تفاوت اسارت دختران گذشته و امروز/ بزرگترین نعمت خدا برای بنی‌اسرائیل

به گزارش حلقه وصل، آیت‌الله مکارم شیرازی در جلد 1 تفسیر نمونه ذیل آیه 49 سوره مبارکه «بقره» به نعمت آزادی و بردگی دختران در گذشته و امروز اشاره کرده که متن آن در ادامه می‌آید؛

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

«وَإِذْ نَجَّیْنَاکُم مِّنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَکُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَاءَکُمْ وَفِی ذَٰلِکُم بَلَاءٌ مِّن رَّبِّکُمْ عَظِیمٌ؛ و (نیز به یاد آورید) آن زمان که شما را از چنگال فرعونیان رهایى بخشیدیم که همواره شما را به بدترین صورت آزار مى‌دادند: پسران شما را سر مى‌بریدند و زنان شما را (براى کنیزى) زنده نگه مى‌داشتند و در اینها، آزمایش بزرگى از طرف پروردگارتان بود». (بقره/49)

قرآن در این آیه، به یکى دیگر از نعمت‌هاى بزرگى که به قوم بنى‌اسرائیل ارزانى داشته اشاره مى‌کند و آن نعمت آزادى از چنگال ستمکاران است که از بزرگ‌ترین نعمت‌هاى خدا است.

به آنها چنین یادآور مى‌شود: «به خاطر بیاورید زمانى که شما را از دست فرعونیان نجات بخشیدیم» (وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ).

«همان‌ها که دائماً شما را به شدیدترین وجهى آزار مى‌دادند» (یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ).

«پسرانتان را سر مى‌بریدند، و زنان شما را براى کنیزى و خدمت، زنده نگه مى‌داشتند» (یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ).

«و در این ماجرا آزمایش سختى از سوى پروردگارتان براى شما بود» (وَ فی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیمٌ).

قرآن، مخصوصاً براى مجسم ساختن عذاب فرعونیان نسبت به بنى‌اسرائیل تعبیر به «یَسُومُون» کرده، «یَسُومُون» فعل مضارع از ماده «سوم» است که در اصل، به معنى دنبال چیزى رفتن است و از آنجا که فعل مضارع معمولاً معنى دوام و استمرار را مى‌بخشد، در مى‌یابیم که بنى‌اسرائیل به طور مداوم تحت شکنجه فرعونیان بوده‌اند.

با چشم خود مى‌دیدند پسران بى‌گناهشان را سر مى‌برند، و دخترانشان را به کنیزى مى‌بردند، از این گذشته خودشان نیز دائماً تحت شکنجه بودند، بردگان، خدمتگزاران و کارگران قبطیان و دار و دسته فرعون محسوب مى‌شدند.

مهم این است که قرآن، این جریان را یک آزمایش سخت و عظیم، براى بنى‌اسرائیل مى‌شمرد (یکى از معانى «بلاء» آزمایش است) و به راستى تحمل این همه ناملایمات، آزمایش سختى بوده است.

این احتمال نیز وجود دارد که «بلاء» در اینجا به معنى «مجازات» باشد زیرا بنى‌اسرائیل پیش از آن، قدرت و نعمت فراوان داشتند، کفران کردند، و خدا آنها را مجازات کرد.

احتمال سومى در تفسیر این جمله نیز از سوى بعضى از مفسران ذکر شده است که «بلاء» به معنى «نعمت» باشد، یعنى نجات از چنگال فرعونیان نعمتى بزرگ براى شما بود.

به هر حال، روز نجات بنى‌اسرائیل از چنگال فرعونیان یک روز مهم تاریخى بود که قرآن کراراً روى آن تکیه کرده است.

بردگى دختران در آن روز و امروز

قرآن زنده گذاردن دختران و سر بریدن پسران بنى‌اسرائیل را عذاب مى‌خواند، و آزادى از این شکنجه را نعمت خویش مى‌شمارد.

گویا مى‌خواهد هشدار دهد که انسان‌ها باید سعى کنند آزادى صحیح خویش را به هر قیمت که هست به دست آورند و حفظ کنند.

چنان که على(علیه السلام) به این مطلب در گفتار خود اشاره مى‌فرماید:

الْمَوْتُ فِی حَیاتِکُمْ مَقْهُورِینَ وَ الْحَیاةُ فِی مَوْتِکُمْ قاهِرِین: «زنده بودن و زیردست بودن براى شما مرگ است، و مرگ براى شما در راه به دست آوردن آزادى زندگى است».

ولى دنیاى امروز با گذشته این فرق را دارد که در آن زمان فرعون با استبداد مخصوص خود، پسران و مردان را از جمعیت مخالفش مى‌گرفت، و دختران آنها را آزاد مى‌گذارد، ولى در دنیاى امروز تحت عناوین دیگرى روح مردانگى در افراد کشته مى‌شود و دختران به اسارت شهوات افراد آلوده در مى‌آیند.

اما چرا فرعون، تصمیم به قتل پسران بنى‌اسرائیل و زنده گذاردن دختران آنها گرفت؟

بعضى از مفسران منشأ این جنایت را خوابى مى‌دانند که فرعون دید، اما پاسخ صحیح‌تر آن را در ذیل آیه 4 سوره «قصص» خواهید خواند، و خواهید دانست سبب کشتار فرزندان بنى اسرائیل تنها آن خواب نبوده است بلکه وحشت فرعونیان از نیرومند شدن بنى اسرائیل، و به دست گرفتن حکومت، به این موضوع کمک کرده است.