تهران: رمان‌های دفاع مقدس در حد انتظار رهبر انقلاب نیستند/ چشم‌اندازی برای نوشتن رمان از انقلاب وجود ندارد

سرویس حاشیه نگاری: «حجت‌الاسلام سعید فخرزاده» مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری با بیان اینکه کاری که در حوره ادبیات دفاع مقدس شکل گرفته است در هیچ رشته‌ هنری صورت نگرفته است، اظهار داشت: ما در حال حاضر در شاخه خاطره‌نویسی و داستان نزدیک به 10 هزار جلد کتاب به چاپ رسانده‌ایم.

وی گفت: چاپ 10 هزار جلد کتاب در حوزه خاطرات دفاع مقدس، نتیجه 40 سال فعالیت است. بیشترین سرعت کار در این باره مربوط به سال‌های بعد از دفاع مقدس است. نیاز و تشنگی بعد از دفاع مقدس بیشتر از زمان دفاع مقدس به وجود آمد و احساس می‌شد باید فضای جبهه و جنگ را به نسل امروز منتقل کنیم چون یک فضای دلنشین و جذابی بود که علی‌رغم تهدیداتی که در جبهه برای همه رزمنده‌ها بود اما جذابیت‌های دیگری نیز وجود داشت.

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری افزود: پس از اتمام دفاع مقدس فضای جامعه نسبت به فضای جبهه عقب‌تر بود. احساس شد باید الگو و خلوص دفاع مقدس را به جامعه بدهیم. بخاطر همین رویکرد رزمندگان برای بیان خاطراتشان و فرماندهان که احساس نیاز می‌کردند باید فرهنگ شهادت طلبی را به نسل امروز منتقل کنند، بیشتر شد.

فخرزاده ادامه داد: تقریباً همه کشورهای منطقه به نوعی درگیر مسئله جنگ بین ایران و عراق بودند. بنابراین توجه به موضوع جنگ بیشتر احساس می‌شد. تقاضای مردم باعث شد بحث تولید سرعت پیدا کند و ما امروز بیش از دوران دفاع مقدس تشنگی احساس می‌کنیم و تلاش برای انتشار کار وجود دارد.

وی خاطر نشان کرد: قطعاً برای تولید کار قوی و پُرمحتوا نیاز به تعمق، تحقیق و مطالعه بیشتری است. حداقل فرایند تولید یک کتاب این است که خاطرات یک فرد را ضبط، پیاده سازی، ویرایش و سپس منتشر کنیم که این ابتدایی‌ترین نحوه کار است. کار‌هایی که دراین عرصه جنبه تحقیقی دارند نیازمند پژوهش و ترکیب شدن داشت که زمان بیشتری می‌طلبید. کتاب‌هایی وجود دارند که حدود 7 تا 8 سال زمان بُرده اند تا فرایند تحقیق آن به سرانجام برسد در حالی که کتاب‌هایی نیز وجود دارد که طی 2 تا سه ماه شکل گرفته است.

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی حوزه هنری گفت: شاید به دلیل اینکه مسئولین فرهنگی توجه کمتری به بحث کارهای اساسی و عمیق دارند به جهت اینکه سرمایه‌گذاری و تحمل لازم را ندارند کمتر کار ویژه‌ای در حوزه ادبیات داشته‌ایم. در حوزه رمان شاید تعداد کمی آثار قابل توجه داشته باشیم و در حد انتظار مقام معظم رهبری نیستند. نسبت به اتفاقات، حماسه‌ها و عظمت‌هایی که در دفاع مقدس رخ داده است رمان‌های امروز آن قد و قواره را ندارند.

فخرزاده گفت: برای رسیدن به کار بزرگ نیازمند سرمایه‌گذاری عظیم هستیم. «مصطفی عقاد» کارگردان فیلم الرساله (محمد رسول الله (ص)) وقتی می‌خواهد چنین اثری تولید کند به هالیوود می‌رود و بهترین موسیقی‌دان، هنرپیشه‌ها و هنرمندان را انتخاب می‌کند و با هر هزینه‌ای آن‌ها را به کار می‌گیرد و در نهایت یک کار خوب تولید می‌شود که با دیدن این اثر هیچ‌گاه بیننده خسته نمی‌شود. فیلم ماندنی، هزینه سنگین می‌طلبد.

وی عنوان کرد: ما برای دفاع از کشورمان نیازمند تجهیزات بودیم. یک تانک با هزینه پنج میلیون دلار خریداری می‌شد، این تانک با امکانات دشمن از بین می‌رفت اما نشان دهنده قدرت دفاعی ما بود و اگر آن را نداشتیم تعداد زیادی از بچه‌های رزمنده آسیب می‌دیدند و قطعاً آن تانک کمک ما بود. ما ناچار بودیم از این تجهیزات استفاده کنیم و آن طوری که مسئولین ما فکر می‌کردند تجهیزات نظامی برای دفاع از کشور خریداری می‌کردند که لازمه دفاع بود و فهم لزوم را درک کرده بودند اما امروز این فهم برای مقوله فرهنگ وجود ندارد.

این پژوهشگر تاریخ گفت: اینکه باید هزینه و سرمایه‌گذاری شود و گروه‌های بزرگی برای تحقیق به وجود آید، چنین فهمی وجود ندارد. اگر می‌خواهیم کار ادبی قوی تولید کنیم، قطعاً باید تحقیقات گسترده‌ای انجام دهیم. حتی رمان نویس‌هایی که می‌خواهند بر اساس خلاقیت‌های ذهنی قصه‌ای را طراحی کنند، جزئیات و اطلاعات را از بیرون جمع‌آوری می‌کنند، در غیر این صورت قصه بر اساس واقعیت نگارش نمی‌شود و بر دل مخاطب نمی‌نشیند.

مدیر واحد تاریخ شفاهی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی گفت: برخی مواقع برای طراحی فرهنگ یک قبیله در نگارش رمان لازم است نویسنده در آن قبیله سال‌ها زندگی کند تا بتواند آن فرهنگ را به خوبی طراحی کند. مگر می‌شود وقتی می‌خواهیم از دفاع مقدس رمان بنویسیم، نویسنده ما با این مقوله آشنا نباشد. نویسنده باید با رزمنده‌ها، مشکلات، تجهیزات، قدرت نظامی دشمن، قدرت نظامی خودمان و همه مسائل مرتبط آشنا باشد تا بتواند یک قصه ساده را در جبهه به تصویر بکشد. لازمه این مسائل اطلاعات است که برنامه ریزی درستی در این باره وجود ندارد.

فخرزاده بیان کرد: ما انتظار داریم نویسنده با کمترین امکانات کار کند و بگوییم به ما ربطی ندارد شما فقط بنویسند. دید فرهنگی، هنری و ادبی در مدیران ما وجود ندارد. مدیران ما تحمل زمانی بیشتر از 2 سال و یا هزینه‌ای بیش از 100 میلیون تومان برای تولید یک اثر ادبی را ندارند. اگر بگویید برای یک قصه 100 میلیون تومان سرمایه‌گذاری لازم است تعجب می‌کنند در صورتی که به نظر من این رقم کم است و باید چندین برابر هزینه تحقیق انجام داد تا رمان نویس بتواند کار تولید کند.

وی با بیان اینکه هر اندازه‌ که مدیران ما سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند کار ادبی تولید شده است، اظهار داشت: امروز چشم‌اندازی برای نوشتن رمانی خوب درباره انقلاب وجود ندارد اما امیدواریم کارهایی که در دست تهیه است در سطح انقلاب اسلامی تولید شود. مدیران فرهنگی که یا از قبیله مهندسین و یا نظامیان هستند مقداری در کلاس‌های فرهنگی حضور پیدا کنند تا بیشتر با مقوله فرهنگ آشنا شوند و از مقام معظم رهبری نگاه به مقوله فرهنگ را بیاموزند. کسی می‌تواند درباره رمان صحبت کند که حداقل 100 عنوان رمان مطالعه کرده باشد. رقمی که رهبر انقلاب چندین برابر آن را مطالعه کرده‌اند.

این پژوهشگر تاریخ بیان کرد: اگر مدیران فرهنگی چنین مطالعاتی داشته باشند نوع نگاهشان به مقوله تولید رمان و داستان عوض خواهد شد و درک بیشتری پیدا خواهند کرد. مدیران فرهنگی باید از گروه‌های مشاوره بهره‌مند شوند و اتاق فکر تشکیل دهند تا این اتاق فکرها بتوانند در مقوله فرهنگ قدم موثری بردارند.