تهران: عاشورا تاریخ ما را شکل داده است/ واقعه عاشورا را نمی‌توان محدود به ذهن بشری کرد

به گزارش حلقه وصل، حسین کچویان در مراسم شب چهاردهم محرم که در محل حسینیه هنر برگزار شد، در سخنانی گفت: حادثه عاشورا، واقعه بی‌نظیری است که از همان لحظه وقوعش، تبدیل به جریانی شد که در ابعاد مختلف تاریخ بشری تاثیرگذار بود.

وی ادامه داد: این حادثه به نحوی تاثیرگذار بود که در تمام تحولات بعد از آن در جهان اسلام، نسبتی با آن داشتند. عاشورا، ظرف مدت محدودی منجر به سقوط حکومت امویان و باعث ایجاد قطب‌های شیعی در جهان اسلام شد. به صورتی که در ایران، آل بویه، در مصر، فاطمیون و مناطق دیگر حکومت را در اختیار گرفتند.

این استاد دانشگاه افزود: قیام‌هایی که در طول تاریخ در جهان اسلام مثل بحرین، یمن و ایران رخ داد از واقعه عاشورا نشأت می‌گیرند و این وضعیت تا امروز اداه دارد.

کچویان در ادامه سخنانش با بیان اینکه عاشورا، تاریخ ما را شکل داده است اظهار داشت: هیئات مذهبی و عاشورا که در دوران مشروطیت کمتر به آن پرداخته شد، به عنوان حلقه وصلی در جهان اسلام به خصوص برای کشورهایی مثل ایران، افغانستان، لبنان، یمن مطرح است و هر قدر در تاریخ، جلوتر می‌آییم این نقش پررنگ‌تر می‌شود و در آینده نیز نقش بزرگ‌تری را می‌توان برای عاشورا پیش‌بینی کرد.

وی تاکید کرد: از بُعد معنوی، عاشورا در جهان معنوی از لحاظ آفرینش‌های هنری شکل گرفته مثل شعر،نقاشی و... منبع عظیم الهام برای هنرمندان بود و هر چه جلوتر می‌آییم این حادثه بروز و ظهور بیشتری پیدا می‌کند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در تمام منابعی که به عنوان آثار معنوی حادیه عاشورا مطرح است، پیوند وسیعی بین آسمان و زمین در بیان این حادثه معلوم است که این شامل تعزیه‌ها، شعرها و حتی روایات، احادیث و مقاتل هم می‌شود.

کچویان با اشاره به برخی تحریفات درباره واقعه عاشورا اظهار داشت: این حادثه عجیب، الهی ساخته است به نحوی که همه جوانب آن، ملهم از آسمان بوده و از روز آغاز خلقت نسبت به آن تدبیر شده است که در این باره محل اشکال وجود ندارد.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: «گفتمان سنت» یکی از مناقشات مطرح درباره حادثه عاشورا است که از همان زمان وقوع قیام جریان داشته است.

وی ادامه داد: این عده قائل به درستی قیام امام حسین(ع) نبودند و در مقام تفسیر آن تشکیک کردند، به طور مثال اهل سنت در تفسیر این موضوع سه دسته شدند، عده این حادثه را رد می‌کنند، برخی هم امام را شخص خارجی می‌دانند و برخی هم این حرکت را تقبیح کرده‌اند. ابن خلدون در برخی گفته‌های خود حرکت امام را درست دانسته و در برخی گفته‌هایش آن را براساس منطق خودش رد کرده است البته گفته‌های او دو پهلو است.

کچویان تصریح کرد: مناقشه دیگری که درباره عاشورا وجود دارد، مناقشات مدرن است که از زمان ورود به دوران تجدد شکل گرفته است به نحوی که یکی از مهم‌ترین مسائلی که در دوران مشروطه از طرف روشنفکران مورد حمله قرار گرفت، واقعه عاشورا بوده است که از مهمترین چهره‌ها در بحث مناقشات مردن می‌توان احمد کسروی را نام برد.

وی در ادامه سخنانش بیان کرد: بخشی از احادیث و روایاتی که درباره عاشورا داریم، جلوه‌های ماورایی و فراتری برای عاشورا ذکر کردند به طور مثال، در عاشورا از خاک کربلا خون می‌آمده است و یا حضور فرشتگان و موارد دیگر.

کچویان تاکید کرد: پیچیدگی واقعه عاشورا یکی از دلایلی است که باعث شده در ذهن عوام چنین مسائلی ایجاد شود و می‌توان گفت همه این موارد، معلول تناقض جنبه‌های کلامی این موضوع است.

این استاد دانشگاه افزود: عاشورا حادثه‌ای مربوط به عالم شهود است و تفاسیری هم که انجام می‌شود در مقابل آن صورت می‌گیرد اما در منطق جهان سنت، چنین تفاسیری پذیرفته می‎شود ولی از زمان مشروطه که تفاسیر صورت دنیایی‌تر پیدا می‌کنند افرادی مثل احمد کسروی و حتی افرادی مثل مرحوم شریعتی و صالحی نجف آبادی با نوع نگاه خاص خودشان، تلاش می‌کنند عاشورا را بر اساس منطق زمینی بفهمند که این مناقشه ایجاد می‌کند.

وی در همین راستا اظهار داشت: جنبه غیبی حادثه عاشورا به قدری قوی است که زمینی دانستن آن مورد اشکال واقع می‌شد اما در دوران مدرن، تفاسیر و تاویل ها بر اساس ایجاد دوگانه‌هایی مثل دنیا و آخرت صورت می‌گیرد و مهم‌ترین آنها بر اساس تفاسیر انسان‌گرایانه است.

کچویان تاکید کرد: یکی از عللی که عاشورا را به صورت انسان‌گرایانه تفسیر می‌کنند به خاطر الهام گیری از آن برای قیام و حرکت‌آفرینی است چرا که تفکر مدرن، برای انسان جایگاهی قائل بودند و به همین دلیل در تفاسیر خودشان برای گریه صرف به عنوان عزاداری محرم ارزش قائل نیستند و آن را نهی می‌کردند در حالی که در مورد گریه برای امام حسین(ع) احادیثی داریم.

این استاد دانشگاه در همین باره بیان کرد:  در مورد عاشورا، یک نگاه، بر اساس نگاه معمول، عاشورا را براساس سنتهای دینی می‌داند از زمان خلقت برای آ ن تدبیر شده است و از طرف دیگر، نگاهی بر اساس تفکر مدرن و انسان‌محور وجود دارد که سعی در تفسیر زمینی از عاشورا دارد.

وی با اشاره به عدم تسلط مدرن‌گرایان در متون دینی تصریح کرد: درباره گریه کردن برای امام حسین(ع) در مقدمه لهوف اشاره می‌کند درباره گریه برای امام حسین علیه السلام، احادیثی وجود دارد و الزام به آن شده است.

این استاد دانشگاه با اشاره به برخی حوادث و اتفاقات قبل از وقوع حادثه عاشورا عنوان کرد: یکی دیگر از دلایلی که می توان به مدرن گرایان، معقولیت حادثه است به صورتی که محمدبن حنفیه برادر امام از او در حالی که از واقعه خبر دارد، علت همراه بردن زن و بچه را جویا می‌شود و این به گونه ای است که امام حتی در کربلا هم برای خانواده و همراهان خود امان‌نامه‌ای نمی‌گیرد.به همین دلیل به هرجنبه از عاشورا توجه کنیم نمی‌توانیم جنبه ماورایی آن را بفهمیم.

وی تاکید کرد: دلیل دیگر، تواتر معنوی درباره حادثه عاشوراست یعنی به قدری مضامین مشابه درباره عاشورا ذکر شده است که دیگر فرد نمی‌تواند آن را انکار کند و او را به قبول وامی‌دارد.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: معتقدم با توجه به این که پیامبر اسلام، آخرین پیامبر الهی بوده است که بعد از آن امکان تجدید دین نبوده است، می‌توان گفت برای حادثه عاشورا تدبیر شده است تا به گونه‌ای باشد که همانند آمدن دین جدید، بتواند اسلام را ادامه حیات دهد، بنابرین چنین حادثه‌ای نمی‌تواند محدود به ذهن بشر باشد.

وی در پایان تاکید کرد: حادثه عاشورا، جنبه‌ها و ظرفیت‌های جدیدی درون خود دارد که برای دستیابی به آنها باید با عمق بیشتری به آن پرداخته شود.

گفتنی است شعرخوانی مبین اردستانی و روایت‌گری رضا سلمانی، جانباز مدافع حرم نیز از بخش‌های دیگر این مراسم بود.