تهران: قهرمان غریب جنگ+فیلم

به گزارش حلقه وصل، «ملاصالح» یکی از داستان‌های ناگفته جنگ است. شاید برخی بر این باورند که بعد از گذشت سه دهه از جنگ، خاطرات جنگ دیگر حرفی برای گفتن ندارند. انتشار کتاب «ملاصالح» نشان داد که هنوز داستان‌های ناگفته و مهمی از جنگ وجود دارد که مجال نوشتن نیافته‌اند یا هرگز نوشته نمی‌شوند.

«ملاصالح» داستان یکی از نیروهای مردمی در دوران هشت سال دفاع مقدس است. کتاب با خاطرات راوی از دوران کودکی در آبادان آغاز می‌شود. زندگی و حبس در دوران طاغوت، پیروزی انقلاب، آغاز جنگ تحمیلی و اسارت و در نهایت سال‌های پس از آزادی، بخش‌های مهم زندگی ملا صالح است که نمی‌توان گفت کدامیک بر دیگری اهمیت بیشتر دارد. زندگی پرماجرای ملاصالح در هر کدام از این بخش‌ها، کتاب را به یکی از آثار خواندنی هشت سال دفاع مقدس تبدیل کرده است.

رضیه غبیشی، نویسنده این اثر، دست بر یکی از سوژه‌های جالب اما پرداخته نشده در جنگ تحمیلی گذاشته و توانسته با نثری روان و خوانا، کتابی خواندنی به مخاطب پیشنهاد دهد. داستان زندگی ملاصالح داستان پر پیچ و خمی است که شاید برای کمتر کسی اتفاق افتاده باشد. مردی که معروف است در سه دوره به زندان افتاده و امروز که بی‌گناهی او به اثبات رسیده،‌ نیز خانواده‌اش بیم دارند باز بار دیگر به زندان بیفتد. ملاصالح که یکی از مردم آبادان است،‌ در دوران پهلوی به دلیل مبارزات انقلابی‌اش به زندان می‌افتد. در دوران جنگ تحمیلی او به عنوان یکی از نیروهای سپاه به مأموریت‌های خارج از کشور اعزام می‌شود تا بتواند با نیروهای انقلابی در دیگری کشورها ارتباط برقرار کند، اما به ناگاه به اسارت نیروهای بعث درمی‌آید. خاطرات ملاصالح در دوران اسارت، یکی از اصلی‌ترین و می‌شود گفت نقطه ثقل کتاب است. شرح روزهایی که ملاصالح در غم غربت و شکنجه، شاهد امداد الهی است و از آن پس تصمیم می‌گیرد که با زیرکی به کمک دیگر اسرا بیاید. پس از آن، بازگشت به وطن و حوادثی که پس از آن برای راوی اتفاق می‌افتد، روایت می‌شود. هرچند روزهای سخت و غم غربت برای ملاصالح به ظاهر تمام شده است، اما در کشور خود به غربتی دیگر دچار می‌شود و ... .

هرچند بسیاری بعد از مطالعه کتاب، به حوادثی که در کتاب روایت شده، اشاره می‌کنند و آن را باورنکردنی و جذاب می‌دانند، اما برای نگارنده بیش از آنکه حوادث کتاب جذاب باشد، نحوه برخورد و مواجهه راوی با حوادث اهمیت دارد. ملاصالح نمونه‌ای از آزادگانی است که سعی دارد تا از بدترین شرایط، بهترین استفاده‌ را ببرد. با وجود این، به نظر می‌رسد که نویسنده نیز بیشتر بر جنبه روایت حوادث تکیه دارد، تا نقب زدن به شخصیت راوی. از این جهت، کتاب با دور تندی حوادث را نقل می‌کند و مانند فیلمی از جلوی چشم مخاطب به پیش می‌رود. شخصیت ملاصالح بیش از زندگی او جذاب است، مردی ساده و صمیمی و زیرک. یک الگو برای نسل امروز. اینکه یک انسان در مواجهه با شرایط بحرانی و سخت در حالی که تنهاست، چه تصمیمی می‌گیرد، یک چالش برای نسل امروز است.

انتشار «ملاصالح» بازتاب خوبی در میان جامعه هنری کشور داشت. پرویز پرستویی بعد از مطالعه این کتاب نوشته است: ملاصالح قاری قهرمان غریبی است که تمام هست و نیستش را بدون هیچ چشم‌داشتی ایثار کرد. در این کتاب به خوبی و زیبایی به شخصیت و ارزش این قهرمان پرداخته شده است. بنده توصیه می‌کنم که هرکس دغدغه آشنایی با فرهنگ ایثار در دفاع مقدس را دارد، حتماً این کتاب را مطالعه کند.

رخشان بی‌اعتماد، کارگردان، نیز درباره این کتاب می‌گوید: اهمیت این کتاب و ثبت مستندات و خاطرات آقای ملاصالح قاری به جهت اینکه تاکنون بیان نشده بسیار بالاست. این کتاب متنی ساده، روان، صادقانه و بدون هیچ غلوی نوشته شده که بنده شخصاً ادای احترام می‌کنم به این مرد خدا که برای سرزمینمان اینگونه حماسه آفرید.

احمد یوسف‌زاده، که از آزادگانی بود که در استخبارات ملاصالح را ملاقات کرده است، درباره او و کتابش می‌گوید: تصاویر زیبایی که از ملاصالح در ذهن دارم بسیار زیاد است؛ ما از کوچه‌ای عبور می‌کنیم که از دو طرف صدای شکنجه می‌آید. با عبور از این کوچه به زندان استخبارات بغداد می‌رسیم. مردی با دشداشه کوتاه سفید که با عراقی‌ها به خوبی به زبان خودشان صحبت می‌کند. یقین داشتم که جاسوس باشد، اما با کارهایی که کرد متوجه اشتباه خودم شدم.

از خدا  می‌خواهم تا جمهوری اسلامی را حفظ کند تا ملاصالح، زندان دیگری را تجربه نکند؛ چرا که این قهرمان در تمام دوره‌هایی که بوده، طعم زندانی شدن را چشیده و تجربه کرده است.

کتاب «ملاصالح» به همراه «آن بیست و سه نفر» محور هشتمین دوره از پویش روشناست. این اثر از سوی انتشارات شهید کاظمی به قیمت هشت هزار تومان منتشر شده است.