طعمِ تلخِ شعار

سرویس حاشیه نگاری - مصطفی رزاقی: «طعم شيرين خيال» آخرین اثر کمال تبريزي است که در بخش مسابقه جشنواره فيلم فجر امسال حضور داشت و به دليل نوع ساختاري که دارد در ميان آثار امسال متفاوت به نظر مي‌رسید. این فیلم نهایتا تنها در بخش جلوه‌های ویژه نامزد دریافت سیمرغ شناخته شد و به همراه دو فیلم دیگر از بخش آرای مردمی جشنواره هم خارج شد.

فیلم‌نامه‌ی طعم شیرین‌خیال را نغمه ثمینی، علی میرمیرانی و محمدعلی حسین‌نژاد نوشته‌اند و شهاب حسینی، نازنین بیاتی، نادر فلاح، نازنین فراهانی به همراه پریوش نظریه در آن ایفای نقش کرده‌اند. داستان فیلم درباره‌ی استادِ دانشگاه ساده‌دلی(شهاب حسینی) است که دست بر قضا دشمنانی نیز دارد و عاشق شیرین (نازنین بیاتی)، شاگردش می‌شود. به همين دليل پدر دختر (نادر فلاح) درباره وي تحقيق مي‌کند و به مواردي بر‌مي‌خورد که خشونت پنهان استاد را مي‌رساند و کتک‌کاري‌هاي وي باعث مي‌شود دختر نيز از ازدواج با وي منصرف شود تا اين که مشخص مي‌شود همه این موضوع توطئه‌اي براي خراب کردن استاد جوان از سوي رييس دانشکده براي پيش بردن پروژه خود بوده است. با اين حال اين دو به هم نمي‌رسند و استاد به مکاني نامعلوم مي‌رود که کسي نمي‌داند کجاست.

داستان فيلم کاملا مشخص است بر‌اساس سفارشي که سرمايه‌گذاران فيلم کرده‌اند نوشته شده و تذکرات مختلف پيرامون حفظ محيط زيست که به صورتي مستقيم و ناموثر براي بينندگان داده مي‌شود حاصل همين نگاه سفارشي است. بايد توجه داشت که براي ترغيب مردم به صرفه‌جويي در منابع طبيعي و حفظ محيط زيست آموزش از طريق سينما متفاوت است و اين نوع ساختار به درد يک برنامه تلويزيوني براي شبکه آموزش مي‌خورد. چرا که مديوم سينما آن‌قدر قابليت دارد که با زبان تصوير و به صورت زيرپوستي مردم را ترغيب به اين کار کند و متاسفانه اين موضوع در اين فيلم اتفاق نيفتاده است.

مخاطب در نظر اول شاهد فیلمی مشابه طبقه حساس ساخته پیشین کمال تبریزی است. با شباهت‌های ریز و درشتی که در ساختار فیلم مشهود است. اما اندکی که با فیلم همراه می‌شویم تغییر نگاه و نوآوری را در آن حس می کنیم. استفاده از ابزار پویانمایی در سیر روایت داستان، خلاقیت در نمایش معضلات محیط زیستی و خلق فضایی میان شهر و روستا، از جمله نقاط قوت طعم شیرین خیال است. «طعم شيرين خيال» داستاني مناسب ساختار دارد و فريز شدن‌هاي صحنه هنگام توضيحات شيرين به اين تلفيق کمک زيادي مي‌کند. همين طور پس و پيش شدن ماجراها و شکست زماني آن را از کسالت خطي بودن مي‌رهاند و کار تعليق و گره‌هايي که پس از گشوده شدن راز، ديگر وجود ندارند را انجام مي‌دهد.

در کل سکانس دوم، شاهد ۲۵ دقیقه سخنرانی بزک‌شده‌ای هستیم با محتوایی بسیار معمولی و در حد مقاله‌ی معمولی که در هر سایت اینترنتی در مورد انرژی پاک می‌توان یافت. آن‌هم برای دانشجویان دوره‌ی فوق لیسانس؟! اما جنبه‌ی بدتر قضیه این است که این سخنرانی مطول الگویی می‌شود برای تمام سکانس‌هایی که قهرمان داستان حضور دارد و حتی گره‌افکنی‌های فیلم با همین الگو شکل می‌گیرد.

نکته ديگري که بايد به آن توجه داشت تغيير رويکرد فيلمسازي تبريزي است که پيش از اين در يک کار سفارشي ديگر با نام «فرش باد» روي داده بود. به نظر مي‌رسد فيلمسازان به کار سفارشي به عنوان يک منبع درآمد نگاه مي‌کنند و از استعداد و امکانات خود در آن‌ها خرج نمي‌کنند. برای مثال می‌توان به اثر شعار زده دیگری به نام «نارنجی پوش» اشاره کرد که در همان سکانس اولیه، داریوش مهرجویی با داد و فریاد خواستار تمیز شدن طبیعت بود و از این وضعیت به‌ طور مستقیم در جلوی دوربین انتقاد می‌کرد. به هر صورت «طعم شیرین خیال» اثر قابل توجهی در کارنامه کمال تبریزی نیست و بیش از این که طعم شیرینی داشته باشد، طعم تلخ شعار را در کام تماشاگران ماندگار خواهد کرد.