کرونا اروپا را غافلگیر کرد/ اروپا آمادگی بحران کرونا را نداشت/ آمریکا متحدانش را تنها گذاشت

سرویس جنگ نرم حلقه وصل - اندیشکده کارنگی اروپا در گزارشی به قلم جودی دمپسی عضو ارشد غیرمقیم این اندیشکده و سردبیر نشریه «اروپای راهبردی» نوشت: بسیاری معتقد بودند در اروپا اتفاقی نخواهد افتاد. اتفاق در دوردست‌ها و در آنسوی دنیا در چین رخ داده است. این امتناع و احتراز تا قبل از آن بود که ویروس کرونا به طرز وحشتناکی در شمال ایتالیا شیوع پیدا کند. تا پیش از آن، در اروپا تمرکز بر روی شیوه‌های سختگیرانه‌ای بود که حزب کمونیست چین در راستای مهار ویروس و خاموش کردن منتقدان وضع کرده بود. چنین تدابیری در شأن غرب نبودند. با این حال، دولت‌های غربی پس از آنکه شاهد اتفاقات در ایتالیا بودند تدابیر مشابهی اتخاذ نمودند. در نتیجه، بخش اعظمی از اروپا اکنون تعطیل شده است. امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه کشور را در وضعیتی قرار داده که خودش آماده‌باش جنگی در نبرد علیه ویروس می‌خواند.

خوانندگان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید حلقه وصل نیست.

برخی از مردم بسته به اینکه کجا زندگی می‌کنند، تدابیر اتخاذشده توسط دولت‌هایشان را مشروع می‌دانند. برخی دیگر چنین واکنش‌هایی را افراطی و اغراق‌آمیز می‌دانند. ویروس حدومرز نمی‌شناسد. غرب به ویژه پس از آنکه ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ بخش‌هایی از آسیا را درنوردید، باید خودش را آماده می‌کرد. واکنش سنگاپور و کره جنوبی به ویروس کرونا نشان داد که آنها از سارس درس گرفته‌اند. آنها زیرساخت‌ها بهداشتی و آموزش‌های پزشکی خود را در راستای مقابله با موارد آتی شیوع ویروس تقویت نموده‌اند. هنگامی که ویروس شیوع پیدا کرد، مسئولان به اطلاع‌رسانی درباره آن نزد عموم مردم ادامه دادند. بدین ترتیب، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری به وجود آمد.

تاب‌آوری یکی از کلیدواژه‌هایی است که اروپا و ناتو در پی الحاق کریمه توسط روسیه و حمله این کشور به شرق اوکراین در سال ۲۰۱۴ بکار بردند. به دنبال تهاجم روسیه، متحدان در اروپا و ناتو تصمیم گرفتند تدابیری در راستای تاب‌آوری اتخاذ کنند. این امر اصولاً تغییر چندانی به وجود نیاورد. بخش انرژی کمی متنوع‌تر شد ــ هرچند آنگلا مرکل صدراعظم آلمان سرسختانه به پروژه نورداستریم ۲ پافشاری می‌کند، پروژه‌ای که آلمان را برای همیشه به گاز روسیه وابسته می‌کند ــ اما اروپا بطور کلی از تاب‌آوری بیشتر برخوردار نشد. کشورهای عضو ناتو هزینه‌کرد دفاعی خود را افزایش داده‌اند و روند کند مدرن‌سازی نیروهای مسلح خود را بهبود بخشیده‌اند. علیرغم همه حرف‌وحدیث‌ها درباره تاب‌آوری، این امر همکاری و آمادگی در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ناتو را شتاب نبخشیده است.

تاب‌آوری اروپا در حالت حداقلی در قالب پناه‌جویانی که از جنگ سوریه گریخته‌اند و راهی اروپا شده‌اند و مهاجرانی که رؤیای رسیدن به اروپا و شروع یک زندگی جدید را در سر دارند بازتاب پیدا کرده است، هرچند این مثال از جنبه منفی برخوردار است. اروپا در واکنش به مشکل پناه‌جویان مرزهای خود را بسته است، درست همان کاری که در مواجهه با ویروس کرونا صورت داد. بستن مرزها مانع ورود پناه‌جویان شده است.

کارنگی در ادامه این گزارش آورده است: این تاب‌آوری منفی با تفکر ورای تاب‌آوری در تضاد است. تاب‌آوری به معنای برخورداری از یک رویکرد بلندمدت جهت محافظت از زیرساخت‌های حیاتی است که در راستای حفظ امنیت، ثبات، و دلگرم ساختن شهروندان لازم و ضروری هستند. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری بر روی پژوهش در حوزه‌های انرژی، سلامت، و آموزش است.برخی دولت‌های اروپایی غالباً نگرش کوتاه‌مدت دارند و دغدغه‌شان کنترل سفت‌وسخت بودجه، کاهش سرمایه‌گذاری بر روی زیرساخت‌های عمومی، و صرفه‌جویی است. اما اگر در خصوص پژوهش و ساختارهای سلامت ــ که ابعاد تاب‌آوری را تقویت می‌کنند ــ سهل‌انگاری شود، دولت‌ها جهت مواجهه با بحران آمادگی نخواهند نداشت.

فقدان سیستم‌های تهویه در کشورهای متمولی نظیر فرانسه و آلمان را در نظر بگیرید. ویروس کرونا فقدان تاب‌آوری را نمایان ساخته است. این ویروس همچنین یک بُعد دیگر تاب‌آوری ضعیف غرب را نمایان ساخته است: فقدان همکاری و همدلی در میان اروپایی‌ها ــ به ویژه در خصوص ایتالیا ــ و اوقات‌تلخی میان اروپا و آمریکا. اکنون که آمریکا، به لطف برخورداری از انبوهی از مراکز پژوهشی و کلینیک‌های پزشکی، باید صمیمانه با متحدانش همکاری کند و ابتکار عمل را در دست گیرد، از این کشور هیچ خبری نیست.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا (و تا همین اواخر بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس) ویروس کرونا را انکار کرده است. مرکل نیز در جریان کنفرانس مطبوعاتی روز ۱۱ مارس ۲۰۲۰ تلاش کرد این مسئله را گوشزد کند: «پس از آنکه ویروس شیوع پیدا کرد، مردم از آن مصون نیستند و هیچ واکسن یا درمانی نیز موجود نیست. تا وقتی که وضعیت اینگونه باشد درصد بالایی از مردم ــ به گفته کارشناسان ۶۰ تا ۷۰ درصد مردم ــ به آن مبتلا خواهند شد.»

دمپسی معتقد است لب کلام مرکل این بود که همه‌گیری کرونا اروپا را غافلگیر کرده است و به تاب‌آوری و همکاری شوک بزرگی وارد شده است. ویروس کرونا بزرگ‌ترین آزمون غرب است.