تهران: قزوه: هوای شاعران را داشته باشید/ اسفندقه: پروین از خانواده فردوسی و ناصرخسرو و سعدی است

به گزارش حلقه وصل، ویژه‌برنامه «ستاره آسمان ادب» به مناسبت سالروز تولد پروین اعتصامی و همراه با بزرگداشت سه بانوی شاعر فقید طاهره صفارزاده، مهدیه الهی قمشه‌ای و سپیده کاشانی و نکوداشت سیمین دخت وحیدی روز جمعه 20 اسفند ماه در خانه شعر و ادبیات برگزار شد، همچنین در این مراسم خانه و شعر و ادبیات افتتاح شد.

محمود صلاحی، رییس و امیر عبدالحسینی، معاون هنری سازمان فرهنگی هنری و شاعران و نویسندگانی مانند محمدعلی بهمنی، ناصر فیض، عبدالجبار کاکایی، مرتضی امیری اسفندقه، افشین یداللهی، علیرضا قزوه، مهدی محقق، محمدرضا سهرابی‌نژاد، بهروز یاسمی، مهدخت معین، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، لیلا کردبچه، میلاد عرفان‌پور، علیرضا بدیع و ... در این نشست حضور داشتند.

مینا آقازاده، شاعر و دبیر ویژه‌برنامه «ستاره آسمان ادب» سخنران اول برنامه بود که با تشکر از مسئولان سازمان فرهنگی هنری گفت: از بانی هنردوست و هنرپروری مانند آقای صلاحی تشکر می‌کنم که چتر حمایتش را بر سر اهل هنر می‌گسترد و از آقای عبدالحسینی هم سپاسگزارم که با درایت و صبر همواره تعالی‌بخش فرهنگ و هنر بوده است. آقایان بهمنی، کاکایی، امیری اسفندقه، محدثی و خانم‌ها یوسفی و مشایخی شورای سیاست‌گذاری این برنامه بودند که از آنها نیز تشکر می‌کنم.

وی با اشاره به اهمیت پروین اعتصامی در ادبیات فارسی گفت: پروین هر چند عمر کوتاهی داشت، ولی با نبوغ فکری و با زبان معجزه‌آسای شعر مضامین زنانه را به خوبی به تصویر کشید. هدف این بزرگداشت تکریم منزلت زن ایرانی است تا بدانیم یک قرن پیش بانوان این مرز و بوم چطور افکار و دیدگاه‌هایشان را بیان می‌کرده‌اند. امیدوارم سایه ادیبان و هنرمندان این مرز و بوم بر سر ما مستدام باشد.

سیده تکتم حسینی، شاعر جوان، غزلی برای حاضران خواند که در ادامه می‌آید:

گرچه دور خانه‌ام صدها نگهبان داشتم

باز با غم رفت و آمدهای پنهان داشتم

گرچه تنها حربه‌ام اشک است حالا یک زمان

در نگاهم جنگجوهای فراوان داشتم

از همان روزی که آدم سیب را از من گرفت

پا به پایش در دل تاریخ جریان داشتم

عشق با من بود لیلاوار یا سودابه‌وار

خوب و بد اما به احساس خود ایمان داشتم

داستانم هفت خوان رستم دستان نشد

من ولی اندازه سهم خودم خوان داشتم

باز هم دلخوش به این بودم که بادی می‌وزد

قدر موهایم اگر روز پریشان داشتم

خوب شد ای شانه مردانه از راه آمدی

چند وقتی بود خیلی حس باران داشتم

عبدالجبار کاکایی، شاعر و ترانه‌سرای نام‌آشنا یاد پروین اعتصامی را گرامی داشت و گفت: اسم در کردن در زمانی که ادبیات ما با طوفان نوگرایی مواجه شده بود، کار بسیار سخت و قابل‌توجهی بود که پروین اعتصامی این کار را انجام داد.

کاکایی همچنین شعری در استقبال از یکی از غزل‌های سیمین بهبهانی خواند:

شلوار تاخورده دارد پیر است و پروا ندارد

آن نوجوانی که گفتی از بیست بالا ندارد

رفته ست عمری ز دستش، دیده ست بالا و پستش

تنهاست با چوب‌دستش، مردی که یک پا ندارد

تن خسته دشمنش بود، دل‌بسته میهنش بود

زخمی که روی تنش بود، با او مدارا ندارد

رنجش به غایت گرانبار، پارش فزون‌تر ز پیرار

پاداش آن روح سرشار، روحی که همتا ندارد

رنجیده از هر هیاهو، دل‌خسته از هر تکاپو

برگشته در سینه او، عشقی که حالا ندارد

برگشته با پای خسته، این جان از خویش رسته

از زندگی چشم بسته، یعنی تماشا ندارد

برگشته با مهر و کینش، دنیاست میدان مینش

سهمی از این سرزمینش، با خویش اما ندارد

فرامرز عظیمی، مدیر عامل شرکت نوسازی عباس‌آباد سخنران دیگر این مراسم بود که با بیان توضیحاتی درباره اراضی عباس‌آباد گفت: اراضی عباس‌آباد حدود 650 هکتار است و مصلای تهران، وزارت راه، پارکینگ بیهقی، پل طبیعت و... در این محوطه قرار دارد و خانه شعر و ادبیات نیز در همین فضا در اختیار سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران قرار گرفته است.

وی ادامه داد: از آقای صلاحی که همت کردند و باعث شدند امروز در خدمت این جمع باشیم تشکر می‌کنم. امیدوارم این مجموعه کارکرد مناسبی داشته باشد و توقع مردم و هنرمندان برآورده شود. با حضور استادانی مثل شما حتماً هم این اتفاق خواهد افتاد و اینجا خانه امنی برای شاعران و ادیبان خواهد بود.

در ادامه مراسم سارا جلوداریان، شاعر آیینی غزلی با موضوع شخصیت حضرت زهرا (س) قرائت کرد که در ادامه می‌خوانید.

وقتی خدا بنای جهان را گذاشته

در روح تو سخاوت دریا گذاشته 

اصلاً به عشق توست که از اولین نگاه

در هر دلی محبت لیلا گذاشته

در شرح پاکی تو همین بس که کردگار

در دامن نجیب تو عیسی گذاشته

در گوهر وجود تو ای ناشناخته!

منشوری از حقیقت و رؤیا گذاشته

آنقدر سربلند و شریفی که از ازل

در طالع تو، لیله اسرا گذاشته

آنقدر دلپسند و ظریفی که تا ابد

ناز تو را به گونه‌ی گل‌ها گذاشته

بیهوده نیست اینکه دری از بهشت را

تنها برای خاطر تو وا گذاشته

روز نخست، از تو چه پنهان که آفتاب

ردّ تو را در آینه‌ها جا گذاشته

خوشبخت، آن زنیست که در طول زندگی

پا جای پای حضرت زهرا گذاشته...

ناصر فیض، شاعر طنزپرداز، شاعر بعدی‌ای بود که روی صحنه رفت و شعری طنز با مضمون سیاست خواند.

سیاست را نمی‌خواهم نه از نزدیک نه از دورش

ندارد چون پدر، مادر نه آن‌جورش نه این‌جورش

دلی دارند خوش هرچند معذورین مامورش

مرا هرگز دل خوش نیست از مأمور و معذورش

سیاست جنگ بین عده‌ای سیاس اگر باشد

همین کافی است روگردانم از هرچه سلحشورش

اگر ربطی ندارد با سیاست فی‌المثل دریا

چه شد که در ارومیه درآمد ناگهان شورش

نمی‌شد خشک و دریا داشت اینک دلبری می‌کرد

اگر که آب را هرگز نمی‌کردند مجبورش

وطن یعنی همین جایی که می‌نامد مرا دشمن

به جرم عشق‌ورزی به آن همواره مزدورش

فدای خاک پاکش می‌کنم این جام شیرین را

شود در کام من چون زهر اگر هم شهد انگورش

کسی می‌گفت منظور تو را ما خوب فهمیدیم

نمی‌دانم چه بود از اینکه با من گفت منظورش

ولی من یک دعا خواندم فرستادم ثوابش را

به روح پرفتوح والد مرحوم مغفورش

یکی هم مثل من هرگز دعا خواندن نمی‌داند

ندارد، من چه می‌دانم یقیناً نیست مقدورش

برای آنکه گاهی یک نفر طوری بداقبال است

که حتی ماهی مرده نمی‌افتد ته تورش

سیاست چیز خوبی نیست مخصوصاً در آن دوران

که هرکس زور می‌گوید به هر کس می‌رسد زورش

سیاست گاه مانند زنی زیباست اما من

گذشتم از سر خیر سیاه و سبزه و بورش

نه از معذور آن دارم دلی خوش، نه از تربیت

همانطوری که گفتم از سیاست‌های مامورش

غزل تاجبخش، بانوی شاعر پیشکسوت درباره پروین اعتصامی گفت: زندگی پربار پروین اعتصامی پیام‌های زیادی داشت، مخصوصاً ناراحتی‌ها و تلخی‌هایش جالب توجه است. چند روز پیش روز جهانی زن بود، به نظر من زنان در تمام دنیا یک مقدار دچار بی‌توجهی هستند. خانم سیمین دانشور می‌گفت در ملاقات‌هایم با پروین هر چه کردم نتوانستم لبخند به لب او بیاورم.

*پروین اگر 5سال بیشتر زندگی می‌کرد یک سعدی و مولوی دیگر داشتیم

محمدرضا سنگری، پژوهشگر حوزه ادبیات از حضور در این نشست ابراز خرسندی کرد و اظهار داشت: این برنامه در پاسداشت پروین اعتصامی برگزار می‌شود که 35 سال بیشتر زندگی نکرد. من اعتقاد دارم او را کشتند و دلایل قطعی برای این موضوع وجود دارد. پروین اگر پنج سال دیگر فرصت زندگی پیدا می‌کرد، امروز می‌توانستیم بگوییم یک مولوی یا سعدی دیگر داریم.

وی ادامه داد: در آستانه ولادت زنی شاعر هستیم که یک کتاب دارد که در دست ما نیست و آن کسی نیست جز حضرت فاطمه زهرا (س). ابوبصیر از شاگردان امام صادق (ع) می‌گوید به دیدار امام رفتم و سؤال کردم شیعیان می‌گویند پیامبر به امیرالمؤمنین یک میلیون شاخه علمی آموخت، آیا تمام علم همین بود؟ امام فرمود نه، تمام علم آن چیزی بود که نزد مادرمان بود. کتاب مادرمان حضرت زهرا (س) در 75 روز متوالی نوشته شد و سه برابر قرآن کریم یعنی 1812 صفحه حجم دارد. این کتاب قانون آخرالزمان است و روزی که امام زمان (عج) ظهور کند، این کتاب را خواهد گشود.

*هوای شاعران را داشته باشید

علیرضا قزوه نیز یاد شاعر تازه درگذشته، احمد عزیزی را گرامی داشت و گفت: خاطره‌ای از خانم صفارزاده نقل می‌کنم. یک بار به ایشان گفتم شما مرا یاد مادرم می‌اندازید و از آن به بعد محبت مادرانه ایشان همیشه شامل حال من بود. طاهره صفارزاده زن بزرگی بود، در فرهنگسرای ارسباران دعوتشان کردیم و آمدند شعر خواندند. آنجا من یک شعر درباره حوادث 11 سپتامبر خواندم و بعد ایشان همان شعر را ترجمه کردند و در آمریکا مردم با خواندن این شعر تظاهرات کردند. 

وی اضافه کرد: ایشان روح بزرگی داشت و الان هم آثار مهمی از ایشان به جای مانده است که به خوبی قدرش دانسته نمی‌شود. من گلایه زیاد دارم، مشکلات شاعران را می‌بینم و امیدوارم به داد شاعران برسیم. خیلی از شاعران بیمه ندارند و محتاج نان شبشان هستند، هوای آن‌ها را داشته باشید.

*پروین از خانواده فردوسی و ناصرخسرو و سعدی است

مرتضی امیری اسفندقه، از سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به خاطر برگزاری نکوداشت پروین اعتصامی تشکر کرد و گفت: امیدوارم چنین نکوداشتی برای فروغ فرخزاد نیز برگزار شود. چون صدای این دو زن شاعر در ادبیات ما ماندگار است. پروین از خانواده فردوسی و ناصرخسرو و سعدی و.. است و در آن خانواده بالیده و هر وقت راه گم شده است، فریاد زده و راه را نشان داده است.

در ادامه امیری اسفندقه غزل کوتاهی با حال و هوای اسفند قرائت کرد.

اسفند من! باران بگو جر جر ببارد

بر پشت بام خانه هاجر ببارد

آتش به خشک و تر زدیم و زندگی سوخت

کاری بکن باران به خشک و تر ببارد

در کوچه‌های خالی از بازی برقصد

بر خانه‌های بی‌در و پیکر ببارد

اسفند من! تو آخرین ماهی، الهی!

باران تو بر اول و آخر ببارد

محمدعلی بهمنی نیز به خواندن غزلی بسنده کرد که در ادامه می‌آید.

چگونه هم نباشم با شما خوبان و هم باشم

که می‌میرم اگر یکدم دم بی بازدم باشم

نبودن یا نه؟ بودن مسأله این نیست می‌خواهند

که من هم گاهگاهی در حواشی بیش و کم باشم

و می‌خواهند نه حتی زبانم برنمی‌تابد

مبادا بیش از این شرمنده خون قلم باشم

منی که شاعر دلخندها بودم زبانم لال

 اگر دلمویه‌پرداز و اگر تسلیم غم باشم

صریح و ساده گیرم حال یاران را نیاندیشم

چگونه می‌توانم راوی حال خودم باشم

چرا من حرف سیّاسان عالم را نمی‌فهمم

چرا در راست گفتن نیز محتاج قسم باشم؟

ملالی نیست تهمت نیز گاهی آبروبخش است

خوشاتر که به تقدیس تغزل متهم باشم

غزل می‌خواندم آن‌جا که راه بازگشتن نیست

مگر در بازگشتن نیز با او هم‌قدم باشم

محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز با خوشامد گفتن به حاضران در مراسم گفت: امسال سازمان فرهنگی هنری برنامه‌ای به نام «حریم آهو» در باغ‌موزه هنر ایرانی برگزار کرد که خیلی از شاعران حضور پیدا کردند، همچنین برنامه «سرحلقه شوریده سران» همراه با بزرگداشت استاد شهریار و دیشب هم شب شعر فاطمی را در برج میلاد برگزار کردیم.

وی ادامه داد: در اراضی عباس‌آباد به همت شهردار تهران ظرف مدت 10 سال چند مجموعه فرهنگی بزرگ ساخته شده است، یکی از این مجموعه‌ها باغ کتاب تهران است و به‌زودی افتتاح می‌شود. باغ‌موزه دفاع مقدس، آسمان‌نما، پل طبیعت و... هم داریم و این مجموعه به نام خانه شعر و ادبیات امروز افتتاح شد و خواستیم این افتتاح با نام شاعر بزرگ، پروین اعتصامی باشد.

رئیس سازمان فرهنگی هنری تصریح کرد: بانوان هنرمند ایرانی به خوبی شناسانده نشده‌اند و باید کار بیشتری در این حوزه انجام دهیم. اینجا قرار است خانه‌ای برای شما شاعران باشد و برای تربیت نسل جدید شاعران مؤثر واقع شود. این ساختمان هدیه‌ای برای بالندگی شعر و ادبیات است.

صلاحی با اشاره به جایگاه والای پروین اعتصامی گفت: مرحوم پروین اعتصامی با وجود عمر کوتاهش، تأثیر شگرفی بر ادبیات فارسی گذاشت و وظیفه ماست که از ایشان تجلیل کنیم و شاعران دیگر را هم بشناسیم و در زمان حیاتشان قدرشان را بدانیم.

وی در پایان گفت: از آقای عظیمی تشکر می‌کنم که در اراضی عباس‌آباد زحمت زیادی می‌کشند. از همکاران خود در معاونت هنری هم ممنونم که تلاش‌های شبانه‌روزی دارند. همچنین از خانم آقازاده که دبیر این مراسم بودند، سپاسگزارم.

عبدالغفار کاکایى، سرپرست خانه شعر، در پایان این آیین گفت: بزرگداشت پروین اعتصامى به نوعی آغاز فعالیت‌های خانه شعر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به شمار می‌رود. خانه شعر زیر مجموعه معاونت هنری این سازمان، از این پس محلی خواهد بود برای برنامه‌ها، کارگاه‌ها، جشنواره‌ها و هر آنچه فعالیت خلاقه محسوب می‌شود.

وی افزود: در ارتباط با شعر و ادبیات اگر بخواهیم برنامه‌های خانه شعر را بر شمریم، می‌توان آنها را در این سر فصل‌ها عنوان کرد: 

١-برگزاری نشست‌های تخصصی و کارگاه شعر

٢-برگزاری شب‌های شعرخوانی، همایش‌ها و  بزرگداشت‌های شاعران سرشناس ایران

٣-برگزاری جشنواره‌ها و جوایز ادبی

٤-فعالیت‌های تخصصی در زمینه ترجمه شعر، نشر شعر، مجلات ادبی و ...

این فعالیت‌ها در قالب زیر مجموعه‌های خانه شعر برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود.

سرپرست خانه شعر تصریح کرد:‌ زیر مجموعه‌هایی نظیر اتاق شعر، اتاق ترانه، اتاق شعر کوتاه، اتاق نقد، اتاق ترجمه، اتاق نشر و اتاق طنز در این مجموعه فعالیت‌ خواهند کرد و با توجه به نزدیکی به عید خجسته نوروز، این مژده را به شاعران، ترانه‌سرایان و علاقه‌مندان به ادبیات می‌دهم که در سال ٩٦ و پس از تعطیلات نوروز، چندین برنامه طراحی شده و شاهد اجرای آنها خواهیم بود. برنامه‌هایی نظیر: ١-عصر ترانه، ٢-کارگاه شعر کوتاه، ٣-عصر غزل، ٤-راه اندازی دبیر خانه جشنواره شعر شهر، ٥-راه‌اندازی دبیرخانه جایزه شعر شب‌های شهریور، ٦-راه اندازی دبیرخانه جشنواره طنز تهران.

در پایان این مراسم نکوداشت سیمین دخت وحیدی انجام شد. همچنین برادر طاهره صفارزاده، پسر سپیده کاشانی و دختر مهدیه الهی قمشه‌ای به نمایندگی از این شاعران برجسته روی صحنه آمدند و تجلیل شدند.

نقالی اشعار پروین اعتصامی با سه تار توسط رسول نجفیان و هنرمند خردسال، لیان قادری و داستان خوانی بلقیس سلیمانی، نویسنده از دیگر بخش‌های این برنامه بود.