ویروس‌هایی که دنیا را تکان دادند

به گزارش حلقه وصل، این روزها تیتر یک اخبار جهان، به ویروسی به نام کرونا اختصاص یافته است، ویروسی که به‌راستی با شتابی که گرفته تبدیل به یک دغدغه جهانی شده است. هر روز آمار جدیدی از جان باختگان و مبتلایان این ویروس به گوش می‌رسد و این روند همچنان ادامه دارد؛ در دهه اخیر این پنجمین ویروسی است که بازتاب جهانی داشته و تقریبا تمام دنیا را متاثر کرده است. ویروس‌هایی که منشا حیوانی داشته‌اند و هر بار به شیوه‌ای دنیا را تکان داده‌اند. در همین راستا در ادامه نگاهی کوتاه به ویروس‌های کشنده‌ای می‌اندازیم که در طول یک دهه، آسیب‌های جسمی، روانی و اقتصادی بسیار جدی را به جهان تحمیل کردند؛

  آنفلوآنزای خوکی (H۱N۱)

"آنفولانزای خوکی" نام اصلی ویروسی بود که در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ به آنفولانزای جهانی یا (همه گیر) شناخته شد. آنفلوآنزای خوکی نوعی آنفلوآنزای فصلی است که واکسن آن هر ساله توسط افراد بسیاری دریافت می‌شود. نام علمی آنفلوآنزای خوکی A / H۱N۱pdm۰۹ است که اغلب به نام محفف آن "H۱N۱" نوشته می‌شود.

این ویروس برای اولین بار در آوریل ۲۰۰۹ در مکزیک شناسایی شد و از آنجا که شبیه به ویروس آنفلوآنزایی بود که بر خوک‌ها تاثیر می‌گذارد، به آنفلوانزای خوکی معروف شد. این بیماری به سرعت از کشوری به کشور دیگر گسترش یافت، زیرا نوعی جدید از ویروس آنفلوآنزا بود که تنها تعداد معدودی از جوانان از آن در امان بودند.

در کل، شیوع آن چنان که در ابتدا پیش بینی شده بود جدی نبود، بیشتر به دلیل اینکه بسیاری از افراد مسن، از قبل با دریافت واکسن، از آن مصون بودند. بیشتر موارد در انگلیس گزارش شد که نسبتاً خفیف بود، اگرچه در میان آن‌ها موارد جدی هم وجود داشت؛ و بیشتر آمار مرگ و میر مربوط به کودکان و جوانان به ویژه آنان که سابقه بیماری داشتند و همچنین زنان باردار بود. در ۱۰ آگوست ۲۰۱۰، سازمان جهانی بهداشت (WHO) این بیماری همه گیر را رسماً اعلام کرد.

آنفلوانزای خوکی در حال حاضر به عنوان یکی از ویروس‌های آنفلوآنزای فصلی هر ساله با فرا رسیدن زمستان رخ نشان می‌دهد اما به دلیل افزایش میزان ایمنی افراد بسیار کمتر از آنچه در طول سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ وجود داشت نگران کننده است.

علائم آن با سایر انواع آنفلوآنزا مشترک است. آن‌ها معمولاً خفیف هستند و طی ۱ تا ۲ هفته می‌گذرند؛ اما مانند همه انواع آنفلوآنزا برخی از افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری جدی قرار دارند، به ویژه افرادی که دارای مشکلات بهداشتی اساسی هستند.

ایبولا

مورد اولیه یا بیمار شاخص این ویروس در دسامبر ۲۰۱۳ گزارش شده است. طبق گمانه‌زنی‌ها نخستین کسی که به این ویروس مبتلا شد، پسر ۱۸ ماهه‌ای از یک روستای کوچک در گینه بود که به دنبال گزارش پنج مورد بیماری اسهال کشنده در آن منطقه، یک هشدار رسمی پزشکی در ۲۴ ژانویه سال ۲۰۱۴ به مقامات بهداشتی ولسوالی ابلاغ شد. ویروس ایبولا خیلی زود در پایتخت گینه Conakry شیوع یافت و در تاریخ ۱۳ مارس ۲۰۱۴، وزارت بهداشت گینه هشدار یک بیماری ناشناس را اعلام کرد. اندکی پس از آن، موسسه پاستور فرانسه این بیماری را به عنوان EVD تأیید کرد. در ۲۳ مارس ۲۰۱۴، با ۴۹ مورد تأیید شده و ۲۹ مرگ و میر، WHO رسما اعلام شیوع ابتلا به بیماری ویروس ادراری را اعلام کرد.

سیستم‌های نظارت و زیرساخت‌های بهداشت عمومی ضعیف، شیوع این بیماری را تشدید کرد تا جائی که به سرعت در کشورهای همسایه گینه، لیبریا و سیرالئون گسترش یافت. تا ژوئیه سال ۲۰۱۴، شیوع این بیماری در پایتخت‌های هر سه کشور سرعت گرفت. این اولین باری بود که EVD از مناطق مجزای روستایی به مراکز پرجمعیت شهری رسیده و فرصتی بی سابقه را برای انتقال فراهم می‌کرد.

در ۸ آگوست ۲۰۱۴، WHO وضعیت رو به وخامت در آفریقای غربی را یک نگرانی بین‌المللی برای بهداشت عمومی (PHEIC) اعلام کرد که تنها برای رویدادهایی با خطر گسترش بین‌المللی بالقوه یا نیاز به یک پاسخ هماهنگ بین‌المللی چنین بیانیه‌ای اعلام می‌شود. در طول مدت ابتلا به این بیماری همه گیر، EVD به هفت کشور دیگر از جمله ایتالیا، مالی، نیجریه، سنگال، اسپانیا، انگلستان و ایالات متحده سرایت کرد. عفونت ثانویه، عمدتا در یک مرکز درمانی در ایتالیا، مالی، نیجریه و ایالات متحده رخ داد.

دامنه این شیوع، چه از نظر موارد و چه از نظر جغرافیایی، می‌تواند به گردش بی‌سابقه EVD در مناطق شلوغ شهری، افزایش بسیج در مرزها و درگیری بین شیوه‌های اصلی کنترل عفونت و شیوه‌های رایج فرهنگی و سنتی در غرب آفریقا نسبت داده شود. درگیر شدن رهبران محلی در برنامه‌های پیشگیری و پیام رسانی، همراه با اجرای دقیق سیاست در سطح ملی و جهانی، به خاتمه دادن به شیوع این ویروس کمک کرد.

زیکا

پیش از این که زیکا بیشتر آمریکای لاتین و کارائیب را فرا گیرد، فرانسه بالاترین آمار ابتلا را به خود اختصاص داده بود. بین سال ۲۰۱۳ و اوایل سال ۲۰۱۴، محققان تخمین می‌زدند که نزدیک به ۲۰ هزار نفر در خوشه جزایر در جنوب اقیانوس آرام به این ویروس آلوده شده بودند.

برس پلی اتیلن فرانسه در آن زمان نگرانی ناشی از زیکا را تایید کرد و گفت: ویروس زیکای ناشی از پشه می‌تواند مشکلات عصبی ویرانگری ایجاد کند اما بینش دیگری در مورد این بیماری ارائه می‌دهد و امیدواریم که بتوان آن را مهار کرد.

مرس

سندرم تنفسی غرب آسیا (MERS) نوعی بیماری است که توسط یک ویروس (به طور خاص، یک ویروس کرونا) به نام سندرم تنفسی غرب آسیا به نام (MERS-CoV) ایجاد می‌شود. اکثر بیماران MERS با علائم تب، سرفه و تنگی نفس به بیماری تنفسی شدید مبتلا شده‌اند. از هر ۱۰ بیمار مبتلا به MERS حدود ۳ یا ۴ نفر فوت کرده‌اند.

شیوع MERS-CoV در کره ۲۰۱۵ منجر به ۱۸۶ مورد از جمله ۳۸ مرگ شد. مورد شاخص، مسافر بازگشتی از غرب آسیا بود. این عفونت در بیمارستان و به دنبال حرکت بیمار در بیمارستان‌های دیگر گسترش یافت که منجر به انتقال بیمار به ۱۶ کلینیک و بیمارستان شد. این اپیدمی به مدت ۲ ماه به طول انجامید و دولت در ۶ ژوئیه ۲۰۱۵ پایان "مجازی" به اپیدمی را اعلام کرد. به منظور کنترل شیوع این بیماری، دولت برای مدت ۱۴ روز ۱۶۹۹۳ نفر را قرنطینه کرد که خسارت اقتصادی (۸.۵ میلیارد دلار) تخمین زده شد.

 ویروس کرونای ووهان

این ویروس از خانواده کرونا بوده و می‌توان گفت به نوعی به دنبال ویروس سارس آمده و از آنجا که منشاء آن از شهر ووهان، یکی از بزرگترین شهرهای چین بوده، به نام کرونای ووهان معروف شده است. کرونای ووهان از دسامبر ۲۰۱۹ شروع شده و همچنان ادامه دارد. تاکنون بیش از ۲۱۳ نفر بر اثر ابتلا به این ویروس جان باخته و حدود ۹۸۰۰ نفر در سراسر جهان به آن مبتلا شده‌اند که طبق گفته متخصصان به دلیل شتاب این ویروس، احتمال افزایش جان باختگان و مبتلایان بسیار است. سازمان جهانی بهداشت طی جلسه اضطراری که در این باره برگزار کرد، این شرایط را بحرانی اعلام کرده و از همه کشورها خواست تا آمادگی لازم برای مقابله با کرونای ووهان را داشته باشند.

علائم این ویروس تقریبا شبیه به آنفلوآنزا بوده و با تب، سردرد و آبریزش بینی همراه است. نکته حائز اهمیت در این باره این است که خوشبختانه تاکنون هیچ مورد ابتلای کودکان به این ویروس گزارش نشده است و افراد جان باخته بالای ۴۰ سال و بیشتر آن‌ها دارای سابقه پزشکی بوده‌اند. تلاش‌های جهانی برای مهار ویروس کرونا همچنان ادامه دارد.