صلوات شعبانیه قانون اساسی امامت است/ دعا؛ روش تربیتی امام سجاد(ع)

به گزارش حلقه وصل، حجت الاسلام والمسلمین مجتبی کلباسی مدیر مرکز تخصصی مهدویت ضمن تسلیت ایام محرم و شهادت امام سجاد(ع) گفت: امام سجاد(ع) معارف اهل بیت(ع) را در قالب دعا بیان کردند، البته تصور نشود که شیوه دعا، صرفا وسیله است، بلکه روش تربیتی است، یعنی مسلکی است که قرآن، انبیاء(ع)، پیامبر اکرم(ص)، ائمه معصومین(ع) و به ویژه امام سجاد(ع)، امام سجاد(ع) آن را به اوج رساندند. می توان نامش را مکتب تربیت با دعا گذاشت، لذا واقعا اینها دعاست و واقعا خواسته انسان از خداست.

وی با بیان اینکه تمام آنچه که در مسیر عقیده و عمل و در مسیر اخلاق و سایر موارد لازم است را امام سجاد(ع) در قالب دعا بیان کرده اند، افزود: دعا بهانه نیست، خودش اصالت دارد. اگر هر روز شما دست در خانه خدا بلند کنید و بگوئید خدایا به من علم کافی عنایت کن. این دعا برای شما افق و جهت می‌سازد، یک مسیر تعیین می‌کند، نشان می‌دهد شما دنبال علم هستید، از خدا هم مدد می‌خواهید، استعانت می‌جوئید برای اینکه به این علم برسید. تمام آنچه از ظرائف اخلاقی حتی حضرت همه را در قالب دعا تبیین کرده است، لذا این مطلب را توجه داشته باشیم که این یک بهانه نیست، گاهی تصور می شود که امام سجاد(ع) به عنوان وسیله از دعا استفاده کرده است. دعا اصالت دارد و خواستن اینها از خدا خودش مسیر اصلاح و تربیت است و بسیار مهم است و باید گفت از ابتکارات مکتب اهل بیت(ع) است.

وی با اشاره به اینکه من درباره این کتاب تحدی می کنم به این معنا که کسی نمی تواند معادل این کتاب را بیاورد، اظهار داشت: مجموعه ای که تمام نیازهای فکری، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، همه را در قالب دعا به این فشردگی قرار داده باشد. یک متن مشابه در همه فرهنگهای جهان و این نشان می دهد که عادی و معمولی نیست، سند جهانی است و در آینده وقتی مردم جهان فکرشان بالا برود آن وقت همه در مقابل صحیفه سجادیه کُرنش خواهند کرد که این چه کتابی، چه بیانی، چه مسیری و چه راه تربیتی عظیمی است.

کلباسی با بیان اینکه دعا در قرآن هم اصالت و ریشه دارد و در مکتب انبیاء(ع) هم این آموزه هست، تصریح کرد: اگر به قرآن مراجعه کنید می بینید این مسیر اصلاح و تربیت با دعا در قرآن است، لذا شما بهترین خواسته را در قرآن در قالب دعا می بینید. دعا برای نسل «رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّةً طَیِّبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ»، دعا برای آخرت «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَلِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»، دعا برای دل، دعا برای مغز، دعا برای جامعه. تمام اینها با ظرافت در آیات قرآن هست و این همان مسیری است که امام سجاد(ع) آن را ادامه دادند و صحیفه سجادیه درخشش بی نظیر از این مکتب است.

وی در مورد محتوای صحیفه سجادیه در رابطه با امامت و مهدویت هم گفت: موضوع امامت از موضوعات بسیار مهمی است که امام سجاد(ع) در ادعیه خودشان چه در صحیفه سجادیه و چه در غیر صحیفه سجادیه به آن پرداخته اند. در دعای عرفه حضرت که یکی از دعاهای صحیفه سجادیه هست، حضرت این چنین می فرماید: «رَبّ صَلّ عَلی اَطائِبِ أَهْلِ بَیْتِهِ، اَلَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لاِمْرِکَ، وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ، وَ حَفَظَةَ دِینِکَ، وَ خُلَفاءَکَ فِی أَرْضِکَ، وَ حُجَجَکَ عَلی عِبادِکَ، وَ طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ وَ الدَّنَسِ تَطْهِیراً بِإِرادَتِکَ، وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ، وَ الْمَسْلَکَ إِلی جَنَّتِکَ» که حضرت در این قسمت، امامت و ویژگی‌های امام و امامت را تبیین کردند. در صلواتی که حضرت می‌فرستد بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، این جملات را می‌فرماید: «طَهَّرْتَهُمْ مِنَ الرِّجْسِ» خدایا کسانی که تو آنها را از هر پلیدی پاک کردی، لذا امام و امامت مقامی است که از پاکی برخوردار است. فرق امام و غیرامام همین معصوم بودن از غفلت و خطا است. این ویژگی امام است که در دیگران نیست.

وی افزود: ویژگی دوم این است که آنها برگزیده خدا هستند، گاهی ما افرادی را بر می گزینیم با رأی، با بیعت، با شورا. یک وقت خدا برمی گزیند. این دو با هم بسیار تفاوت دارد. آن گزینش از بالاست، این گزینش از پائین است. در گزینش از پائین خطا بسیار زیاد است، ما حتی در گزینشهای خیلی حساس زندگی مان حتی در انتخاب همسر در بسیاری از مواقع دچار اشتباه می‌شویم، نزدیک‌ترین چیزی که در زندگی می‌توانیم انتخاب کنیم، دلیلش این است که بسیاری از افراد بعد از ازدواج می گویند عجب اشتباهی کردیم، گرچه زندگی حاصل همین اشتباهات است.

مدیر مرکز تخصصی مهدویت در ادامه سخنانش اظهار داشت: «اَلَّذِینَ اخْتَرْتَهُمْ لاِمْرِکَ» امام، کسی است که خدا انتخابش کرده، بحث انتخاب ما نیست، از یک ناحیه غیرقابل تخطئه و خطا امام انتخاب می شود. این خصوصیت دیگری است که امام ذکر می کند. خصوصیت سوم صحیفه سجادیه این است که  «وَ جَعَلْتَهُمْ خَزَنَةَ عِلْمِکَ» اینها خزائن و گنجینه های دانش تو هستند. اگر به کتابهایی که روایات و سخنان امام رضا(ع) هست مراجعه کنیم می بینیم مأمون عباسی تمام دانشمندان زمان خودش را دور خود جمع می کرد و در مقابل امام رضا(ع) قرار می داد و امام تمام اینها را وادار به تسلیم می کرد. وقتی رساله ذهبیه امام هشتم(ع) را در سفارشات پزشکی ببینید شگفت انگیز است، چیزهایی که هنوز و حتی در سالهای دیگر نمی توانیم از طریق معمول دست پیدا کنیم در آن آمده است، لذا حضرت می فرمایند: «خَزَنَةَ عِلْمِکَ».

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: امیرالمؤمنین علی(ع)، امام سجاد(ع) و ائمه دیگر در بیش از هزار و چند سال پیش سخنانی گفته‌اند که امروز هم بزرگترین دانشمندان، متفکران در مقابل این گفته‌ها و این دانش‌ها سر تعظیم فرود می‌آورند. چون اینها خَزَنَةَ عِلْمِکَ هستند. اینها علمشان مثل بنده و امثال بنده نیست که چند سالی درس خوانده باشند. به همین خاطر است که به همراهی با اهل بیت(ع) تأکید می شود. برای این است که آنها از اشتباه و خطا بیمه هستند اما بقیه بیمه از اشتباه نیستند، علم ناقص است، آگاهی ناقص است. ابوحنیفه امام اهل سنت می گوید: «لولا سنتان لهلک نعمان» اگر آن دو سالی که من در خدمت امام صادق(ع) علم و حدیث آموختم نبود من هلاک شده بودم. چهارمین خصوصیت «حَفَظَةَ دِینِکَ» حافظان دین خدا هستند. پنجمین خصوصیت این است که جانشین خدا روی زمین هستند. خدا از روز نخست که انسان را و بیش از آنکه انسان را بیافریند، فرمود: «إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً: من در زمین جانشینی خواهم گماشت.»(بقره/30) و این خلافت استمرار دارد. اکنون هم استمرار دارد. اینها خلفای الهی هستند.

وی با اشاره به اینکه ششمین خصوصیت امامان این است که حجت بر بندگان خدا هستند «وَ حُجَجَکَ عَلی عِبادِکَ» حجج یعنی خدا به واسطه اینها بر ما احتجاج خواهد کرد و خواهد فرمود اینها آمدند، گفتند: گفته هایشان را دیدید و شنیدید، حجت هستند، بیان کرد: خصوصیت دیگر امامان این است که وسایل تقرب به خدا هستند «وَ جَعَلْتَهُمُ الْوَسِیلَةَ إِلَیْکَ»، وسیله یعنی آن وسیله ای که انسان را به مقصدی می رساند. ماشین و هواپیما وسیله است، انسان را به مقصد می رساند. ما در زندگی مقصدی داریم که لقاء الله است، رسیدن به خداست. آن وسیله ای که ما را به خدا می رساند امام است، با معارفش با طریقش.

حجت الاسلام کلباسی با بیان اینکه هشتمین خصوصیت امامان این است که آنها «وَ الْمَسْلَکَ إِلی جَنَّتِکَ» یعنی راه رسیدن به بهشت هستند، گفت: اگر بخواهید دیدگاه کلی امام سجاد(ع) را چارچوبی را در امامت بفهمید فشرده اش صلوات شعبانیه است که در آن ـ صلوات شعبانیه «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلائِکَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَیْتِ الْوَحْیِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْفُلْکِ الْجَارِیَةِ فِی اللُّجَجِ الْغَامِرَةِ یَأْمَنُ مَنْ رَکِبَهَا وَ یَغْرَقُ مَنْ تَرَکَهَا الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَ الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَ اللازِمُ لَهُمْ لاحِقٌ» حضرت تمام ویژگیهای امامت را در این صلوات شعبانیه تبیین کردند. کسی که عقب بماند یا کسی جلو بیفتد، چه می‌شود؟ واقعا صلوات شعبانیه مکتب امام شناسی است، اگر اسمشان را بگذاریم قانون اساسی امامت و آن پایه های اساسی در بحث امامت مبالغه نکردیم.

وی تأکید کرد: از جمله مطالبی که امام سجاد(ع) در صحیفه به آن اشاره کرده اند این است که در هر زمان بایستی حجت الهی در زمین باشد، یعنی هیچ عصری نیست که حجت الهی، همان امام و خلیفه الهی روی زمین وجود نداشته باشد. در دعای چهارم صحیفه سجادیه هست: «فِی کُلّ دَهْرٍ وَ زَمَانٍ أَرْسَلْتَ فِیهِ رَسُولًا وَ أَقَمْتَ لِأَهْلِهِ دَلِیلًا مِنْ لَدُنْ آدَمَ إِلَی مُحَمّدٍ صَلّی اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مِنْ أَئِمّةِ الْهُدَی، وَ قَادَةِ أَهْلِ التّقَی» در هر زمانی پیامبری فرستادی از حضرت آدم(ع) تا پیامبر اکرم(ص)، یعنی هیچ زمانی زمین از حجت خالی نیست.