سیاه و سفید کارنامه مجلس در اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰

به گزارش حلقه وصل، فرآیند بررسی و اصلاح گزارش کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰، شنبه ۱۶ اسفندماه در صحن علنی مجلس به پایان رسید و تا ساعاتی دیگر، جلسه کمیسیون تلفیق مجلس برای بررسی ایرادات شورای نگهبان تشکیل خواهد شد و به احتمال فراوان، فردا صبح پرونده لایحه بودجه ۱۴۰۰ درصحن علنی مجلس بسته خواهد شد.

در گزارش قبلی با عنوان «کمیسیون تلفیق در اصلاح بودجه نمره قبولی گرفت/ گام مهم مجلس در راستای کاهش تورم»، به بررسی کارنامه کمیسیون تلفیق مجلس در زمینه اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ پرداختیم و اعلام کردیم مهمترین دستاوردهای این کمیسیون در این زمینه عبارتست از: الف- افزایش ۱۱۰ هزار میلیارد تومانی درآمدها با حذف رانت گروه‌های خاص و بدون ایجاد فشار به عموم مردم، ب- کاهش حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی کسری تراز عملیاتی، ج- حمایت از خانواده و جوانان و همچنین معیشت مردم، د- حمایت از اشتغال و تولید.

در این گزارش می خواهیم به بررسی این موضوع بپردازیم که مهمترین دستاوردها و ناکامی های نمایندگان مجلس در صحن علنی برای اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ چه مواردی بوده است؟

* چهار اصلاح مهم لایحه بودجه ۱۴۰۰ در صحن علنی مجلس

مهمترین دستاوردهای مجلس در زمینه اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ در صحن علنی مجلس عبارتست از:

۱- محدودسازی افزایش حقوق نجومی بگیران: نمایندگان مجلس با ایجاد سقف ۲.۵ میلیون تومان برای افزایش حقوق کارمندان، عملا افزایش حقوق افرادی که بالای ۱۰ میلیون تومان بودند را محدود کردند. البته دولت شدیدا مخالف این موضوع بود و برخی نمایندگان مجلس که عضو هیئت علمی یا قاضی بودند هم تلاش بسیاری برای حذف این مصوبه یا مستثنی شدن اعضای هیئت علمی یا قضات از این سقف کردند که این تلاش ها با هوشیاری نمایندگان مجلس ناکام ماند تا مجلس یازدهم موفق شود گام بزرگی در راستای رفع تبعیض بین کارمندان دولت و مقابله با حقوق‌های نجومی بردارد.

۲- حذف مجوز انتشار اوراق به سازمان هدفمندی برای تامین کسری منابع هدفمندی: دولت در قالب تبصره ۱۴ لایحه بودجه درخواست کرده بود برای تامین کسری منابع هدفمندی یارانه ها، مجوز انتشار اوراق به سازمان هدفمندسازی یارانه ها داده شود. با توجه به اینکه دولت نتوانست در دفاع از این درخواستش، توجیهات منطقی مطرح کند و همچنین وجود ابهامات درباره نحوه تسویه این اوراق و همچنین تاثیر منفی آن درباره تحقق منابع هدفمندی یارانه ها، نمایندگان مجلس با پیشنهاد حذف مجوز انتشار اوراق به سازمان هدفمندسازی یارانه ها موافقت کردند و گام مهمی در جلوگیری از تشدید بی انضباطی بودجه ای برداشتند.

۳- تعیین سهم سازمان تامین اجتماعی از منابع بند «و» تبصره ۲: با توجه به بدهی سنگین دولت به سازمان تامین اجتماعی و همچنین اجرای ناقص طرح همسازی حقوق بازنشستگان این سازمان در ماه های اخیر که موجب ایجاد مشکلاتی شده بود، ضرورت داشت که سهم سازمان تامین اجتماعی از منابع ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی بند «و» تبصره ۲ تعیین شود. با پیگیری و اصرار نمایندگان در صحن علنی مجلس این امر محقق شد و مقرر گردید ۸۹ هزار میلیارد تومان از این منابع به این سازمان تخصیص یابد.

۴- برخی اصلاحات مالیاتی: علی رغم اقدامات فراوان و کارنامه موفق کمیسیون تلفیق مجلس در زمینه اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ در زمینه مالیات، این کمیسیون به برخی موضوعات بی توجهی کرده بود یا برخی از مصوبات این کمیسیون نیازمند اصلاح بود. برخی از این مشکلات در صحن علنی مجلس برطرف گردید. به عنوان مثال، سقف معافیت مالیاتی هنرمندان از ۵۰۰ میلیون تومان به ۲۰۰ میلیون تومان یعنی ۴ برابر معافیت مالیاتی کارمندان کاهش یافت. همچنین پیشنهاد اخذ مالیات از اینفلوئنسرهای با بیشتر از ۵۰۰ هزار دنبال کننده به تصویب رسید.

*مهمترین ناکامی‌های مجلس در زمینه اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰

مهمترین ناکامی‌های مجلس در زمینه اصلاح لایحه بودجه ۱۴۰۰ در صحن علنی مجلس عبارتست از:

۱- عدم حذف معافیت قضات و اعضای هیئت علمی از پرداخت مالیات پلکانی حقوق: یکی از جنجالی ترین مصوبات کمیسیون تلفیق مجلس، موافقت با پیشنهاد دولت مبنی بر تداوم معافیت اعضای هیئت علمی از پرداخت مالیات پلکانی حقوق و همچنین ایجاد این معافیت مالیاتی برای قضات بود. در واقع، براساس مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس مقرر شده بود از حقوق اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و قضات صرفا مالیات ۱۰ درصدی کسر شود. علی رغم اینکه پیشنهاد حذف این دو معافیت مالیاتی، با رای موافق ۱۳۳ نماینده مجلس موفق به کسب بیش از ۶۰ درصد نمایندگان حاضر در جلسه شد و ابتدا در صحن علنی مجلس اعلام شد که به تصویب رسیده است ولی نهایتا با تشخیص هیئت رئیسه مجلس، اعلام شد این موضوع برخلاف قوانین موجود و در نتیجه، نیازمند رای دوسوم نمایندگان مجلس بوده و به تصویب نرسیده است.

۲- عدم حذف بودجه پیش بینی شده برای اجرای طرح همسان سازی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها: اجرای طرح همسان سازی اعضای هیئت علمی دانشگاه ها منجر به ایجاد دور جدیدی از مسابقه افزایش حقوق در بین کارمندان دولت خواهد شد و در نتیجه، تشدید کسری بودجه، استقراض از بانک مرکزی و نهایتا تورم را به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل، انتظار می رفت این پیشنهاد دولت که به تصویب کمیسیون تلفیق مجلس هم رسیده بود، در صحن علنی مجلس حذف شود ولی به بهانه حمایت از نخبگان، این امر محقق نشد و اکثریت نمایندگان مجلس با پیشنهاد حذف این موضوع مخالفت کردند.

۳- عدم حذف مجوز سازمان هدفمندی برای استفاده از تنخواه بانک مرکزی برای جبران کسری منابع هدفمندی: از دیدگاه کارشناسان، موضوع صادرات فرآورده های نفتی در بخش منابع هدفمندی یارانه ها، دچار کم برآوردی بود و در نتیجه، سازمان هدفمندسازی یارانه ها برای پرداخت مصارف هدفمندی یارانه ها بخصوص پرداخت یارانه نقدی و یارانه معیشتی که صرفا حدود یک هشتم از کل مصارف هدفمندی را تشکیل می دهد، مشکلی نداشت. با این وجود، دولت پیشنهاد استفاده از تنخواه بانک مرکزی برای جبران کسری منابع هدفمندی یارانه ها داده بود، پیشنهادی که نه تنها توجیه کارشناسی نداشت بلکه موجب تشدید بی انضباطی بودجه ای می شد. علی رغم تلاش برخی از نمایندگان مجلس برای اصلاح این وضعیت، پیشنهاد حذف این مجوز در صحن علنی مجلس به تصویب نرسید.

۴- دو برابر کردن سقف قیر رایگان: با وجود همه انتقاداتی که به موضوع رانت زا بودن قیر رایگان وارد بود، نمایندگان در صحن علنی مجلس، حجم قیر رایگان را دو برابر کرده و از ۲ میلیون تن به ۴ میلیون تن رساند تا عملا نه تنها مهر تایید بر مصوبه پرحاشیه کمیسیون تلفیق زده باشند بلکه تبعات اجرای این مصوبه را تشدید نمایند.

در مجموع و مشابه سال‌های قبل، بخش اعظم اصلاحات لایحه بودجه ۱۴۰۰ در کمیسیون تلفیق مجلس انجام شد و نمایندگان در صحن علنی مجلس موفق نشدند تغییرات مهمی در بخش های کلیدی بودجه ایجاد نمایند.