به گزارش حلقه وصل، «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه روز سه‌شنبه ۲۴ فروردین ماه و در پی دعوت محمدجواد ظریف همتای ایرانی خود با سفر به تهران رایزنی‌هایی را با وزیر امور خارجه و دیگر مقامات جمهوری اسلامی ایران صورت داد.
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ۱۲ فروردین ماه از سفر «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه به تهران در ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ خبر داده و گفته بود: این سفر در چارچوب رایزنی‌های سیاسی وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و بنا به دعوت ظریف وزیر امور خارجه انجام خواهد شد.
لاوروف پیش از این گفته بود که قرار است به تهران سفر کند. وزیر امور خارجه روسیه نهم آذر ۱۳۹۸ بعد از دیدار با وزیر امور خارجه ایران در «مسکو» گفت که به دعوت ظریف سال آینده میلادی (۲۰۲۰) به تهران سفر خواهد کرد که البته این سفر یک سال بعد (۲۰۲۱) انجام شد.
این سفر دو روز بعد از خرابکاری هسته‌ای در تأسیسات هسته‌ای نطنز رخ داد که واکنش روسیه را نیز به همراه داشت و ماریا زاخارووا سخنگوی دستگاه سیاست خارجی روسیه ضمن ابراز امیدواری درخصوص عدم تأثیرگذاری حادثه نطنز بر مذاکرات هسته‌ای گفت: در صورتی که این حادثه عمدی باشد آن را به شدت محکوم می‌کنیم. البته این موضع روسیه در مذاکراتی که لاوروف در تهران داشت از سوی مقامات ایرانی مورد تقدیر قرار گرفت. از سوی دیگر همزمان با این سفر سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران که برای شرکت در ادامه گفت‌وگوها با گروه ۱+۴ و نماینده اتحادیه اروپا در وین حضور داشت از آغاز غنی سازی ۶۰ درصدی در تأسیسات غنی سازی نطنز خبر داد.
سرگئی لاوروف رئیس دستگاه سیاست خارجی فدراسیون روسیه در رأس هیأتی صبح سه‌شنبه ۲۴ فروردین ماه با حضور در محل وزارت امور خارجه با محمدجواد ظریف دیدار و گفت‌وگو کرد.
دو طرف درباره روابط دوجانبه، تحولات منطقه به ویژه اوضاع سوریه، روند صلح افغانستان و همچنین موضوعات بین‌المللی به گفت‌وگو نشستند. بحث تولید مشترک واکسن «اسپوتنیک وی» از دیگر مباحث مورد گفت‌وگوی دو وزیر خارجه بود و وزیر امور خارجه روسیه در دیدار با ظریف گفت که این کشور تلاش می‌کند واکسن «اسپوتنیک وی» را در ایران و به صورت مشترک با جمهوری اسلامی تولید کند.
لاوروف همچنین به همراه ظریف موافقتنامه تاسیس و چارچوب فعالیت مراکز فرهنگی ایران و روسیه را امضا کرد و پس از آن در نشست خبری مشترک با همتای ایرانی خود به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد.
لاوروف در این نشست خبری به تحریم‌های حقوق بشری اتحادیه اروپا علیه ایران واکنش نشان داد و آن را غیر قابل قبول خواند.
این دیپلمات روس درباره تحریم‌های دیگر آمریکا علیه ایران نیز بیان کرد: «موضع ما روشن است، موضع ما کاملاً در راستای موضع دوستان ایرانی ما است. تمامی تحریم‌های یکجانبه‌ای که واشنگتن در تناقض با برجام تحمیل کرده است، بدون شک باید لغو شود».
محمدجواد ظریف نیز به تحریم‌های اتحادیه اروپا واکنش نشان داد و درباره خرابکاری هسته‌ای در نطنز گفت که اگر رژیم صهیونیستی مسئول خرابکاری در نطنز شناخته شود، پاسخ خود را خواهد گرفت و افزود: آمریکایی‌ها باید بدانند که نه تحریم و نه اقدامات خرابکارانه، ابزار مذاکراتی به آنها نخواهد داد.
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین در گزارشی توئیتری درباره سفر لاوروف نوشت: از میزبانی دوست قدیمی‌ام، لاوروف وزیر امور خارجه برای گفت‌وگوهای خوب در خصوص موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی خرسندم. ایران و روسیه هم عقیده هستند که به منظور احیای برجام تحریم‌های آمریکا باید برداشته شود. رئیس جمهور آمریکا باید انتخاب کند: توافقی که اوباما به آن دست یافت، یا تروریسم اقتصادی ناکام ترامپ.
* تأکید روحانی بر تسریع در ارسال محموله‌های واکسن ساخت روسیه به ایران
لاوروف پس از آن به دیدار حسن روحانی رئیس جمهور رفت و رئیس جمهور در این دیدار با قدردانی از مواضع و حمایت‌های مسکو از مذاکرات هسته‌ای، بر تداوم تلاش‌ها برای حفظ و احیای برجام به عنوان یک توافق چندجانبه بین‌المللی که الگویی برای حل و فصل مشکلات از مسیر مذاکره و دیپلماسی بوده است، تاکید کرد و گفت: امروز آمریکا و همه دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که فشار حداکثری شکست خورده و تنها راه آمریکا برای بازگشت به برجام، لغو تحریم‌ها است.
روحانی با اشاره به مشکلات و بحران‌های منطقه‌ای از جمله بحران یمن و سوریه بر تداوم همکاری‌ها و تبادل نظر ایران و روسیه به عنوان دو کشور تاثیرگذار منطقه برای حل و فصل بحران‌ها و مشکلات منطقه‌ای تاکید کرد و افزود: باز کردن پای رژیم صهیونیستی به عنوان یک عنصر بی ثبات کننده و تنش زا، در منطقه خلیج فارس، اقدامی خطرناک است.
روحانی تسریع در ارسال محموله‌های واکسن ساخت روسیه به ایران را مورد اشاره قرار داد و بر لزوم تسریع در راه اندازی خط تولید مشترک واکسن در ایران تأکید کرد.
لاوروف هم در این دیدار به مذاکرات وین و تمایل آمریکا برای بازگشت به برجام اشاره کرد و افزود: تنها راه حل مسئله از نظر مسکو بازگشت بی قید و شرط و کامل آمریکا به برجام با اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و عمل به تعهدات از سوی این کشور است.
* لاوروف در دیدار با قالیباف: مراحل تولید واکسن اسپوتنیک در ایران بزودی انجام خواهد شد
وزیر خارجه روسیه همچنین با محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرد.
قالیباف در این دیدار ضمن تشکر از حمایت‌های روسیه در موضوع برجام گفت: به طور روشن ما باید چارچوب برجام را حفظ کنیم، اما آمریکا هم باید به تعهدات خود در این توافق عمل کند، آنگاه ما نیز لغو کامل تحریم‌ها را راستی آزمایی خواهیم کرد. این موضع قاطع و روشن جمهوری اسلامی ایران است.
رئیس مجلس با اشاره به پاسخ رئیس جمهور روسیه به نامه رهبر معظم انقلاب، اراده رهبران عالی دو کشور را بر ارتقای روابط دوجانبه برشمرد و همچنین گفت: سومین کمیسیون عالی همکاری‌های پارلمانی دو کشور در آینده نزدیک در تهران برگزار خواهد شد.
در این دیدار در خصوص واکسن نیز گفت‌وگو شد و رئیس مجلس ضمن تشکر از همکاری خوب روسیه در ارسال واکسن کرونا به ایران گفت: با تسریع در ارسال بیشتر واکسن به ایران و همچنین ایجاد شتاب حداکثری در تولید مشترک واکسن در ایران تأکید داریم. لاوروف هم با بیان اینکه در راستای مقابله با کرونا تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار دوز واکسن به ایران تحویل شده، گفت: مراحل تولید واکسن اسپوتنیک نیز در ایران بزودی انجام خواهد شد.
لاوروف همچنین عنوان کرد: کلید حل مشکلات برجام بازگشت کامل و بدون قید و شرط آمریکا به تعهداتش در این توافق و اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ است.
لازم به ذکر است، بهمن سال گذشته محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی سفری به روسیه داشت.
در این سفر «علی اصغر خاجی» مشاور وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی و «میخائیل بوگدانف» معاون وزیر خارجه روسیه ضمن گفت‌وگو درباره تحولات سوریه و یمن اعلام کردند که برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سوریه، امری قانونی و بر اساس قانون اساسی فعلی این کشور است.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز که لاوروف را در سفرش به تهران همراهی می‌کرد، با سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه دیدار و درباره گسترش همکاری‌های فرهنگی و رسانه‌ای گفت‌وگو کرد.
گفتنی است سفر لاوروف به تهران در شرایطی صورت گرفت که دور جدید مذاکرات در وین در چارچوب کمیسیون مشترک برجام و با حضور ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، روسیه، فرانسه، انگلیس و چین) و با حضور نماینده اتحادیه اروپا در جریان است. روسیه همواره تحریم‌های آمریکا علیه ایران را محکوم و خواستار لغو این تحریم‌ها شده است. در همین خصوص نیز سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه با اشاره به اینکه هدف از رایزنی‌ها در وین احیای توافق هسته‌ای است، از ارائه یک نقشه راه جدید به طرف‌های مذاکره‌کننده در وین درباره چگونگی بازگشت به تعهدات توافق هسته‌ای خبر داد.
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه همچنین در اظهاراتی گفت توقف همکاری در نیروگاه هسته‌ای بوشهر غیرممکن است و تهران و مسکو به همکاری در زمینه ساخت واحدهای دوم و سوم این نیروگاه ادامه خواهند داد.
به گزارش فارس، جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه نه تنها در حوزه هسته‌ای، بلکه در حوزه‌های منطقه‌ای به ویژه سوریه و در چارچوب روند آستانه در حال همکاری هستند و تاکنون ۱۵ دور نشست کارشناسان سه کشور ضامن روند آستانه برگزار شده که آخرین نشست ۲۸ و ۲۹ بهمن سال گذشته (۱۳۹۹) در سوچی روسیه برگزار و در پایان بیانیه‌ای در ۱۷ بند صادر شد. حاکمیت ملی سوریه، عدم تجزیه این کشور، مقابله با تروریسم و حمایت از مردم مظلوم سوریه در مقابل تحریم های یکجانبه و ناعادلانه‌ای که بر علیه آنها اعمال شده، کمک به جامعه سوریه برای مبارزه با کرونا و محکوم کردن تجاوزات نظامی رژیم صهیونیستی علیه مردم سوریه و توقف آن از جمله نکات بسیار مهمی بود که مطرح شد.
حاضران در این نشست تصمیم گرفتند شانزدهمین نشست بین‌المللی سوریه در چارچوب روند آستانه در اواسط سال ۲۰۲۱ میلادی در نورسلطان پایتخت قزاقستان برگزار شود.
از سوی دیگر در سالی که گذشت، وزرای خارجه سه کشور ضامن روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ در کنفرانسی ویدیویی اوضاع سوریه را بررسی کردند. ۱۱ تیر ماه نیز نشست مجازی سران با حضور حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان برگزار و طرفین در بیانیه‌ای مشترک با تاکید بر اینکه بر اینکه منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته، عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید امنیت ملی کشورهای همسایه ابراز کردند.
* پاک آیین: سیاست درست و راهبردی نگاه به شرق
در همین خصوص «محسن پاک آیین» سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در باکو در گفت‌وگویی با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، درباره سفر لاوروف به تهران عنوان کرد: این سفر در زمان فعلی که ایران به دنبال تقویت رویکرد همکاری با همسایگان در چارچوب سیاست نگاه به شرق است، بسیار اهمیت دارد.
این تحلیلگر مسائل منطقه با اشاره به تحولات اخیر از جمله تحریم مقامات جمهوری اسلامی و سرداران سپاه از سوی اتحادیه اروپا بیان کرد: این تحولات نشان می‌دهد که سیاست نگاه ایران به شرق و یافتن دوستان دیگری در خارج از حوزه غرب یک سیاست درست و راهبردی است و باید ادامه یابد و نمی‌توان تا سال‌های آینده به غربی‌ها اعتماد کرد و به دنبال بهبود روابط با کشورهای اروپایی و آمریکا بود.
پاک آیین با ذکر این نکته که سفر لاوروف در سه حوزه بین‌المللی، دوجانبه و منطقه‌ای می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد، اظهار داشت: مهمترین بحثی که مباحث دو وزیر خارجه بر آن متمرکز بود، بحث مذاکرات وین و تأکید ایران بر ضرورت اجرای سیاست قطعی مبنی بر لغو تمامی تحریم‌ها و راستی آزمایی توسط ایران بود که این می‌تواند مقدمه‌ای برای احیای برجام باشد و در غیر این صورت آینده تاریکی برای برجام متصور خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: آقای لاوروف هم در این مذاکرات از موضع بر حق ایران که منطبق با موازین بین‌المللی و مفاد برجام است، حمایت کرد.
پاک آیین اضافه کرد: در حوزه منطقه‌ای بحث سوریه و تلاش آمریکا برای بازسازی داعش در این کشور و بی ثبات سازی سوریه که در جهت منافع رژیم صهیونیستی است، بحث مهم دو وزیر خارجه بوده است. ایران و روسیه در مقاطع مختلف با تروریسم مبارزه کرده و همکاری این دو کشور باعث شد داعش و القاعده در منطقه منزوی شدند و آمریکا مجبور شد بخش زیادی از داعش را به افغانستان منتقل کند.
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان گفت که همکاری‌های دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم و تلاش برای ایجاد امنیت در منطقه کماکان ادامه خواهد یافت.
وی خاطرنشان کرد: مسئله آتش بس در قره باغ هم بحث مهمی است که احتمالا طرفین در این زمینه صحبت کرده‌اند. اینکه این آتش بس باید به یک صلح دائمی تبدیل شود، آن هم با تأکید بر تمامیت ارضی کشورهای منطقه و جلوگیری از تجزیه شدن یک کشور مستقل، که در این زمینه دیدگاه‌های ایران و روسیه به یکدیگر نزدیک است.
پاک آیین همچنین به موضوع صلح در افغانستان اشاره کرد و گفت: ایران و روسیه از مذاکرات بین الافغانی در چارچوب قانون اساسی افغانستان حمایت می‌کنند و خواهان خروج نیروهای خارجی به خصوص ناتو و آمریکا از افغانستان هستند و در این زمینه به صورت طبیعی همکاری‌هایی را دنبال خواهند کرد.
وی یادآور شد: موضوع یمن و جنایات رژیم سعودی در کشتار مردم بی پناه یمن و چگونگی یافتن راه‌حل‌هایی برای خاتمه دادن به این تجاوز از بخش‌های مهم مذاکرات وزرای خارجه ایران و روسیه بود.
* دو کشور درگیر تحریم‌های اقتصادی غیرقانونی غرب هستند
این تحلیلگر مسائل منطقه با ذکر این نکته که در ابعاد دوجانبه مسائل بسیار متنوع است، عنوان کرد: دو کشور درگیر تحریم‌های اقتصادی غیرقانونی غرب هستند، انگیزه‌های مشترکی برای همکاری دارند و می‌توانند در جهت مقاوم سازی اقتصاد خود همکاری گسترده‌ای را در حوزه‌های انرژی، ترانزیت و تجارت داشته باشند و اسنادی هم امضا شد. همکاری‌های طرفین در دریای خزر برای حفظ امنیت این دریا و بهره‌برداری اقتصادی از منابع آن و کارهایی که باید برای تدوین رژیم حقوقی دریای خزر دنبال شود، مسائل مهمی است.
وی ادامه داد: به نظرم بحث مهم همکاری اقتصادی ایران در اوراسیا با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا از مواردی است که در گفت‌وگوهای دو کشور معمولا مطرح است. ایران عضو ناظر و روسیه یکی از موسسان این اتحادیه است و علاوه بر همکاری‌های دوجانبه، می‌توانیم به صورت چندجانبه و منطقه‌ای نیز در این اتحادیه همکاری کرده و از فرصت‌های اقتصادی برای مقابله با تحریم‌های غرب و تقویت همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای استفاده کنیم.
* نیم نگاهی به سفرهای ظریف به مسکو
محمدجواد ظریف خرداد ماه ۱۳۹۹ سفری به دو کشور ترکیه و روسیه داشت. وی ۲۷ خرداد ماه در مسکو با سرگئی لاوروف همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. در این سفرها ظریف با همتایان خود در این کشورها توافق کرد که نشست مجازی سران سه کشور برگزار شود.
این سفر در آستانه پایان محدودیت تسلیحاتی ایران و تلاش‌های آمریکا برای تمدید این محدودیت‌ها صورت گرفت و لاوروف در نشست خبری مشترک با ظریف با تأکید بر لزوم حفظ توافق هسته‌ای ایران، گفت که تهدید آمریکا به تحریم کشورهای متعامل با ایران و تمدید تحریم تسلیحاتی، غیرقانونی است.
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست خبری درباره تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران گفت: حرکت بسیار خطرناک آمریکا درباره برجام چه در آژانس و چه شورای امنیت موضوع بسیار نگران کننده‌ای است که ما و روسیه در این باره گفت‌وگو کردیم. در این خصوص همکاری نزدیکی در آینده بین ما و روسیه در وین و نیویورک خواهد بود.
ظریف همچنین عنوان کرد: به محض فراهم شدن شرایط لاوروف به ایران سفر خواهد کرد.
در پایان این نشست خبری، ظریف و لاوروف اعلامیه مشترک ایران و روسیه درباره احترام به حقوق بین‌الملل را امضا کرده و دو کشور بر تعهد کامل خود به اصول حقوق بین‌الملل و مقابله با رویکردهای غیرقانونی یکجانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی تأکید کردند.
وزیر خارجه ایران در پایان این سفر در گزارشی توئیتری نوشت: «ایران و روسیه مصمم هستند تا با رویکردهای غیرقانونی یکجانبه در حل و فصل بحران‌های جهانی مقابله کنند. بخشی از اعلامیه مشترک امروز با سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه که در آن، ما بر تعهد به حقوق بین‌الملل در شرایطی که ایالات متحده و رفقایش در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت به مبانی روابط بین‌الملل حمله می‌کنند، تأکید کردیم.»
* ظریف پیام روحانی را به پوتین رساند
ظریف ۳۱ تیرماه ۱۳۹۹ هم برای دیدار با همتای خود به مسکو رفت و در این سفر حامل پیام حسن روحانی برای ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز بود. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این سفر، ضمن رایزنی با همتای روس خود، یک ساعت هم تلفنی با پوتین گفت‌وگو و پیام روحانی درباره برجام و مسائل دوجانبه را به وی منتقل کرد.
ظریف در توئیتی درباره این سفر نوشت: «در مسکو، پیام مهمی را به رئیس جمهور پوتین ارائه کردم.»
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین به همراه سید عباس عراقچی معاونش در ساعات پایانی چهارشنبه شب دوم مهر ماه ۱۳۹۹ وارد مسکو شد و سوم مهر ماه با لاوروف دیدار کرد.
آخرین سفر ظریف به روسیه بهمن ۱۳۹۹ و در ادامه سفر منطقه‌ایش به پنج کشور منطقه بود. او پس از باکو وارد مسکو شد و با لاوروف درباره اوضاع قره باغ و ... به بحث و رایزنی پرداخت.
لازم به ذکر است، محمدجواد ظریف هشتم دی ماه ۱۳۹۸ نیز سفری به روسیه داشت و نهم دی ماه با سرگئی لاوروف همتای روس خود دیدار و به گفت‌وگو پرداخت. او ۱۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ نیز در سفری دو روزه وارد روسیه شد و با سرگئی لاوروف همتای خود همزمان با اعلام تصمیم ایران در توقف برخی تعهدات برجامی در ۱۸ اردیبهشت ماه دیدار و نامه حسن روحانی به پوتین درباره تصمیم ایران را به لاوروف تسلیم کرد.
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران ۱۰ شهریور ماه ۱۳۹۸ نیز به همراه رضا اردکانیان وزیر نیرو برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات روسیه وارد مسکو شد و ۱۱ شهریور ماه با سرگئی لاوروف همتای روس خود درباره مناسبات دوجانبه، برجام و تحولات منطقه به ویژه اوضاع سوریه به گفت‌وگو پرداخت.