تهران: مهم‌ترین معروف «عدل» است

به گزارش حلقه وصل، همایش واجب فراموش شده به مناسبت هفته «امر به معروف و نهی از منکر» با حضور محمود صلاحی، رییس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، حجت‌الاسلام محمدحسن ابوترابی‌فرد، نایب رییس پیشین مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون موسسه پژوهشی حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری، حجت الاسلام صادق‌زاده معاون ادارات و کارخانجات ستاد امر به معروف و نهی از منکر، مادر شهید امر به معروف و نهی از منکر «علی خلیلی»، حجت الاسلام حسن ناصری‌پور معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، جمعی از مدیران فرهنگی هنری مناطق و علاقه‌مندان در فرهنگسرای گلستان برگزار شد.

ضرورت پرداختن عملی به «امر به معروف و نهی از منکر»

نخستین سخنران این مراسم حجت الاسلام حسن ناصری‌پور، معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، بود. وی با اشاره به برخورد شعاری این سال‌ها با موضوع امر به معروف و نهی از منکر گفت: در این هفته‌ای که به نام این فریضه واجب الهی نام‌گذاری شده است شما از همه رسانه‌ها بحث‌های خوبی درباره «امر به معروف و نهی از منکر» می‌شنوید. اما همچنان پرداختن عملی به این موضوع در هاله‌ای از فراموشی به سر می‌برد.

وی تاکید کرد: بسیاری از آسیب‌های اجتماعی که این روزها پایتخت با آن دست به گریبان است از همین عدم توجه به پرداخت عملی امر به معروف نشات می‌گیرد. وجود ۱۵ هزار کودک کار، کودک خیابانی و خانواده‌هایی که از حداقل امکانات هم برخوردار نیستند یعنی نهادهای اصلی در وظیفه‌ای که بر عهده داشته‌اند کوتاهی کرده‌اند.

  معاون فرهنگی سازمان فرهنگی هنری اضافه کرد: اگر امروز قرار است درباره امر به معروف و نهی از منکر حرف بزنیم خوب است که اولویت‌بندی کنیم باید بگوییم که عمل به واجب الهی تنها به حرف‌هایی که می‌زنیم محدود نمی‌شود و آسیب‌های اجتماعی این روزها می‌تواند اولویت اصلی ما برای هر عملی باشد.

 عمل به سه معروف از نگاه قرآن

حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد با تقدیر از سازمان فرهنگی هنری برای برگزاری این نشست‌ها گفت: خداوند در قرآن کریم ما را به معروف‌هایی فراخوانده که ریشه همه معضلات ما از مشکلات خانوادگی تا معضلات اقتصادی و سیاسی را در بر می‌گیرد. اولین معروف  آیه ۳۶ سوره مبارکه الإسراء است «و لا تقف ما لیس لک به علم» آنچه به آن آگاهی نداری، پیروی مکن. این بیانگر قدم‌هایی است که ما بدون پشتوانه علمی بر می‌داریم که مسئولیت دنیوی و اخروی آن با خود ماست. با علم باید حرکت کرد و البته در راستای علم چرا که ما گاهی علم داریم و درست در خلاف جهت آن حرکت می‌کنیم.

 وی افزود: دومین معروف فراموش شده آیه ۵۸ سوره نساء است «ان الله یامرکم ان تؤدوا الامانات الی اهلها» همانا خداوند به شما فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به اهل آن بدهید. یعنی هر کاری را باید به دست متخصصش سپرد. یک مدیری زمانی که می‌خواهد راننده استخدام کند، هرگز به توصیه‌ها گوش نمی‌دهد، چون جان او را در دست دارد؛ ولی برای سپردن مسئولیت به آدم‌ها، برای خوش آمد عده‌ای عمل می‌کند. ابن اتفاق باید در راس امور ما قرار بگیرد یعنی به چنان تقوایی برسیم که وقتی به ما مسئولیتی پیشنهاد می‌شود اگر بدانیم که فرد دیگری بیشتر از ما لیاقت آن کار را دارد، کار را به او بسپاریم.

  حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد در پایان سخنان خود با اشاره به آیه ۷۰ سوره الأحزاب گفت: خداوند می‌فرمایند «یا ایّها الّذین امنوا اتّقوا اللَّه و قولوا قولا سدیدا» این قول سدید از سد می‌آید، یعنی حرفی که می‌زنید باید محکم باشد. استدلال داشته باشد. چه این حرف را در خانواده به همسر و فرزندانتان می‌زنید و چه در بیرون از آن حریم با ارباب رجوع و مدیر و... اگر همین سه معروف را در زندگی به کار بریم، قطعا هم خودمان و هم جامعه‌مان را به سمت سعادت سوق خواهیم داد.

 بخش دیگر برنامه میزگرد «واجب فراموش شده» بود که با حضور محمود صلاحی رییس سازمان فرهنگی هنری، حجت الاسلام دکتر علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون موسسه پژوهشی حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری، حجت‌الاسلام صادق‌زاده معاون ادارات و کارخانجات ستاد امر به معروف و نهی از منکر و علی درستکار کارشناس و مجری نشست برگزار شد.

 صلاحی در ابتدای سخنان خود در این میزگرد گفت: در آستانه بزرگترین قیام تاریخی قرار گرفته‌ایم، قیامی که بر مبنای نهی از منکر و امر به معروف بنا شده بود. در روزگاری که امر به معروف و نهی از منکر به فراموشی سپرده شده بود، یزید حکومت کرد، امیرالمومنین شد و نوه پیامبر را به شهادت رساند.

 وی افزود: در کتاب آداب الصلاه از امام حسین(ع) نقل شده که اگر کسی بخواهد امر به معروف و نهی از منکر کند، باید از رحمانیت و رحیم بودن خدا سرشار باشد. یعنی در ابتدا باید امر به معروف از سر مهر و دلسوزی باشد.

 حجت‌الاسلام صادق‌زاده هم در این نشست با اشاره به اینکه امر به معروف و نهی از منکر به سه قسمِ قلبی، لسانی و یدی است، گفت: قلبی یعنی مسلمان باید از گناه برادرش ناراحت شود. یدی کار افراد جامعه نیست و قوه قضاییه باید آن را اجرا کند. وظیفه امروز ما در جامعه تذکر لسانی است.  

 وی ادامه داد: فلسفه نهی از منکر، تنها و تنها محبت است. خداوند متعال در آیه ۷۱ سوره توبه به ولایت اشاره می‌کنند و شهید مطهری در مورد این آیه می‌گویند این ولایت سرپرستی نیست و معنای دوستی است.

 معاون ادارات و کارخانجات ستاد امر به معروف و نهی از منکر در پاسخ به این پرسش که مسئله ما در امر به معروف چیست، گفت: اینکه این مسئله از واجبات است، را همه قبول داریم. خداوند نیز در بیش از ۸۰آیه قرآن کریم، از مردم می‌خواهد که امر به معروف و نهی از منکر کنند. اما اینکه چرا در کشور ما به مرحله عمل نمی‌رسد، به ساختارها و روش‌ها و فرهنگ ما بستگی دارد.

 حجت الاسلام دکتر علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و معاون موسسه پژوهشی حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری نیز در سخنان خود گفت: مهم‌ترین معروف عدل است؛ یعنی حکومت ما در ابتدا باید به دنبال استقرار عدالت باشد. این یک امر به معروف عملی است که برپایی آن، بسیاری از معضلات اجتماعی ما برطرف خواهد شد. ما باید به دنبال نهادینه کردن و گسترش امرپذیری و نهی پذیری در مسئولان باشیم.

 وی افزود: اسلام نقشه پیشرفت انسان است و امر به معروف و نهی از منکر، یکی از تضمین کنندگان این واقعیت است. این واجبِ فراموش شده باید از مهجوریت خارج شود و به ویژه به بحث گذاشته شود و در رسانه‌های علمی ما، چه در حوزه و چه در دانشگاه نقش پررنگی ایفا کند.

 محمود صلاحی در بخش دوم سخنان خود گفت: همه شما فرمان امیرالمومنین به مالک اشتر را خوانده‌اید. ایشان با اینکه می‌دانند مالک اشتر هیچوقت فرماندار مصر نمی‌شود، نامه‌ای به او می‌نویسند که عمل به همین نامه، سعادت یک جامعه را تضمین خواهد کرد. ایشان در ابتدای این نامه می‌فرمایند: «ای مالک؛ بدان که مردم دو دسته‌اند، یا در دین با تو برابرند یا در خلقت با تو مساوی‌اند. پس به همه مردم محبت کن.» این اساس امر به معروف و نهی از منکر است.

 وی ادامه داد: وقتی سخن از امر به معروف و نهی از منکر می‌شود، تنها چیزی که بسیاری از مردم و مسئولان به آن فکر می‌کنند، مسئله حجاب است. در حالی که بسیاری از بزهکاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی ما دقیقا به عدم عملی شدن امر به معروف و نهی از منکر باز می‌گردد.

 صادق‌زاده هم در بخش دوم سخنان خود با اشاره به اینکه اولین مسئله مهم امر به معروف و نهی از منکر، معروف شناسی و منکر شناسی است، گفت: قرآن کریم چندین بار تاکید دارد که اول خودمان را درست کنیم و بعد دیگران را؛ ما فعل عمل را فراموش کرده ایم، حرف می زنیم اما عمل نمی‌کنیم. امام حسین علیه‌السلام فرمودند اگر در جامعه‌ای گناه پررنگ شود و کسی جلوی منکرات را نگیرد، مومن واقعی کسی است که آرزوی مرگ می کند.  

 وی افزود: متاسفانه مشکل اصلی جامعه ما عدم پذیرش است. ما و مسئولان ما گوش شنیدن هیچ نقد و انتقادی را نداریم و این است که مهم ترین سد در برابر امر به معروف و نهی از منکر را داریم.

 حجت الاسلام علی ذوعلم نیز در آخرین بخش سخنان خود گفت: جامعه ما یک جامعه اسلامی است و می‌خواهد به سمت تعالی پیش برود. به همین دلیل حداقل کاری که می توانیم انجام دهیم این است که نگذاریم کسانی که صداقت ندارند، بر کرسی‌هایی تکیه زنند که یکی از واجباتش داشتن صداقت است.

 وی اضافه کرد: در ماده هشتم قانون اساسی که مردم نسبت به دولت و دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به یکدیگر وظیفه امر به معروف و نهی از منکر دارند. ما باید ساختارهایمان را بشناسیم و بر اساس آن مسئولیت‌مان را بر عهده بگیریم.  

 ذوعلم تاکید کرد: مسئله حجاب مسئله مهمی است اما ما آن را نمی توانیم در بیرون از کانون خانواده و مدرسه حل کنیم. عامل بودن آمر و تارک بودن ناهی شرط مهمی در تاثیرگذاری امر به معروف و نهی از منکر دارد که باید به آن توجه کرد.