تهران: هدف من این است مخاطبانم درک کنند امروز باید قدر انقلاب اسلامی را بدانند

سرویس دریچه: نادر طالب‌زاده روزنامه‌نگار، تهیه‌کننده، کارگردان، مستند ساز و مجری برنامه‌های تلویزیونی در سال 1332 در تهران متولد شد. وی از دوستان شهید سید مرتضی آوینی بود و در مستند«خنجر شقایق» مدتی با وی همکاری داشت. طالب زاده از مؤسسین شبکه افق سیما به شمار می‌آید و به غیر از آن در بسیاری از پروژه‌های تلویزیونی با سیما همکاری داشته است.  وی مدرک کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه راندولف میکن و کارشناسی ارشد کارگردانی سینما از دانشگاه کلمبیا  را دارد. این کارگردان فعالیت هنری را از 1359 در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با ساخت فیلم‌های مستند آغاز کرد. از دیگر فعالیت‌های طالب زاده می‌توان به تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد. آنچه پیش روی شماست بخش ابتدایی این گفتگوی 2 ساعته با حاج نادر است.

هدف من این است مخاطبانم درک کنند امروز باید قدر انقلاب اسلامی را بدانند

حقیقت را می‌توان «شاه بیت» فیلم‌ها، مستندها و برنامه‌های شما در تلویزیون دانست. آیا دلیل موفقیت برنامه‌هایی مانند راز همین مسئله است؟

طالب زاده:برنامه‌هایی که سال‌های قبل ساختیم و حرف‌هایی که در آنها زدیم، خوشبختانه باعث شد جوانان کارهای شایسته و پیشتاز و شجاع بسازند. موضوعاتی حول محور گفتمان انقلاب اسلامی یا گفتمان اقتصاد اسلامی و اقتصاد غیر ربوی در آنها مطرح شد که همه حرکت‌های رو به جلو بود. ما در برنامه ای مانند «راز»  برای انتخاب موضوع و میهمان وقت زیادی می‌گذاشتیم. برای یک برنامه 50 دقیقه‌ای گاهی دو بار به شهرستان سفر می‌کردیم و فیلمبرداری مفصلی انجام می‌شد. همه اینها به این دلیل است که من به دنبال این هستم که مخاطبانم درک کنند امروز باید قدر انقلاب اسلامی را بدانند و بفهمند که انقلاب اسلامی پدیدهای صرفاً مربوط به ایران نیست بلکه یک پدیده جهانی است. وقتی می‌بینم جوانها با یک هوش، هنرمندی و شور و حرارت کار می‌کنند خوشحال می‌شوم. وقتی نمونه کارهایشان را می‌بینم، متعهد می‌شوم که بیشتر کار کنم. باید بگویم در رابطه با برنامه راز امسال کار برای من چندان سخت نبود و نفسم نگرفت. چرا که دوستان خوبی اطرافم بودند و این باعث شد به من خیلی فشار نیاید.

رسانه ملی افرادی را که  اصولی هم راستا با انقلاب ولی با نگاه‌های متفاوت داشته باشند نیاز دارد.

یکی از نکات پررنگ در برنامه‌های شما تنوع محتوایی و به تبع آن تنوع میهمان‌هایی است که دعوت می‌کنید. گاهی برخی میهمانان شما به علتهای مختلف به گونه ای هستند که برنامه های دیگر برای حفظ موقیعت خود و دورماندن از حاشیه هرگز از آنها استفاده نمی‌کنند. شما از این تابو شکنی هراسی ندارید؟

طالب زاده: ممکن است به نظر برسد دعوت ما از برخی میهمانان نوعی تابو شکنی باشد، اما من معتقدم میهمانان ما افراد صالحی هستند که شاید ظاهرشان غلط انداز باشد و یا موضع‌شان جنجالی به نظر برسد. ولی خودشان آدم‌های صالح و اصلاح گری هستند که باعث می‌شود ما نترسیم و با خیال راحت به میدان برویم و البته هیچ وقت از این کار پشیمان نشدم.

فکر می‌کنم رسانه ملی افرادی را نیاز دارد که اصولی هم راستا با انقلاب ولی با نگاه‌های متفاوت داشته باشند. متاسفانه این قضیه در تلویزیون خیلی کمرنگ است است. برنامه‌های محافظه کارانه، تیپ‌های هم سوی خود را دعوت می‌کنند. با این حال گاهی اوقات در برخی برنامه ها مانند آنچه از شبکه افق پخش می‌شود، مجری فرد شناخته شده ای است که زاویه اش با استکبار مشخص است ولی مخاطب با توجه به میهمان ها با یک برنامه کاملا بدون تعصب روبه رو می‌شود که حقیقت را از کُنه مطلب بیرون می‌کشد.

اگر برنامه ای با نگاه جهانی ساخته شود باعث  اتفاقاتی را در سطح فرا منطقه ای رقم بزند.

از سوی دیگر من سعی می‌کنم موضوعاتی با نگاهی فرا سرزمینی برای برنامه‌هایم انتخاب کنم.  به همین دلیل 50 درصد از برنامه‌هایی که روی آنتن می بریم به معنی واقعی می شود زیرنویس گذاشت و هر جای دیگر دنیا پخش کرد. تقریباً 50 درصد برنامه هایمان را که زبان اصلی است به خود صاحب کار می‌دهیم. یعنی به کسی که میهمان بوده میدهیم و او خود این برنامه را در فضاهای مختلف به انتشار می رساند. مثلاً روزی که سیاه پوست ها را دعوت کردیم  برنامه را به خودشان هم دادم، چرا که سوال هایی که کردم به درد مخاطب آمریکایی می خورد یا مثال دیگر اینکه با یک هنرمند آمریکایی معروف که خواننده است مصاحبه کردم. این هنرمند به همراه شوهرش مربی تربیت کودکان هستند و خانوادگی کار می‌کنند. این برنامه کاملاً قابل پخش در هر جامعه ای است.

تقریباً با همه خارجی ها که مصاحبه داشتیم درخواست دادند که  نسخه‌های از برنامه را به خودشان بدهیم و آنها نیز در رسانه‌هایی که دسترسی داشتند این برنامه ها را منتشر کردند. مثلاً مصاحبه ای که در برنامه راز  با آقای العماد از یمن کردیم، اتفاق مهمی بود. اگر یادم باشد ایشان با خانمش که ایرانی بود از یمن آمده بودند. در آن برنامه دو سه پلی‌بک از آقای شبیر که مقیم لندن و فعال سیاسی است داشتیم. وی فارسی را خوب میداند و اصلاً قم درس خوانده است. وقتی این برنامه زیرنویس انگلیسی شد و در فضای مجازی منتشر گردید باعث شد مردم ترکیه 25 هزار دلار به یمن کمک کنند. در لندن هم پول زیادی جمع شد. سپس آقای العماد را برای سخنرانی در انگلیس دعوت کردند. ببینید برنامه ای که در ایران و شبکه چهار پخش شده است باعث شد که آقای العماد را در قسمتهای مختلف دنیا برای سخنرانی دعوت کنند. اگر برنامه ای با نگاه جهانی ساخته شود هر چند که پخش داخلی داشته باشد، این پتانسیل را دارد که اتفاقاتی را در سطح فرا منطقه ای رقم بزند. ما باید به فکر مخاطب جهانی باشیم و از طرفی طوری صحبت کنیم که مخاطب داخلی هم جذب شود و نگاه کند.

بعد از اظهار نظراستاد فرصت راجع به معماری، تعداد زیادی از اساتید دانشگاه آتش گرفتند!

آیا منظورتان این است که دست روی دغدغه‌های مشترک همه ملت‌ها بگذاریم؟

طالب زاده: بله دقیقاً. به عنوان مثال معماری یک موضوع جهانی است. باید به این موضوع پرداخته شود و فلسفه معماری و آسیبهای معماری ایران مورد بررسی قرار بگیرد. در این حوزه وقتی آقای فرصت یا آقای چمران صحبت می‌کنند هر کدام از وادی مخصوص خود وارد می شوند. آقای چمران یک تیپ مخاطب دارد ولی مخاطبان آقای فرصت، عام تر هستند چون مدرسه معماری دارد و دائم سمپوزیوم های بین المللی شرکت می کند. یک حرف های خیلی شاذ و در عین حال پربار می زند که افراد را به چالش می کشد.

آقای فرصت این چالش را مطرح کرده بودند که معماران باید جواب دهند چرا در این چهار دهه ما موجی از معماران خوب نداشتیم. آرشیتکت ها یک قشر فرهیخته هستند که  باید حرف بزنند و دیده شوند. آوینی هم یک آرشیتکت بود. من می خواستم این فرصت برای دیده شدن به آنها داده شود تا مانند همین حرف که گفت: «معماری علم نیست» روی آنتن بگوید. بعد از این اظهار نظر تعداد زیادی از اساتید دانشگاه آتش گرفتند چون به هر حال به عنوان یک مبحث علمی آن را تدریس می کنند. 

حالا این سوال پیش می آید که اگر معماری علم نیست پس چیست؟ معماری خلق است. مثلاً مسجد شیخ لطف الله یک خلق است و دانشمندان این بنا را تحلیل می کنند و نکات را از درونش بیرون می کشند. تمام آرشیتکت های بزرگ تاریخ که مدرسه نرفته اند. بلکه فلسفه و تجربه ای که داشتند منشا ساخت بناهایی ماندگار شد.

آقای فرصت می گفت به نظر من باید از کسانی که در گیلان خانه های قدیمی را خریده و معماری آن را حفظ کرده اند تقدیر کرد. بقیه که همه دارند خانه ها را خراب می کنند. یا مثلاً در شهرهایی مانند قم شهرک بادگیر داشتیم. ولی هر جا توانستند بادگیرها را خراب کردند. باید توجه کرد که این تهویه است که باعث راحتی و آسودگی یک مکان می شود.ما نباید شاهکارهایی را که داشتیم  نابود کنیم. من می گویم موضوع معماری را باید حتماً در برنامه های تلویزیون بیاوریم. این مهمتر از موسیقی است. با معمار خوب که صحبت می کنید بحث ها همیشه عرفانی می شود. با مرتضی آوینی که پای صحبت می نشستی، گفتگو همیشه حالت عرفانی می گرفت چون اصلاً آدم عارفی بود. شما با معماران هر جای دنیا پای صحبت بنشینید یک حظ دیگری دارد.

می دانید چه کسی بیشتر از همه از وضعیت افتضاح معماری ما انتقاد کرده است؟ مقام معظم رهبری، ایشان فرمودند: «این معماری مضطرب و وحشی». ببینید ایشان چه عبارت ها و صفت هایی به کار می برند و چه تعریف خشنی از این وضع دارند. مقام رهبری توجه ها را به این سمت جلب کرده اند و این به عهده ما است که موضوع را دنبال کنیم.»

منبع: تسنیم