خاموشی «فانوس» ایرانی و خلا پیام‌رسان‌های داخلی

سرویس حاشیه نگاری _ محمد مرشد: استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های مجازی در جامعه آنقدر فراگیر شده که کارشناسان اجتماعی از این فناوری نوینِ رسوخ کرده در بین اقشار مختلف جامعه ایرانی تحت عنوان «چاقوی دولبه» یاد می‌کنند؛ چاقویی که به اعتقاد بسیاری حتی دسته خود را هم بریده است.

غیر بومی بودن نرم افزارهای رایج موبایلی از جمله پیام‌رسان‌ها که در بین کاربران ایران با اقبال بسیاری مواجه شده اند یکی از زمینه سازان بحران خفته ای است که بسیاری از کارشناسان بارها در خصوص وقوع آن هشدار داده‌اند. به همین دلیل هم برخی از فعالان دولتی و غیر دولتی که حداقل بضاعت ورود به عرصه تولید در این زمینه را در خود می‌دیدند، تصمیم گرفتند در مقابل رقیبان صاحب نام خارجی عرض اندام کنند.

 پیام رسان تمام ایرانی «فانوس» یکی از معدود خروجی‌ سرمایه گذاری نهادهای فرهنگی داخلی است که در این نوشتار قصد داریم به سرنوشت این نرم افزار ایرانی یکسال پس از تولد آن و مقایسه عملکرد آن با نرم افزارهای مشابه خارجی بپردازیم.

فانوس ایرانی؛ پر زرق و برق اما کم فروغ

حدود یکسال قبل بود که خبر راه اندازی نرم افزار پیام رسان موبایلی «فانوس» منتشر شد. این پیام رسان تمام ایرانی که توسط جبهه فرهنگی انقلاب تولید و منتشر شد، در ابتدا امیدواری‌های زیادی را در مورد فراهم شدن بستر حضور کاربران فضای مجازی در محیطی متناسب با فرهنگ بومی و پر شدن خلا موجود برانگیخت. اما آیا این امیدواری نتیجه ای هم دربر داشت؟

در ابتدا قابلیت‌های زیادی برای این اپلیکیشن کاربردی بیان ‌شد. از جمله اینکه تمامی مراحل طراحی، تولید و کدنویسی این نرم افزار در داخل کشور و توسط متخصصان ایرانی انجام شده است و بر خلاف نرم افزارهای رایج و مورد استفاده کاربران ایرانی که از خارج کشور پشتیبانی می‌شوند، سرورهای نرم افزار «فانوس» درداخل کشور قرار دارند .از دیگر مزیت‌های قابل توجه این نرم افزار پیام رسان ایرانی، طراحی برچسب‌های زیبا و متناسب با فرهنگ ایرانی – اسلامی عنوان شده است.

اما به نظر می‎‌رسد همه این قابلیت‌ها تا کنون به صورت فریز شده باقی مانده و به مرحله بهره برداری توسط کاربران نرسیده است. یکی از مهمترین دلیل این ناکامی را باید وجود ایرادات فنی جدی در این نرم افزار دانست. ایراداتی که از آغاز مرحله نصب و راه اندازی نرم افزار دامنگیر معدود کاربرانی می‌شود که قصد استفاده از آن را داشته اند. از طرفی، عدم استفاده فراگیر از این محصول بازخوردی هم به تیم پشتیبانی و سازندگان این نرم افزار منتقل نکرده و طبعا تلاشی هم برای رفع ایرادات موجود صورت نگرفته است.

در این میان نکته قابل تاملی وجود دارد که در شرایط فعلی می‌توان از آن درس گرفت؛ درست زمانی که نرم افزار فانوس در سال 94 رونمایی شد (اوایل اردیبهشت ماه)، هنوز پیام رسان تلگرام به اندازه کنونی در بین کاربران ایرانی شناخته شده و همه گیر نشده بود و با یک برنامه ریزی اساسی و هماهنگ شده با سایر دستگاه‌های فرهنگی و از سوی دیگر با سازماندهی تبلیغات حرفه‌ای، می‌شد موج مهاجرت از نرم افزارهای پیام رسانی مثل وایبر و واتس آپ را به سمت این پیام رسان و یا سایر نرم افزارهای مشابه داخلی مدیریت و هدایت کرد. اما متاسفانه این اقدام صورت نگرفت و امروز شاهد آن هستیم که حضور بیش از 13 میلیون مخاطب ایرانی نرم افزار تلگرامی را رونق بخشیده اند که بحث‌های زیادی در خصوص کارکردهای امنیتی و اخلاقی آن بر سر زبان‌ها است.

به تازگی اعلام شده «پاول والریویچ دوروف» بنیان‌گذار اپلیکیشن پیام رسان تلگرام برای نخستین بار در لیست ۲۰۰ تاجر ثروتمند روسیه قرار گرفته است. اهمیت موضوع زمانی دوچندان می‌شود که کمپانی سازنده تلگرام اعلام می کند تلگرام به دنبال کسب سود نیست و هیچگونه تبلیغاتی قبول نمی کند. کنار هم گذاشتن این گذاره‌ها کارشناسان را بر این باور رسانده بخش اعظم ثروت مالک این نرم افزار، از طریق فروش اطلاعات کاربران به دست آمده است. موضوعی که وجوه ضد امنیتی حضور تلگرام در ایران را هرچه بیشتر عیان می‌کند.

پاول والریویچ دوروف» بنیان‌گذار ۳۲ ساله تلگرام

روس‌ها هم به فکر جایگزین تلگرام در ایران افتاده‌اند!

گویا استقبال از تلگرام در ایران خیلی به مذاق روس‌ها خوش آمده که از حالا به فکر جایگزین آن در بین کاربران ایرانی افتاده اند. خبرگزاری روسی اسپوتنیک در گزارشی ادعا کرده پس از تلگرام یکی دیگر دیگر از «مسنجر» های روسی به نام « آی. سی. کیو  (ICQ)» در حال تسخیر قلوب کاربران ایرانی است! بر اساس گزارش این خبرگزاری تا کنون حدود 35 هزار  کاربر ایرانی این نرم افزار را  بارگذاری کرده اند.

آنچه در این گزارش مهم به نظر می‌رسد، اظهارات «ایگور یرماکوف» یکی از روسای شرکت سازنده نرم افزار ICQ است. وی گفته است:« چندی پیش شرکت ما متوجه شد که تماس های صوتی از طریق « آی.سی.کیو» در کشورهای عربی از محبوبیت زیادی برخوردار است. پس از آگاهی از این موضوع به  پژوهش‌های خود در این خصوص ادامه دادیم و  متوجه شدیم که اینگونه  تماس  برای ایرانی‌ها نیز جالب است.»

او در ادامه مصاحبه اش به موضوعی اشاره می‌کند که علت تفاوت موجود بین نرم افزاری مثل تلگرام و نمونه داخلی آن را به خوبی روشن می‌کند و می‌گوید شرکت متبوعش به صورت عمیق به مطالعه و بررسی بازار ایران پرداخته است؛ امری که از سوی بسیاری از شرکت‌های ایرانی مغفول مورد غفلت واقع می‌شود.

با توجه به توضیحاتی که ذکر شد و با تکیه بر این نظر که کاربران شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها در ایران به استفاده همیشگی از یک برنامه خاص متعهد و پایبند نخواهند بود، ممکن است با بروز کوچکترین نارسایی از سوی برنامه‌ای مثل تلگرام، به زودی موعد مهاجرت به یک برنامه جایگزین فرا رسد. از این رهگذر با برنامه ریزی منسجم و دریافت درک دقیق از آنچه کاربران امروزی در فضای مجازی نیاز دارند، می توان این هدف را قبل دسترس دانست که نرم افزار پیام رسانی چون «فانوس» به جای جاسوس‌های هوشمند  خارج یدر صدر لیست انتخاب کاربران ایرانی قرار گیرد.