خراسان رضوی: خاطرات مسئول نگهداری اسرای عراقی در مشهد/ اسرا را به زیارت امام‌ رضا(ع) می‌بردیم!

به گزارش حلقه وصل، مسعود که اسیر شد، پایش تیر خورده بود و جراحت های عمیقی نیز بر دل داشت. روزهای آخر کوچش زخم چرکی سر باز کرده و تب شدیدتر شده بود، به همین دلیل عطش داشت اما مداوا و رسیدگی به حال مجروح را کجای مرام نامه بعثی ها نوشته بودند؟ مسعود چشمانش را بسته بود و دست سالار شهیدان را روی پیشانی عرق کرده اش حس می کرد. سرش را به طرف نگهبان چرخاند و کلمات آهسته از زیر لب های خشک و ترک خورده اش بیرون خزید: «ماء»

نگهبان به خواسته زندانی اش تنها خندید و شیشه آبی روبه رویش سر کشید. مسعود و لب های تشنه اش این سو و بعثی قسی القلبی آن سو، چکمه اش را روی زخم می گذاشت و فشار می داد. مسعود ناله می کرد، و او با فشار بیشتر چکمه ها نعره های خوشحالی اش را حواله آسمان می کرد... .

این فقط قسمتی از خاطره یکی از رزمندگان ایرانی اسیر در دست بعثی هاست که از زبان آزادگان بازگشته به وطن بازگو شده است. ولی دفترها می خواهد کتابت ظلم ها و جنایات آن روزها... . اما روی دیگر سکه چیست؟ روزهای اسارت بر اسرای عراقی در ایران چطور می گذشت؟ به سراغ کسی می رویم که می تواند این حلقه مفقوده و واقعیت پنهانی را که کمتر از آن صحبت شده است بازگو کند.

نام: محمد صادق / نام خانوادگی:خاکساری/ سال تولد:1338/ شهر: مشهد/ مسئولیت : مسئول نگهداری اسرای عراقی در مشهد/ نام لشکر: لشکر77 ثامن الائمه(ع) گردان تانک/ مدت مسئولیت: 10 سال.

مسئول نگهداری اسرای عراقی در مشهد درباره آن روی سکه اسارت می گوید: روی اول سکه برای اکثر ما روشن است و خوب می دانیم که بعثی ها با اسرای ما چه کردند، اما این که اسرای عراقی چه وضعیتی در ایران داشتند، برای خیلی ها سوال است و من به عنوان کسی که مسئول نگهداری آن ها در اردوگاه مشهد بودم به شما ثابت می کنم این جا خبری از آن جنایات و شکنجه ها نبود. حتی برخی از اسرایی که در ایران بودند، با مشاهده رفتارهای ما توبه کردند و حاضر شدند در جبهه جنگ علیه صدام بجنگند، خیلی ها هم دوست داشتند برای همیشه در ایران بمانند. وی می افزاید: بیشتر اسرا شیعه بودند و در اردوگاه ها، متوجه واقعیت اسلام و محبت مردم ایران شدند. زیرا پیش از این به ما می گفتند مجوس و به دلیل تبلیغات غلط صدام فکر می کردند ایرانی ها آتش پرست اند. حاج آقا خاکساری دست نوشته هایی را نشان می دهد که در آن خاطراتش را ثبت و ضبط کرده است، برخی از آن ها نامه هایی از اسرای عراقی است که در آن از محبت و علاقه خود به مسئولان و نگهبانان اردوگاه نوشته اند، برخی هم از ایران و امام خمینی(ره) به خوبی یاد کرده و به خاطر مهمان نوازی آن ها تشکر کرده اند.

تکریم مهمان

سوال بزرگی شکل می گیرد، این که چرا باید با دشمنان خودمان و کسانی که قاتل فرزندانمان بودند، این طور رفتار می کردیم؟ حاج آقا لبخندی می زند و می گوید: آموزه های اسلام به ما می گوید با اسیر مدارا کنیم، این روش و منش اسلامی و همچنین ذات ما ایرانی هاست که باعث می شود به دیگران محبت کنیم. دلیل دیگر این فرمایش حضرت امام خمینی(ره) بود که به این ها نگویید اسیر، این ها مهمانان جمهوری اسلامی ایران هستند.

می پرسم اگر اسرا اذیت می کردند یا اطلاعات خاصی از آن ها می خواستید و جواب نمی دادند، چه؟

او می گوید: در این مواقع تنبیه ها، محرومیت ها و جرایمی برای آن ها در نظر می گرفتیم و باز هم شکنجه ای در کار نبود. مثلا مدت زمان هواخوری شان را کم می کردیم، برایشان پست نگهبانی می گذاشتیم یا تعداد دفعاتی را که باید اردوگاه را نظافت می کردند بیشتر می کردیم.

اسرا را به زیارت امام رضا(ع) می بردیم

حاج آقا خاکساری عکس هایی را نشان می دهد که عراقی ها در زمین های بزرگی مشغول بازی فوتبال اند. وی می گوید: دوازده تیم فوتبال داشتیم و بهترین لوازم ورزشی را در اختیارشان گذاشته بودیم. کمیته کار هم داشتیم و به آن ها حقوق می دادیم؛ حتی بیشتر از آن چه در قانون صلیب سرخ معین شده بود. آن ها وقتی به کشورشان بازمی گشتند چیزی حدود دویست هزار تومان پول داشتند. او اضافه می کند: اسرا را به زیارت حرم امام رضا(ع) می بردیم . همان وقت ها روزانه پیکر مطهر 30 شهید در مشهد تشییع می شد و مردم عصبانی بودند و گاهی به شدت از ما گلایه می کردند که چرا این ها را به زیارت می بریم. مردم هم حق داشتند و تاب دیدن این عراقی های بعثی را نداشتند اما رفتارهای ما سبب شد که بعدها آن ها سفیر و پیام رسان صلح و دوستی ما باشند.

واقعیت هایی که درک آن مشکل است

حاج آقا خاکساری با اشاره به این که خودش برادر شهید است، بیان می کند: پیکر برادر من در همان قطاری بود که اسرا را منتقل می کردیم. یعنی هم قاتل و هم مقتول. اما من با آن دیدی که این ها قاتل اند، با آن ها رفتار نکردم.

پیکر برادرتان در قطار بود و به نوعی شما می دانستید مامور مراقبت از کسانی هستید که برادر شما و دیگر برادران هموطنتان را به شهادت رسانده اند، چطور احساساتتان را کنترل می کردید؟

وی با آرامش پاسخ می دهد: در جبهه جنگ آن ها را می زدیم و با اقتدار نبرد می کردیم، اما به محض این که دست هایشان را به نشانه تسلیم بالا می آوردند، انسانیت و آموزه های دینی حکم می کرد رفتارمان تغییر کند. ما نظامی هستیم و تابع دستورات عمل می کنیم این طور نبود که احساسات بتواند بر ما غلبه کند.

سه خاطره شیرین

حاج آقا صادق خاکساری در بیان خاطره ای از آن دوران می گوید: کاری که ما برخلاف همه اردوگاه های نگهداری اسرا انجام می دادیم، فراهم کردن زمینه دیدار خانواده اسیران با آن ها بود. یکی از اسرا که ایزدی بود، شیعه شده بود و هنگام دیدار با مادرش به جای در آغوش کشیدن او، قبل از هر چیز گفت مادر از من دور بایست من شیعه شده ام و تو باید این را بدانی! این اتفاق عجیبی بود. این که اعتقادات را به احساسات ترجیح دهی واقعا منقلب کننده است.

مسابقه پینگ پنگ با اسیر عراقی

خاطره دیگری را این طور بازگو می کند: بازی پینگ پنگ را خوب بلد بودم و بین عراقی ها یکی بود که ادعا می کرد همه را می برد. قرار شد با هم مسابقه بدهیم. او گفت اگر من ببازم می روم زیر آفتاب داغ، روی بتن های سنگی، دو ساعت بدون لباس می خوابم. مسابقه شروع شد. از این طرف ما حس ایرانی بودنمان گل کرده بود و از آن طرف عراقی ها تعصب نژادی شان. بالاخره من برنده شدم و او لحظه ای که باخت به سرعت لباسش را درآورد و رفت زیر آفتاب داغ دراز کشید؛ هر چه گفتم بلند شو! می گفت:« لا لا... انت الفائز» یعنی «نه نه ...تو برنده ای!»

یادگاری عراقی ها

وسایل و یادگاری های زیادی را نشان می دهد که بر درستی حرف هایش صحه می گذارد. روی پارچه هایی که اسرا برایش گلدوزی کرده اند، بیشتر کلمات محبت آمیز دیده می شود. یکی نوشته «اتحدوا» و دیگری نگهبانش را برادر و شفیق خودش خوانده. نوشته یکی از آن ها را با همان لهجه عربی می خواند. انگار که این کار را بارها و بارها تکرار کرده و مرور یادگاری ها جزئی از زندگی اش شده است.

مردی که با خاطراتش زندگی می کند

همسر حاج آقا خاکساری می گوید: شوهرم با خاطراتش زندگی می کند و آن زمان هم، همه فکر و ذکرش کارش بود. حتی غذا که می خورد در فکر اردوگاه بود و از روی بالکن منزلمان به حیاط اردوگاه دید داشت و همیشه وضعیت را رصد می کرد اما با این حال هیچ وقت مشکلات کاری اش را به خانه نمی آورد.

حاج آقا که حالا نوه اش را بغل گرفته است، با محبت خاصی رویش را می بوسد و می گوید: گاهی هفته ها در اردوگاه می ماندم و نمی توانستم به خانه بیایم، آن قدر که واقعا بزرگ شدن بچه ام را ندیدم. آن زمان تلفن و تلفن همراه و این چیزها هم که نبود، همسرم برایم نامه می نوشت که مثلا امروز دندان پسرمان افتاد یا امروز روی دو پایش ایستاد. اما حالا نوه ام پیش روی خودم بزرگ می شود، انگار که پسر خودم است...

نگهبان قدیمی اسرای عراقی ما را به دیدن باغچه کوچکی که روی بالکن منزلش درست کرده، می برد و از سرگرمی های دوران بازنشستگی اش می گوید؛ از این که دلخوش است به زندگی جدیدی که پس از آن دوران برای خودش ساخته، نوه ای که نقش پسر کوچولوی خودش را دارد، خانه ای که نزدیک همان پادگان است، کوچه هایی که هنوز بوی آن دوران را می دهد و خاطراتی که برایش تا آخر عمر زنده خواهند ماند.

منبع: خراسان