تهران: «تک سوار دشت زید» از ضعف در بازتولید و عدم تطبیق با تاریخ به دور است

به گزارش حلقه وصل، علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به مناسبت رونمایی از کتاب «تک سوار دشت زید» ارزیابی خود از این کتاب را در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده است،‌ این متن به شرح ذیل است:‌

«ضمن تشکر از همکاران عزیز خبرگزاری تسنیم که کار با ارزشی را در زمینه ارج نهادن و رونمایی از کتب مربوط به دفاع مقدس انجام می‌دهند. مقدمه‌ای درباره کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس منتشر شده است،‌ بیان می‌کنم.

تا به حال آثار مختلفی در حوزه ادبیات دفاع مقدس منتشر شده است،‌ برخی از این کتاب‌ها در حوزه اسناد و مدارک، برخی در حوزه ادبیات داستانی و برخی کتاب‌ها در حوزه خاطرات. خاطراتی که تا به حال منتشره شده و برخی هم مورد توجه و تشویق مقام معظم رهبری قرار گرفته‌است‌، در  4 گروه دسته بندی می‌شوند‌، یک دسته خاطرات پراکنده‌ و غیرمنسجم از رزمنده، شهید یا جانبازی است‌، دسته دوم خاطراتی از زبان دوستان و همرزمان، خانواده‌، شهدا،‌ آزادگان و ایثارگران از دفاع مقدس است،‌ دسته سوم خاطرات یکپارچه از یک رزمنده، آزاده، شهید یا جانباز و دسته چهارم خاطراتی که مربوط به شهید یا جانبازی است و توسط یکی از نویسندگان بازنویسی و منتشر شده است.

این خاطرات(دسته چهارم) علی‌رغم ارزش بسیار والایی که داشته از دو جهت مورد اشکال و انتقاد واقع شده است، یک اشکال این بوده که برخی از این خاطرات از نظر انطباق با مدارک و مستندات و وقایع دفاع مقدس دچار ایراد هستند‌، مثلاً در یکی از کتاب‌ها خاطره‌ای ذکر و گفته می‌شود،‌ در این روز عملیاتی انجام شد و به این نتیجه رسید،‌ در حالی که اسناد و مدارک نشان می‌دهد، این عملیات چند روز یا یک روز قبل یا بعد و در محوری دیگری انجام شده است، معمولاً پاسخی که به این اشکال داده می‌شود، این است که اصل ارزش‌های دفاع مقدس و حماسه‌هایی که رخ داده است،‌ مورد توجه بوده است‌، مثلاً‌ آزادگان خصوصاً در اردوگاه‌های عراق امکانات ثبت و ضبط نداشته و غالبا‌ً به حافظه و یادداشت‌های شخصی ‌خود رجوع کرده‌اند.

انتقاد یا اشکال دومی که از ناحیه برخی عزیزان گرفته می‌شود، این است که این ها صرفاً بیان خاطرات است؛ بازنویسی و خلق اثر ادبی در آن‌ها صورت نگرفته است و باز تولید مجددی انجام نشده است.

این مقدمه را ابتدا مطرح کردم تا بگویم که کاری که آقایان گلعلی بابایی و حسین بهزاد ددر این مجموعه تحت عنوان «بیست و هفت در بیست و هفت»‌ که یازدهمین مجلد آن امروز با عنوان «تک‌سوار دشت زید»  رونمایی می‌شود‌، این دو اشکال احتمالی را ندارد. اولاً بر اساس انطباق با اسناد، مدارک و مصاحبه‌های متعدد و وقایع جنگ، نقشه‌ها و اطلاعات جمع
‌آوری شده است و تمام اشکالات مرتبط با انطباق تاریخی برطرف شده است و این یکی از کارهای باارزش این دو عزیز است که در سایر کارهایشان چون «ضربت متقابل»‌ و «همپای صاعقه»‌ نیز رعایت شده است که بسیار با ارزش است.

دوم اینکه،‌ آقای بابایی با قلم شیوا و شیرینش در این کتاب این خاطرات، اسناد و مدارک را جمع‌آوری کرده و به صورت متن سرگذشت‌نامه از زبان شهید بیان کرده است،‌ بنابراین شکال دوم هم  که ضعف در بازتولید بود،‌ اینجا وجود ندارد و کار خوبی انجام شده است. توجه به پاورقی‌ها، اسناد، شرح منبع، ذکر منبع در متن و در انتهای کتاب نشان می‌دهد، این دو اشکال به نحو کامل برطرف شده و دقت‌های خوبی صورت گرفته است.

بعلاوه انتشار یازدهمین شماره از این مجموعه نشان می‌دهد، این مجموعه هم نوع جدیدی از این بازتولید خاطرات رزمندگان، شهدا و آزادگان را مدنظر قرار داده است،‌ مجموعه‌ای که مداوم و دنباله‌دار است و نشان می‌دهد ما با سبک جدیدی روبرو هستیم،‌که فاقد اشکالات برخی کارهای دیگر انجام شده است و در آن بازتولید ادبی صورت گرفته و تداوم و تسلسل دارد و نشان می‌دهد این کار ارزش قابل توجهی دارد، در «هاله‌ای از غبار»،‌«قصه ما همین بود»،‌«حماسه بی پایان»‌ و سیار ده عنوان پیشین این مجموعه نیز این ویژگی‌ها دیده می‌شود.

اما،‌ درباره شهید قهرمانی هم نکات خواندنی و گفتنی بسیار زیاد است، من امیدوارم فرصتی کنم و بعدا یادداشتی به بهانه انتشار این کتاب بنویسم اما عجالتاً‌ شهید قهرمانی متولد 1340 است و روزی که در این عملیات و این دشت از او دیگر اثری نشد،‌  تیر 61 است، یعنی 21 سال. جوانی که در سال 1340 متولد شده تحصیل کرده و در عین حال کارگری کرده است، با تمام رنج و سختی‌های زندگی آشنا شده و در آخرین روزی که از او خبر داریم، قائم مقام فرماندهی لشکر 27 حضرت رسول(ص) است. این‌ها همان رویش های انقلاب اسلامی و گنجینه‌های انقلاب است، اتفاقاً در سخت‌‌ترین مناطق هم (پاوه) خدمت کرده است.

اما ما عید قربان و غدیر را در پیش داریم،‌ نکته جالب دیگری هم در این ارتباط وجود دارد،‌ شهید قهرمانی شب عید قربان متولد شده و به همین دلیل پدر نام «اسماعیل» را برایش انتخاب کرده است،‌ او آخرین بار هم شب عید فطر دیده شده و بعد از آن به ابدیت و جاودانگی در تاریخ ایران و دفاع مقدس پیوسته است.

«تک‌سوار دشت زید»  کتاب بسیار خواندنی است، حجم متوسط خوبی دارد، گاهی کتاب‌های خاطرات این اشکال را دارند که حجم‌های بسیار سنگینی دارند،‌ اما این کتاب چنین نیست و حجم سنگینی ندارد.

فصل‌بندی مناسبی دارد، کتاب 25 فصل است با توجه به حجم کتاب که حدود 348 صفحه است، با 25 فصل کوتاه روبرو هستیم که هر کدام حدود 8 صفحه دارد، خواننده جوان و نوجوان می‌تواند هر کدام از این فصل‌های کوتاه را در فاصله چند دقیقه‌ای کوتاه حتی بین دو نماز، قبل از خوابو ... بخواند. اسم‌های خوبی هم برای فصل‌ها انتخاب شده است که همه این ویژگی‌ها در گنار هکم گتاب را با ارزش و قابل توجه کرده است. امیدوارم نسل جوان کشور ما به این کتاب توجه کند و قدر امثال شهید قهرمانی و قدر کسانی مثل بابایی و بهزاد را دانسته باشیم که چه تلاشی در حفظ و نشر ارزش‌های دفاع مقدس می‌کنند.

از اینکه شهید اسماعیل قهرمانی دقیقاً‌ در کجا به شهادت رسیده است و بر پیکر مطهرش چه آمده است،‌ خبری نداریم‌، اما اینک تمام پهنه آسمان جمهوری اسلامی ایران گنبد مزار مطهر اوست».