به گزارش حلقه وصل، امروز در کشور ما به درست یا غلط، ۹۰ درصد بار جابه‌جایی کالا در کشور، بر دوش ناوگان حمل و نقل جاده‌ای است.
حال این مدل حمل و نقلی که ۹۰ درصد کالای کشور را جابه‌جا می‌کند شامل حدود ۱۴۰ هزار دستگاه کامیون است که ۶۵ هزار دستگاه آن امروز به سن فرسودگی رسیده و باید نوسازی شود.
عدم نوسازی این ناوگان در کنار افزایش هزینه‌ها برای مالکان که اغلب خودمالک هستند، موجبات افزایش بسزای مصرف سوخت و کاهش ایمنی در سیر جاده‌ای را فراهم کرده است، به هر حال کامیون‌های نو مصرف سوخت بسیار کمتری نسبت به کامیون‌های فرسوده دارند و قطعا سهمیه گازوئیلی که با نرخ هر لیتر ۳۰۰ تومان در ازای میزان تردد دریافت می‌کنند بسیار کمتر از کامیون فرسوده است از سوی دیگر به دلیل ارتقای سیستم ایمنی خودرو، سهم کمتری در بروز سوانح رانندگی دارند.
افزایش راحتی و بهبود سلامت راننده، بهبود شاخص‌های محیط زیست، افزایش سرعت عملکردی جریان ترافیک در راه‌ها، افزایش صادرات انرژی، افزایش توان عملکردی ناوگان حمل و نقل داخلی و بین‌المللی، توسعه حمل و نقل عمومی و ارتقای بهره‌وری از ویژگی ناوگان استاندارد است که وارد مرحله فرسودگی نشده باشد.
* خسارت سالانه ۹۶۰ میلیون دلاری ناوگان فرسوده
به گفته معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در پیوست مصوبه اخیر شورای اقتصاد، برآوردی صورت گرفته است که ناوگان فرسوده در حوزه برون‌شهری، چه میزان خسارت به لحاظ مصرف سوخت به ما وارد می‌کند که در این گزارش قید شده است سالانه بیش از ۹۶۰ میلیون دلار بابت مصرف سوخت مازاد خسارت ناوگان فرسوده است.
شهرام آدم‌نژاد می‌گوید: یک ناوگان نوسازی شده در ۱۰۰ کیلومتر ۲۷ تا ۳۰ لیتر سوخت مصرف می‌کند ولی ما در حال حاضر کامیون‌های فرسوده‌ای را داریم که در ۱۰۰ کیلومتر حتی ۷۰ لیتر سوخت هم مصرف می‌کنند، البته ما در محاسبات خود عدد ۶۰ لیتر را در نظر می‌گیریم اما فراتر از این ارقام هم داریم که نشان می‌دهد ناوگان فرسوده چه زیان بزرگی به کشور وارد می‌کند.
به هر حال این ۶۵ هزار دستگاه کامیون فرسوده که حدود نیمی از ناوگان را تشکیل می‌دهد باید نوسازی شود اما مالکان ناوگان که همان‌گونه که اعلام شد اغلب خودمالک هستند، توان تأمین نقدینگی برای خرید ناوگان نو که این روزها تا ۵ میلیارد تومان هم قیمت دارد، ندارند، بانک‌ها هم که هیچ همکاری در ارائه تسهیلات نمی‌کنند و دولت هم گامی برای نوسازی این ۶۵ هزار دستگاه کامیون بر نداشته است.
البته خرداد سال گذشته بود که دولت ۲ طرح نوسازی ناوگان عمومی جاده‌ای در قالب طرح‌های «نوسازی ناوگان تجاری درون و برون شهری» و «واردات کامیون با عمر حداکثر ۳ سال» با مشارکت وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری و وزارت صمت و با اولویت قرار دادن راننده‌ها و پرکارترین آنها، را کلید زد.
در بخش واردات ناوگان کامیونی با عمر حداکثر ۳ سال که تکلیف قانون است، چهار گروه امکان ورود داشتند؛ برای «خودروسازان داخلی» در این طرح، واردات یک‌هزار دستگاه در نظر گرفته شد، «شرکت‌های توانمند حمل و نقلی» هم می‌توانستند هر کدام ۱۰۰ دستگاه کامیون با عمر ۳ سال وارد کنند، «شرکت‌های دارای مجوز واردات از وزارت صمت» هم می‌توانستند هر کدام ۵۰ دستگاه کامیون با عمر ۳ سال وارد کنند و «افراد حقیقی و حقوقی» امکان واردات یک تا ۱۰ دستگاه کامیون با عمر سه سال را داشتند.
اوایل اسفند ۹۹ بود که مشاور رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در امر نوسازی ناوگان مدعی تحویل تعدادی کامیون ساخت داخل به متقاضیان تا پایان سال شد.
صدرالله بمانا گفت: سه خودروساز داخلی تعداد ۶۰۰ دستگاه کامیون آماده تولید دارند که منتظر هستند متقاضیان ثبت تقاضا کنند، با بانک صادرات و دو بانک دیگر تفاهم‌نامه‌ای به امضا رسانده‌ایم تا به عنوان بانک عامل کمک کنند و از این پتانسیل استفاده شود که پیش‌بینی می‌شود از این ۶۰۰ دستگاه کامیون تولیدی، تا پایان سال بخشی از کامیون‌ها تحویل متقاضیان شود.
اما این پروژه نمایشی دولت تا امروز به نتیجه نرسید و کماکان ناوگان فرسوده کامیونی در جاده‌های کشور تردد دارند یا به علت هزینه‌ای سنگین تعمیر و نگهداری و ناتوانی مالک در تأمین این هزینه‌ها، زمین‌گیر شده‌اند.
* ۶۵هزار دستگاه ناوگان کامیونی نیازمند نوسازی است
احمد کریمی، دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور، درباره آخرین وضعیت نوسازی ناوگان کامیونی از محل تولیدات داخل و طرح ریاست‌جمهوی (کلید به کلید) و همچنین طرح واردات کامیون با عمر سه سال، می‌گوید: باوجود کارهای نمایشی دولت درباره نوسازی ناوگان، هیچ اتفاقی در موضوع نوسازی ناوگان کامیونی چه در بحث واردات کامیون‌ها و چه در بحث تولید داخل، رخ نداد.
به گفته وی ۱۴۰ هزار دستگاه کامیون در کشور موجود است که به لحاظ سنی ۴۰ درصد این رقم، شامل حدود ۶۵ هزار دستگاه مشمول نوسازی ناوگان هستند، بخشی دیگر هم با وجود آنکه به سن فرسودگی نرسیده است، اما چون ناوگان بی‌کیفیت چینی بوده است، باید نوسازی شود.
* بی‌برنامه‌گی دولت در نوسازی ناوگان کامیونی قیمت کامیون را افزایش داد
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور اظهار کرد: یکی از عوامل افزایش زیاد قیمت کامیون، در کنار دیگر عوامل، کم‌کاری دولت و ناهماهنگی در نوسازی ناوگان کامیونی است، نوسازی ناوگان فرسوده به خوبی انجام نشد و آن میزان نوسازی هم که انجام شد در واقع رانت و دلالی بود و تأثیری در کاهش نرخ کامیون‌ها نداشت.
کریمی افزود: دولت در موضوع نوسازی ناوگان کامیونی فوق‌العاده بی‌برنامه عمل کرد و همین امر موجب افزایش قیمت کامیون‌ها شده است.
وی با انتقاد از اینکه وزارت راه و شهرسازی هیچ برنامه‌ای برای نوسازی ناوگان کامیونی ندارد، گفت: بعید می‌دانم در دو تا سه ماه آینده هم کاری در این باره انجام شود.
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور تأکید کرد: ما تعداد زیادی ناوگان کامیونی در کشور داریم، اما فرسوده است. این ناوگان هر بار که کالایی را جابجا می‌کند، باید به تعمیرگاه برود و چند روز در تعمیرگاه سرویس شود، این هزینه‌های تعمیراتی و تأمین قطعه در کنار خوابیدن کامیون، برای کامیوندار خسارت ایجاد می‌کند.
* قیمت کامیون در نبود نظارت دولت در ۳ سال ۱۰ برابر شد
کریمی اظهار داشت: قیمت کامیون در این چند سال افزایش بسزایی داشت در پایان سال ۹۷ یک دستگاه کامیون FH۵۰۰ حدود ۴۷۰ میلیون تومان قیمت داشت اما در سه سال، قیمت همان کامیون امروز ۱۰ برابر شده و به حدود ۵ میلیارد تومان رسیده است؛ حال جای سؤال است در این سه سال آیا قیمت ارز ۱۰ برابر شده است؟ آیا درآمد کامیون دار ۱۰ برابر افزایش یافته است و یا عملکرد کامیوندار ۱۰ برابر شده است؟
وی تصریح کرد: وقتی قیمت یک دستگاه کامیون به ۵ میلیارد تومان می‌رسد، اولین خسارت آن متوجه آحاد جامعه و مردم است، بالاخره کامیوندار انتظار سودآوری از کامیون خود به اندازه همان ۵ میلیارد تومان را دارد در حال که اگر همین کامیون ۴۷۰ میلیون تومان قیمت داشته باشد، قطعاً انتظار صرفه اقتصادی از آن کامیون در حد همان ۴۷۰ میلیون تومان است.
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور ادامه داد: از آن طرف به همان نسبت که قیمت کامیون افزایش یافته است، قیمت قطعات کامیون و خدمات تعمیر و نگهداری ناوگان هم افزایش بسزایی یافته و در واقع ۱۰ برابر شده است، زمانی که یک دستگاه کامیون ۵۰۰ میلیون تومان قیمت داشت، تعمیر موتور ۲۰ میلیون تومان هزینه بر دوش مالک کامیون می‌گذاشت اما وقتی که قیمت یک دستگاه کامیون به ۵ میلیارد تومان رسیده است، امروز یک تعمیر موتور کامیوندار باید ۲۰۰ میلیون تومان بپردازد.
* بنگاهداران کامیون‌ها را بین خود با قیمت‌های گران معامله می‌کنند تا نرخ کاهش نیابد
کریمی با تأکید بر اینکه در این زمینه دولت بعد می تواند کارهای دقیق و علمی انجام دهد، گفت: امروز نظارت بر بازار ضعیف است، یک دستگاه کامیون به علت قیمت بالا متقاضی کمی دارد، اما بنگاهداران بین خود معامله می‌کنند و هر کدام ۲۰۰ میلیون تومان قیمت روی آن می‌گذارند تا نرخ کامیون پایین نیاید و بالا بماند.
وی تاکید کرد: زمانی که دولت در نوسازی ناوگان کامیونی قدمی برنمی‌دارد، نتیجه‌اش چنین افزایش بی محابای قیمت‌ها می‌شود.
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور گفت: در بحث واردات، دولت فقط به فکر واردات کشنده‌ها بود که البته آن هم به نتیجه نرسید، در حالی که ما کامیون‌های اتاق‌دار و کمپرسی هم احتیاج داریم اما واردکننده نتوانست این کامیون‌ها را در بازار اروپا پیدا کند.
* هماهنگی بین ارگان‌های متولی واردات کامیون‌های با عمر ۳ سال وجود ندارد
کریمی افزود: ارگان‌های متولی در بحث واردات کامیون‌های با عمر سه سال در عمل با هم هماهنگ نیستند، همین وزارت صمت در عمل موافق ورود کامیون‌های کارکرده نیست، یا مؤسسه استاندارد و گمرک همکاری نمی‌کنند و هماهنگی در این باره بین مراجع ذیربط وجود ندارد و بدین ترتیب هیچ توفیقی در واردات کامیون با عمر سه سال و تولید کامیون در داخل نداشته‌ایم.
وی ادامه داد: در هفته‌ای که گذشت جلسه‌ای در این‌باره برگزار کردیم تا موضوع نوسازی ناوگان کامیونی بررسی شود و از دولت بخواهیم که توضیح دهد چرا نوسازی ناوگان کامیونی به نتیجه نرسیده است.
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور با بیان اینکه روز گذشته جلسه‌ای در این باره برگزار کردیم، اظهار کرد: سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در حوزه هماهنگی و پیگیری، وظایف خود را تا حدی انجام داده است اما همه موضوعات به سازمان راهداری ختم نمی‌شود و بخش اعظمی از مسائل مرتبط با نوسازی ناوگان کامیونی، در حیطه اختیارات وزارت صمت است.
کریمی گفت: وزارت صمت با وجود آنکه در ظاهر موافق ورود کامیون‌های با عمر ۳ سال اروپایی است، اما در باطن خصوصاً حوزه معاونت صنایع به بهانه حمایت از شرکت‌های به اصطلاح خودروساز داخلی، همکاری نمی‌کند.
* طرح ریاست‌جمهوری برای نوسازی ناوگان فقط به واسطه‌گران رسید
وی گفت: پیش از این دولت طرحی را بابت نوسازی کامیون‌های فرسوده پیشنهاد داد که در قالب نوسازی ناوگان در طرح ریاست جمهوری بود؛ ۵۰ درصد قیمت خرید کامیون نو را دولت پرداخت می‌کرد، ۳۰ درصد تسهیلات می‌داد و ۲۰ درصد هم آورده متقاضی بود، اما این امتیاز، با رانت‌خواری به عده‌ای خاص و واسطه‌گر اختصاص یافت که آنها هم سوءاستفاده کردند، با این حال دولت مدعی شد ۲ هزار دستگاه ناوگان را نوسازی کرده است، در حالی که همه رانت بود و به دست متقاضی واقعی نرسید.
* امور دولت به صورت باری به هر جهت و کدخدامنشی اداره می‌شود
دبیر کانون انجمن‌های صنفی کامیون‌داران کشور تصریح کرد: متاسفانه امور به صورت باری به هر جهت اداره می‌شود، کارها کدخدامنشی پیش می‌رود یعنی طوری عمل می‌کنند که فقط همه اعضا به صورت نسبی رضایت داشته باشند، خواه حقی از آنها ضایع شود یا نشود و هیچگونه ساماندهی و برنامه‌ریزی در این حوزه ملموس نیست، البته به نظر من بخش عمده‌ای از این مشکلات مربوط به وزارت صمت خصوصاً در چند سال گذشته است.