موسیقی سلاحی علیه بدخواهان ایران

سرویس معرفی: بعد از انقلاب 22 بهمن 1357 در مورد ماهیت و کارکرد موسیقی حرف و حدیث‌های زیادی به وجود آمد ولی با این وجود همه بر سر قدرت تاثیرگذاری موسیقی اتفاق نظر داشتند. موسیقی قبل از پیروزی انقلاب هم نقش زیادی در هدایت جوانان به سمت پیروزی انقلاب و حرکت آنها داشت و بعد از انقلاب این روند ادامه پیدا کرد و در برهه‌های مختلفی از جمله هشت سال دفاع مقدس سرودها و تصنیف‌هایی ساخته شده که مردم هنوز هم نسبت به آنها علاقه نشان می‎دهند. این میزان علاقه به موسیقی انقلاب از این ناشی می‌شد که موسیقی انقلاب بیان‌کننده درد مردم و آنچه آنها نیاز داشته و می‌خواستند بوده است. در اینجا آوردن نام همه فعالان این عرصه کاری بس دشوار است، مخصوصا که بسیاری از آثار توسط گروه‌های سرود و همخوانی تولید و پخش می‎شد.  در ادامه ۱۰نفر از چهره‌های موسیقی انقلاب را معرفی خواهیم کرد.

اسفندیار قره‌باغی

«صدای ما اسلحه‌ای است علیه بدخواهان و ما سعی می‌کنیم از این اسلحه در راه خدا به درستی استفاده کنیم.» همین اعتقاد است که از صدای استاد اسفندیار قره‌باغی صدای انقلاب می‌سازد. در اوایل انقلاب آرمان‌ها و مطالبات انقلاب مردمی ما زمینه‎ساز سروده شدن سروده‌های انقلاب و از سروده‌های انقلاب آرمان‌ها و مطالبات مردمی انقلابی به گوش می‌رسید. آنهایی که انقلاب و خواسته‌هایش را متضاد با منافع جهان‌خواری خود می‌دیدند سعی می‌کردند که این صداها را صدای مزدبگیران انقلاب بنامند تا از این طریق عرصه را برای شنیده شدن و تاثیرگذاری این صداها تنگ کنند. استاد قره‌باغی وقتی با تمام وجود آرمان برخواسته از دل جامعه انقلابی را در سروده «آمریکا، آمریکا، مرگ به نیرنگ تو...» فریاد می‎زند، دشمنان انقلاب با دستان آلوده به خون جوانان ایران زمین صدایشان در آمد که این شعر غیر انسانی و پیام آور مرگ است!

قره باغی در اول بهمن ۱۳۲۰ در کوچه قره‌باغی‌های تبریز به دنیا آمد. از سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی شد و در خرداد ماه سال ۱۳۴۳ فارغ‌التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. او دکتراي موسيقي کلاسيک خود را از ايتاليا اخذ کرده است. ترومپت، ساز تخصصي اين هنرمند است. اوّلین اُپرای رادیویی اسفندیار قره‌باغی در سال ۱۳۵۰ سرود «ای ایران» بود که با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی انجام گرفت. قره‌باغي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، در سازمان صدا و سيما به همکاري با واحد موسيقي سازمان درآمد و در زمينه سرودهاي دفاع مقدّس فعال شد و در مدت هشت سال جنگ تحميلي بيش از 800 سرود با مضامین دفاع و استقامت ساخت. او در سال‌های اخیر سمفونی ارس و سمفونی خلیج فارس را ساخت اما بی‌تردید تاثیرگذارترین اثر او سرود «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو...» است که موسیقی آن را احمدعلی راغب ساخته و شعر آن را حمید سبزواری سروده است.

احمدعلی راغب

در اوایل انقلاب مشکلِ پیش روی هنرمندان عرصه موسیقی که رسالت خود را استفاده از ظرفیت‌های موسیقی برای بیان مظلومیت تاریخی ملت ایران می‌دانستند، این بود که نظیری برای ساخت ملودی‌ها، سرودها و نغمات انقلابی نمی‌یافتند. بنابراین استاد «احمدعلی راغب» به همراه جمعی از هنرمندان موسیقی تصمیم گرفتند تا از شعارهای مردمی که از بطن کوچه و خیابان می‌جوشد، برای ساخت موسیقی الهام بگیرند. آنها اعتقاد داشتند که این اشعار می‌تواند بهترین الگو برای سرود‌های انقلابی در پیوند با باورهای عمیق بومی و مذهبی مردم ایران باشد.

با پیروزی انقلاب، همچنان تلاش‌های احمدعلی راغب ادامه یافت که این تلاش‌ها در کنار دوستی صمیمانه و همکاری با شعرای برجسته‌ای نظیر مهرداد اوستا، محمود شاهرخی، مشفق کاشانی، حمید سبزواری، محمدعلی معلم و... به ساخت سرودهایی نظیر «خوش آمدی امام ما»، «بانگ آزادی» (الله اکبر، خمینی رهبر)، «شهید مفتح»، «شهید مطهر»، «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو»، «راه رجا»، «نغمه توحید»، «مدرسه ها وا شده»، «همشاگردی سلام» و... انجامید.

استاد راغب همزمان با آغاز جنگ تحمیلی، ساخت سرودهایی در پیرامون دفاع مقدس را آغاز کرد که سرود «این پیروزی خجسته باد» پیرامون فتح خرمشهر، «ظفر مبارک»، «جنگ، جنگ تا پیروزی»، «خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار»، از کارهای شاخص دوران جنگ او هستند. تا به امروز و مطابق با آمار موجود در آرشیوهای صداو سیما بالغ بر 1400 قطعه موسیقی از او به ثبت رسیده است و او را در بین دوستان و همکاران به «مرد هزار آهنگ» مشهور کرده است.

محمد گلریز

محمد على گلپايگانى با نام هنری محمد گلريز در سال ۱۳۲۵ در تهران و در يك خانواده مذهبي به دنيا آمد. او در خانواده‌ای رشد یافت که صدای خوش در آن موروثی بود. پدرش از مداحان قدیم تهران و مادرش نیز با صوت خوبی قرآن تلاوت می‌کرد. برادر ناتنی‌اش اکبر گلپايگانى هم از خوانندگان شناخته شده موسیقی سنتی است. گلریز فعالیت هنری خود را به‎صورت رسمی از سال 55 در رادیو آغاز کرد و تا سال 57 ، 20 آهنگ با گروه عارف و شیدا اجرا کرد. وی در سال 57 به اتفاق احمدعلی راغب (آهنگ ساز)، حمید سبزواری (شاعر)، مجتبی میرزاده (تنظیم کننده) به صورت مشترک ، آثار انقلابی را تولید کرد. گلریز هنگام ورود امام خمینی(ره) به بهشت زهرا، همراه با گروه سرود «برخیزد» را اجرا کرد. بعد از انقلاب اولین کار رسمی وی در صدا و سیما سرود «معلم» به آهنگسازی احمد علی راغب بود. از شاخص‌ترین آثار وی می‎توان به سرودهای نیایش، این بانگ آزادی، شقایق‌های پرپر (برای شهید بهشتی)، راه راجا، نغمه توحید، وحدت مسلمانان، امداد، خجسته باد این پیروزی و دریغا (در رابطه با امام راحل) اشاره کرد.

استاد محمد گلریز در هشت سال دفاع مقدس به عنوان خواننده برتر انتخاب شد و دستخط مبارک حضرت امام خمینی(ره) را از دست مقام معظم رهبری دریافت کرد. در سال 74 صدای محمد گلریز به عنوان میراث شفاهی در سازمان میراث فرهنگی ثبت شد. او در سال‌های جنگ تصمیم گرفت به جبهه برود و به صورت حضوری به اجرای برنامه بپردازد و از طریق جهاد سازندگی به جبهه اعزام شد. گلریز در سال 1389 به عنوان خواننده ماندگار از طرف صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مورد تجلیل و تقدیر قرار گرفت. حاصل چهار دهه فعالیت هنری او بیش از 1500 سرود و آهنگ و مرثیه بوده است.

حسام الدین سراج

حسام‌الدین سراج در ۲۶ مرداد ماه سال ۱۳۳۷ در اصفهان چشم به جهان گشود، به دنیا آمدن در یک خانواده صاحب ذوق و تشویق‌های پدر او را به سمت تحصیل علم و هنر هدایت کرد. پدر حسام‎الدین سراج بر علوم قدیمه و ادبیات احاطه داشت و از صدای خوش آهنگی برخوردار بود و با اساتید ادب و هنر نظیر استاد جلال الدین همائی، استاد تاج اصفهانی، استاد حسن کسائی و... حشر و نشر داشت و به همین جهت فضائی مستعد برای تربیت فرزندانش فراهم آورده بود. در چنین محیطی جوانه‌های عشق و علاقه به شعر و موسیقی در جان و دل سراج شکوفا شد. او درباره آلبوم «وداع» که خود به حضرت اباعبدالله تقدیم کرده می‌گوید: «وداع نتیجه خاطراتی بود که در نوجوانی و جوانی از پدرم داشتم. یادم می‌آید در ایام محرم و صفر پدرم شعرهای عمان سامانی را برای ما می‌خواند و اشک می‎ریخت و من در همان دوران کودکی علاقه داشتم اگر روزی توانایی در زمینه موسیقی پیدا کردم، بتوانم شعرهای عمان سامانی را در قالب یک اثر موسیقایی به مخاطبان ارائه دهم.»

سید حسام الدین سراج با آهنگسازی و خوانندگی اولین آلبوم موسیقی انقلاب اسلامی با نام «نینوا» نام خود را در تاریخ موسیقی انقلاب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی ثبت کرد. نينوا یک مجموعه پنج آلبوم موسيقايي است که توسط حوزه هنري بین سال‌هاي 1359-67 تولید شده است

نینوا، باغ ارغوان، وصل مستان، شمس الضحی، یاد یار، آفاق عشق (سرو شیرین، لیلی مجنون)، طریقت عشق، شرح فراق، آئینه رو، دل آرا، بی‎نشان، نگاه آسمانی، نرگس مست، بوی بهشت، شهر آشنائی، رویای وصل، وداع، عشق و مستی، نازنین یار، ماه نو و آئینه و آه و... آثاری است که تاکنون از سید حسام‌الدین سراج منتشر شده است.

علیرضا افتخاری

علیرضا افتخاری در سال ۱۰ فروردین ۱۳۳۷، در اصفهان به دنیا آمد. در کودکی نزد استاد طباطبایی نوازنده ویولن تعلیم دید. از ۱۲ سالگی نزد استاد تاج اصفهانی به یادگیری ردیف‌های آوازی پرداخت. پس از مدتی نیز همزمان به بهره‌گیری از محضر استاد جلیل شهناز و استاد حسن کسایی در زمینه ردیف‌های موسیقی سنتی مشغول شد. در سال ۱۳۵۷ در آزمون باربد و در محضر اساتیدی چون علی‌اکبر خان شهنازی، داریوش صفوت، علی تجویدی و... موفق به کسب رتبه نخست گشت. از سال ۱۳۶۰ پس از درگذشت تاج اصفهانی نزد استاد دادبه به ادامه تعلیم موسیقی پرداخت. در سال ۱۳۶۲ اولین آلبوم خود را به توصیه استاد فرامرز پایور با نام «آتش دل» و به یاد استاد فقیدش تاج اصفهانی منتشر کرد. پس از آن آثار او از صدا و سیمای ایران به صورت مرتب پخش شده و کنسرت‌های مختلفی در کشورهایی چون ژاپن، آلمان، کانادا و انگلستان برگزار نمود. افتخاری در طول سه دهه فعالیت حرفه‌ای خود، تا کنون موفق به انتشار بیش از ۶۰ آلبوم موسیقی در سبکهای سنتی، ارکسترال و تلفیقی با همکاری اساتیدی چون پرویز مشکاتیان، حسین علیزاده، علی تجویدی، عباس خوشدل، محمد علی کیانی نژاد، جلال ذوالفنون، هابیل علی‌اف، فریدون شهبازیان، کامبیز روشن روان و... شده ‌است. از آلبوم‌های معروف او می‌توان به مقام صبر، راز و نیاز، سروسیمین، شور عشق، نیلوفرانه، یاد استاد، سرمستان، مستانه، امان از جدایی، قلندروار و صیاد اشاره نمود.

عليرضا افتخاري از هنرمندان برجسته‌اي است كه علاوه بر توانمندي‌هاي هنري و موسيقايي، داراي بصيرت سياسي و اجتماعي است و موقعيت‌هاي زمان و مكان جامعه‌اش را به خوبي درك مي‌كند و مي‌داند كه ايران متعلق به ايرانيان است و اگر شكوه و شكايتي هم از مسئولان اجرايي و دست‌اندركاران هنري دارد و اگر انتقادي بر مجموعه‌اي از حاكميت وارد مي‌داند بايد اين نقد و نقادي را در داخل انجام دهد نه همچون فلان استاد آواز راه بيافتد و در كشورهاي اروپايي و آمريكايي و از تريبون‌هايي كه دشمني آشكارشان با ايرانيان بر كسي پوشيده نيست، جار بزند و به زعم باطل خود كوس رسوايي بنوازد. افتخاری پس از سال‌ها فعالیت در موسیقی سنتی ایرانی چند سالی است فعالیت خود را در زمینه موسیقی تلفیقی (میان سنتی و پاپ) نیز شروع کرده است. وی در سال ۱۳۸۹ موفق به اخذ نشان چهره های ماندگار شد. از دیگر افتخارات او می‌توان به شاگرد مرحوم استاد تاج اصفهانی در بیش از ۱۱ سال مداوم (از سن ۱۲ سالگی تا زمان فوت آن مرحوم)، شاگرد مرحوم استاد حسن کسایی و استاد جلیل شهناز در زمینه ردیف‌های موسیقی، کسب مقام اول آزمون باربد در سال ۱۳۵۷، خواننده پرفروش‌ترین و پر مخاطب‌ترین آلبوم تاریخ موسیقی ایران یا آلبوم «نیلوفرانه» و... اشاره کرد.

علیرضا عصار

علیرضا عصار در 4 بهمن 1348 در شهر ری متولد شد و نواختن پیانو را  از بچگی شروع کرد. اولین استادش کاووس سمندر بوده است. در همان ابتدای احیای موسیقی پاپ در کشور با چند اثر در تلوزیون که اغلب منتسب به مضامین عرفانی بودند، پا به عرصه موسیقی گذاشت. اولین آلبوم او «کوچ عاشقانه» بود که در سال 1378 وارد بازار شد و بعد آلبوم «حال من بی تو» که ترکیبی از موسیقی عرفانی و موسیقی روز بود را روانه بازار کرد. در ادامه آلبوم «عشق الهی» را با صدای گرم عصار شنیدیم که این آلبوم سکوی جهش علیرضا عصار به سمت موسیقی مطلوب و مورد نظرش شد. عصار در ادامه «ای عاشقان را» در سال 84 خواند و این اثر یک نمونه کامل از کاست عشق الهی بود. «مولای عشق» کار بعدی او بود که یک موسیقی تقدیمی به امام حسین‌(ع) است. در آذر 85 آلبوم «نهان مکن» را ارائه کرد که یک آلبوم کاملا متفاوت با آنچه که تا آن زمان از عصار شنیده بودیم. علیرضا عصار در آلبون نهان مکن با شهرداد روحانی همکاری داشت. او در سال 90 هم آلبوم «محتسب» را روانه بازار کرد.

از عصار آلبوم‌ها و تک‌های فراوانی وجود دارد که از معروفترین‌های آنها می‌توان یک تک آهنگ در وصف شهید آوینی و چند آهنگ برای امیرالمومنین علی(ع) را نام برد.

محمد اصفهانی

محمد مهدی واعظی معروف به محمد اصفهانی در تاریخ ۱۴ تیر ماه سال ۱۳۴۵ هجری خورشیدی در تهران متولد شد. پدر او اهل اصفهان و مادر وی اهل تهران است. پدربزرگ وي صداي خوبي داشت و به واعظ اصفهاني معروف بود. به همين خاطر وي نام هنري «اصفهاني» را براي خود انتخاب کرد. البته اصفهانی پیش از این که به خوانندگی روی بیاورد، قاری قرآن بود و در مسابقات قرآن در رده نوجوانان مقام کسب کرد. او در ۱۲ بهمن سال ۵۷ توسط حمید شاهنگیان برای تلاوت قرآن هنگام ورود امام خمینی(ره) به فرودگاه مهرآباد انتخاب شد. محمد اصفهانی با کسب رتبه ۱۷۶ کنکور سراسری در رشته پزشکی در تهران مشغول تحصیل و سرانجام در سال ۱۳۷۶ در رشته دکترای پزشکی فارغ التحصیل شد

از آلبوم‌های او می‎توان به آلبوم النّور، گلچین، حسرت، فاصله، تنها ماندم، ماه غریبستان، نون و دلقک، هفت سین، برکت، حضور و بی‌واژه اشاره کرد. اصفهانی در سال ۹۳ نیز آلبومی پنج قطعه‌ای به نام «شِکوه» با موضوعیت «هشت سال دفاع مقدس» منتشر کرد که آهنگسازهای آنها به عهده کسانی چون مجید اخشابی، علیرضا کهن‌دیری و پدرام کشتکار و شعر ترانه‌ها از کسانی چون آیت‌الله روح‌الله خمینی، سید حسن حسینی و بود..

محسن نفر

محسن نفر، آهنگساز، ردیف‌دان و نوازنده برجسته تار و سه‌تار در زمره نخستین موسیقی‌دانانی است كه پس از انقلاب ظهور كردند. او در سال 1339 در محله حشمتیه تهران و در میان خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. در دوازده سالگی به «هنرستان عالی موسیقی ملی» که آن زمان توسط «علی‌نقی وزیری» اداره می‌شد، وارد شد و از محضر اساتیدی همچون «رضا وُهدانی» بهره‌مند گردید. کودکی و نوجوانی نفر اگرچه در فضای هنر موسیقی طی می‌شد اما تربیت خانوادگی‌اش نشان می‌دهد که مسائل انقلابی برای او حائز اهمیت بوده است. تا جایی که در یکی از بازدیدهای «محمدرضاشاه پهلوی» از هنرستان، وقتی كه 15 سال بيشتر نداشت، هنگامی که شاه وارد می‌شود او تنها کسی است که در جای خود می‌نشیند و اهمیتی به حضور شاه نمی‌دهد. این برخوردهای غیورانه از نوجوانی چون او اتفاقی نبود. چنان‌که هنگام بازدید امیرعباس هویدا نخست‌وزیر رژیم پهلوی نیز دوباره تکرار شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، محسن نفر با ورود به «حوزه اندیشه و هنر اسلامی»، واحد موسیقی آن نهاد را با همكاری «سید حسام‌الدین سراج» بنیان گذاشتند. آثار استاد نفر، به جز تک‌قطعه‌هایی که در دوره تحصیل ساخته و اجرا کرده است، در این دوره وارد فاز دیگری می‌شود. آهنگ‌سازی و تک‌نوازی تار در آلبوم «وصل مستان» در سال‌های بین 64 تا 65، آهنگ‌سازی و تک‌نوازی تار در آلبوم «شمس الضحی» در بین سال‌های 65 تا 66 و تک‌نوازی تار در «باغ ارغوان» در بین سال‌های 66 تا 67 از جمله کارهای نفر در این دوره بود.

موسیقی فیلم‌های داستانی کوتاه و نیمه‌بلند «مرگِ دیگری» اثر محمدرضا هنرمند، «هودج» اثر مجید مجیدی، «معبر» اثر بهزاد بهزادپور و نیز موسیقی فیلم‌های «گورکن» اثر محمدرضا هنرمند، «بلمی به سوی ساحل» اثر رسول ملاقلی پور و «روزنه» اثر جمال شورجه را کار کرد. علاوه بر اینها، او آهنگسازی آلبوم «یاد یار» به خوانندگی حسام الدین سراج را که اولین آلبوم در رثای بنیانگذار جمهوری اسلامی است و به مناسبت اولین سالگرد عروج امام خمینی(ره) تهیه شده بود، بر عهده داشت.

حامد زمانی

حامد زمانی متولد فروردین ۱۳۶۷در میمه  اصفهان خواننده پاپ ایرانی است. از هفت سالگی قرائت قرآن را شروع کرده و بزودی وارد موسیقی سنتی و سپس پاپ شد. او دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تهران است، اولین کار هنریش را در ۱۳۸۴ انجام داد.

وی در پی انتشار ترانه نقی شاهین نجفی آنرا هتاکانه نامید و در صفحه فیسبوک خود برای قتل نجفی، مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال جایزه تعیین کرد. او بعدها ترانه حضرت ماه را برای حضرت امام علی‌النقی علیه السلام خواند. حامد زمانی در گفتگویی اعلام کرد که در این رابطه با مزاحمت‌هایی مواجه شده‌است: «سر قضیه آن «رپر» خارج از کشور، بیش از پنج هزار کامنت و ایمیل تهدید و فحش داشتم و تلفن‌های عجیبی نیز می‌شد که خیلی از آنها حتی آن رپ خوان را نمی‌شناختند و صرفاً با موضع گیری من مشکل داشتند. گفتم سیاستی که ما داریم سیاست اهل بیت است.

کرکره، تحریم، قلاده‌های طلا، دیروز، امروز، فردا، حماسه بی‌تاب، ماه عسل، مکر شیطان، آرمیتا، پرواز، ایران سربلند، بی بی بی حرم، آخرین قدم، این روزها، بی‌نیاز، حضرت ماه، حضرت مهتاب، خاک عزیز، زیبایی عشق، زینت آسمون، شبیه تو، شهریاران جوان، شناسنامه، فرمانده، فریاد فردا، عشق پاک، سمت خدا، چشم مجنون، دلتنگ کربلا، قدس، شهر باران، امام رضا، ماه تو، امروز هنوز تموم نشده، امیر مؤمنان، هم‌بند از جمله آثار حامد زمانی در عرصه خوانندگی محسوب می شوند.

علی اکبر قلیچ

علی اکبر قلیچ متولد نوزدهم مهرماه ۱۳۷۲ در محله نازی آباد تهران است. از اوایل کودکی با تشویق پدر مداحی می کرد و در هیئت ها پا گرفت. تقریبا در سن ۹ سالگی با موسیقی آشنا شد و برای اولین بار ساز تنبور را بدست گرفت و خیلی سریع بر آن مسلط شد. با توجه به استعداد فراوان در این زمینه در صدد طی مراحل حرفه ای موسیقی برآمد. او در گروه شمس و نزد آقایان کیخسرو پور ناظری و سهراب پور ناظری تئوری موسیقی و سُلفژ را فرا گرفت.

اولین قطعه رسمی که از علی اکبر قلیچ شنیده شد ترانه «ترکش» با رویکرد نقد دفاع مقدس از آلبوم «بی سیم چی» بود که با استقبال گسترده مخاطبان این دسته قرار گرفت.از دیگر آثار این هنرمند میتوان به «ارباب تشنه لب»، «رکعت هشتم»، «برکت مذاکره»، «تیتراژ سریال مهر طوبی» و «مرگ= آمریکا» که اثری مشترک از حامد زمانی و علی اکبر قلیچ است، اشاره کرد  او معتقد است که موسیقی و در نگاه کلی هنر، یک هدف نیست. بلکه ابزاری است برای رسیدن به یک هدف متعالی. لذا او با نظریه «هنر برای هنر» که در فلسفه و حکمت هنر مغرب زمین جریان دارد، مخالف است. ولی موسیقی را دارای پتانسیل فوق العاده برای تاثیرگذاری می داند.