سيری بر نقش دانشگاه‌ها در پيدايش جهاد سازندگی

سرویس تجربیات_وحید کمرروستا: با پيروزي انقلاب اسلامي، ضرورت بازسازي روستاها و احياي كشاورزي به عنوان نخستين گام در دستيابي به آرمان و اهداف انقلاب مطرح و منجر به تأسيس نهادي مستقل و مردمي تحت عنوان‌‍ «جهادسازندگي» شد. امام خميني(ره) 4 ماه پس از سقوط نظام شاهنشاهي با درك اهميت روستا در تأمين استقلال سياسي و اقتصادي با صدور فرماني خواستار شدند تا نهادي براي رسيدگي و رفع محروميت روستاها تشكيل شود.

در مورد تاريخچه تأسيس نهاد مردمي و انقلابي جهاد سازندگی بايد گفت كه انديشه تأسيس جهاد سازندگي، نخستين بار، با عنوان طرح اعزام گروه‌هاي10 نفره دانشجويي به مناطق محروم و با پيشنهاد يكي از اعضاي هيأت علمي دانشكده فني دانشگاه تهران، مطرح شد. ايده اوليه تشكيل نهادي دانشجويي براي اداره مناطق بحراني محروم و دورافتاده از جمله كردستان، سيستان و بلوچستان، گنبد و تركمن صحرا، مسجد سليمان، خوزستان و چهارمحال و بختياري براي هدايت امور سياسي، فرهنگي، عمراني و فعاليت‌هاي انقلابي و مردمي اين مناطق با استفاده از امكانات ارتش در جلسه جمعي از دانشجويان و اساتيد دانشگاه‌هاي پلي‌تكنيك، صنعتي شريف، دانشگاه تهران، دانشگاه شهيد بهشتي و دانشگاه علم و صنعت ايران با نخست‌وزير وقت مهدي بازرگان مطرح شد. اولين نماينده اين گروه دانشجويي «محمدتقي امانپور» انتخاب شد كه رابط اين گروه با نخست وزيري بود.

گروه‌هایی که رفتند...

برخي از اين گروه‌ها بدين شرح هستند: گروه اعزامي پلي‌تكنيك به سرپرستي محسن ميردامادي و علي اكبر مهرفرد به كردستان.

گروه اعزامي دانشگاه صنعتي شريف به سرپرستي حسين شوريده و ابراهيم اصغرزاده به گنبد و تركمن صحرا.

گروه اعزامي دانشگاه شهيد بهشتي به سرپرستي سيفي‌كار به خوزستان و مسجدسليمان.

گروه اعزامي دانشگاه صنعتي اصفهان به سرپرستي محمود حجتي به شهركرد.

گروه اعزامي دانشگاه تهران به سرپرستي مرحوم جواد خياباني به سيستان و بلوچستان.

پس از اعزام اين گروه‌ها لزوم ايجاد نهضت جهاد سازندگي با مشاركت دانشجويان در كشور احساس شد كه پس از نظرسنجي در دانشگاه‌هاي ايران در ارديبهشت 58 با موافقت دانشجويان روبرو شد و بعد از آن تدوين طرح تشكيل آن توسط شهيد بهشتي به اطلاع حضرت امام(ره) رسيد. امام خميني(ره) مهلتي يك ماهه را براي تشكيل اين نهاد در نظر گرفت و درتاريخ 27 خرداد 1358 درست چهارماه بعد از انقلاب اسلامي با صدور يك فرمان انقلابي خواستار تشكيل نهاد جهاد سازندگي شدند و از مسئولين هم خواستند تا با اختصاص امكانات موجود در كشور و بهره‌گيري از نيروهاي داوطلب مردمي، سازندگي روستاها را در الويت قرار دهند.

جهادگر خستگي ناپذير

شهيد مهدي رجب‌بيگي نيز يكي از چهره‌هاي شاخص و منحصر به فرد جهادي از دانشجويان دانشكده فني دانشگاه تهران بود كه وقتي بحث ساماندهي مناطق مختلف جهاد سازندگي مطرح شد، يكي از حساس‌ترين بخش‌ها «امور استان‌ها» بود كه بايستي در هر استاني، شورا و تشكيلاتي را براي جهاد ايجاد مي‌شد و به همين خاطر، زحمات زيادي داشت كه شهيد رجب‌بيگي مسئول يكي از پنج قسمت اين مجموعه بوده و كارهاي آن مناطق را پيگيري مي‌كرد.

شهيد رجب‌بيگي نشريه داخلي جهاد را شامل اخبار محرمانه و تحليل‌هاي سياسي براي بصيرت‌بخشي كليه اعضاي شاغل و افتخاري جهاد، منتشر مي‌نمود كه نهايتاً منجربه تشكيل دفتر سياسي جهاد شده و خود ايشان نيز عضو شوراي چهار نفره اين دفتر و مدتي هم مسئول دفتر سياسي بود.

امام(ره) راهت ادامه دارد

حالا که بعد از خدمت‌های فراوان جهادسازندگی در سراسر کشور ناگهان و بدون دلیل علمی و کارشناسی جهاد سازندگی در دوران دوم خرداد تعطیل شد، بچه‌های نسل تازه انقلاب، راه تازه‌ای را برای ادامه دادن مسیر امام(ره) و خدمت به محرومان پیدا کردند.

در دهه سوم و چهارم انقلاب، نوع جدید این فعالیت‌ها، علاوه بر ادامه نهادهای دهه اول، در قالب اردوهای جهادی پیگیری شد. اردوهای جهادی، صرف نظر از گذشته آن، امروز حرکتی فراگیر و شناخته شده است. ساختار کلی این اردوها در کامل‌ترین نوع خود به سه بخش عمده عمرانی، فرهنگی خارجی و فرهنگی داخلی تقسیم می‌شود. بخش عمرانی با معاونت‌های متعدد خود قصد مشارکت در کاهش فقر و محرومیت اهالی مناطق محروم را دارد. بخش فرهنگیِ خارجی قصد تبادل فرهنگی سالم و کنترل شده‌ای بین شهر و روستا و بخش فرهنگیِ داخلی، با برنامه‌ریزی در زمان اسکان همه افراد در اردوگاه‌های خود، قصد ارتقای تاثیرات معنوی اردو را در شرکت کنندگان و رضایت‌مندی آنها  دارد. شاید بهترین توصیف اردوهای جهادی این است که هرتیپ آدمی در بچه‌های جهادی پیدا می‌شود. وجه مشترکشان این است که هر دو وقتی محروم و محرومیت را می‌بینند، دل‌شان می‌لرزد، بغض می‌کنند و کمر همت می‌بندند تا در کاهش این اختلافِ فاحش رفاه و آسایش نقشی داشته باشند.