیغ سانسور جهانی قرار گرفت؛ هم پلتفرم‌های استریم و هم سالن‌های سینما، با اقداماتی سخت‌گیرانه و محدودکننده، بسیاری از آثار مربوط به مردم تحت محاصره در باریکه غزه را حذف یا مسکوت کردند.

در یکی از جنجالی‌ترین موارد، فیلم فلسطینی «از کانون فاجعه» که در فهرست اولیه نامزدهای اسکار نود و هفتم قرار داشت، از ادامه رقابت کنار گذاشته شد. بنا بر گزارش‌ها، سازمان لابی‌گر آمریکایی مسیحیان متحد برای اسرائیل (CUFI) با ارسال ایمیلی به رأی‌دهندگان آکادمی، این فیلم را «تبلیغاتی پوپولیستی» خواند و خواستار حذف آن شد؛ درخواستی که نهایتاً با کنار گذاشته شدن فیلم از رقابت و حتی جلوگیری از اکران آن در برخی سالن‌های سینمای آمریکا همراه شد.

«از کانون فاجعه» شامل ۲۲ فیلم کوتاه مستند، داستانی و انیمیشن از هنرمندان حاضر در غزه است و زندگی مردم این منطقه را در پانزده ماه حملات بی‌وقفه اسرائیل روایت می‌کند. بااین‌حال، فیلم در سوم ژانویه اکران عمومی شد و مایکل مور، کارگردان سرشناس آمریکایی و یکی از تهیه‌کنندگان اجرایی آن دفاعی صریح از این اثر کرد.

«تماشای این فیلم را از دست ندهید. نگذارید بگویید ‘این غزه است’ یا ‘طاقتش را ندارم’. همان‌طور که سراغ تماشای فیلم‌های مهم دیگر رفته‌اید، این یکی را هم ببینید.»

در موردی دیگر، مستند تحسین‌شده «سرزمین دیگری نیست» با وجود کسب جایزه اسکار، با خشم و واکنش شدید صهیونیست‌ها روبه‌رو شد. این فیلم به کارگردانی مشترک یووال آبراهام، باسل عدرا، حمدان بلال و ریچل زر، زندگی فلسطینیان کرانه باختری را زیر ضربات مداوم نظامیان اسرائیلی و شهرک‌نشینان افشا می‌کند. خشونت‌ها به دنیای واقعی هم کشیده شد؛ بلال و عدرا پس از دریافت جایزه اسکار هدف حمله نیروهای اسرائیلی و شهرک‌نشینان قرار گرفتند و برخی اکران‌های فیلم، از جمله در میامی بیچ آمریکا و ملبورن استرالیا، سانسور یا لغو شد.

نمونه‌ای دیگر از سانسور گسترده، مستند «غزه: چگونه در یک منطقه جنگی زنده بمانیم» است؛ ساخته عبدالله العزوری، مستندساز ۱۳ ساله فلسطینی. این فیلم پس از فشارهای سنگین گروه‌های حامی اسرائیل، از سرویس بی‌بی‌سی آی‌پلیر حذف شد. لابی‌های صهیونیستی با اشاره به اینکه عبدالله فرزند ایمن العزوری، معاون وزیر کشاورزی فلسطین است، بی‌بی‌سی را تحت‌فشار گذاشتند. این شبکه بدون عذرخواهی، مستند را حذف کرد و تنها به این بسنده کرد که در حال بررسی بیشتر با شرکت تولیدکننده است.

عبدالله در مصاحبه‌ای گفت: «هیچ تلاشی برای عذرخواهی از آسیب‌هایی که متحمل شدم نکردند.» او که سال‌ها زندگی در محاصره، مرگ، و ویرانی را از نزدیک تجربه کرده، ساعت‌ها فیلم‌برداری کرده تا واقعیت جنگ را نشان دهد؛ اما روایتش هم به سرنوشت سانسور گرفتار شد.

واترملون‌پلاس حالا در نقطه‌ای ایستاده که می‌کوشد جای خالی پلتفرم‌هایی را پر کند که روایت‌های فلسطینی را یا سانسور کرده‌اند یا به سکوت واداشته‌اند. این پلتفرم نه‌تنها خانه‌ای برای فیلم‌ها و مستندسازان فلسطینی خواهد بود، بلکه می‌خواهد به محملی برای صداهایی تبدیل شود که اغلب از دایره دیده‌شدن بیرون نگه داشته شده‌اند. 

علاقه‌مندان می‌توانند با پرداخت ۷.۹۹ دلار در ماه یا ۷۹.۹۹ دلار در سال در سایت watch.watermelonpictures.com عضو شوند و به محتوای این آرشیو دسترسی پیدا کنند؛ آرشیوی که نه فقط گذشته را حفظ می‌کند، بلکه آینده‌ای تازه برای سینمای فلسطین ترسیم می‌کند.