راه ایران برای توسعه دریامحور: رونق چابهار و خط ریلی چابهار-سرخس

به گزارش حلقه وصل: چابهار دارای ظرفیت ژئوپلیتیکی مناسبی برای اتصال مناطق اقتصادی مختلف و تأمین منافع آنهاست. این بندر می‌تواند نقش کلیدی در صادرات و واردات کشورهای آسیای مرکزی با شبه‌جزیره هند و حتی جنوب شرق آسیا ایفا کند. همچنین، چابهار پتانسیل بالایی برای ارتباط اوراسیا، روسیه و بلاروس با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس و آفریقایی دارد که باید در سال‌های آینده، این ظرفیت تجاری‌سازی شود.

در واقع، چابهار به‌ عنوان یک شاهراه مهم ترانزیتی بین شرق-غرب و شمال-جنوب با اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی برجسته، برای آینده اقتصادی ایران و منطقه حائز اهمیت است. 

در دهه اخیر موضوع بندر چابهار، در ارتباط با گسترش توانمندی‌های منطقه غرب آسیا و اقتصاد شرق به وفور مطرح شده‌‍‌است.

طی سال‌های اخیر ، تاکیدهای مکرر مقام معظم رهبری منجر به این شده‌است که همت ملی برای ساخت و توسعه بندر چابهار و تمامی موارد مرتبط از جمله راه و راه‌آهن، بسیج شود و تاکنون سرمایه‌گذاری‌های خوبی اتفاق بیفتد.

مطابق نظر کارشناسان، تأکیدات ایشان بر اهمیت و توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای غیرغربی در شرایط کنونی، به منظور دستیابی به امنیت اقتصادی پایدار، توسعه مناطق شرق و جنوب شرق کشور و کسب موقعیت برتر در نظم نوین جهانی، صورت گرفته است.

مسیر ۷۲۰۰ کیلومتری کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) که در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی به عنوان جایگزینی برای مسیر استاندارد و سنتی دریایی (از کانال سوئز به سمت دریای مدیترانه) معرفی شده بود، کریدور مورد علاقه هندی‌ها و روس‌ها برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا و همچنین جنوب شرق آسیا است.

این کریدور، دارای سه شاخه است: شاخه شرقی (هند-ایران-آسیای مرکزی (همچنین افغانستان)-روسیه-اروپای شرقی و شمالی)، شاخه میانی (هند-ایران-دریای خزر-روسیه-اروپای شرقی و شمالی) و شاخه غربی (هند-ایران-آذربایجان-روسیه-اروپای شرقی و شمالی).

شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب که اتصال کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان را با شبه قاره هند فراهم می‌کند، نیازمند توسعه بندر چابهار است که قرارداد ده ساله آن با هندی‌ها به ارزش ۱۲۰ میلیون دلار امضا شده‌است. 

طبق نظر کارشناسان،‌ چابهار گنج دست‌نخورده ایران برای تجارت و ترانزیت کالا است. در سال‌های اخیر، مزایا و فرصت‌های آن نادیده گرفته‌شده‌اند و اقدامات درخوری برای تجاری‌سازی این بندر صورت نگرفته‌است.

مهدی باقری، کارشناس ترانزیت عنوان کرد در شرایط فعلی، راه‌اندازی هر چه سریع‌تر این کریدور (آسیای مرکزی و افغانستان-چابهار-شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا)، گشایش قابل‌توجهی در مسائل راهبردی و اقتصادی کشور را رقم خواهد زد. 

باقری تصریح کرد بنابر اجماع نظر کارشناسان داخلی و خارجی، چابهار در آینده ژئوپلیتیک و اقتصادی کشور و تنظیم جایگاه ایران در نظم نوین جهانی نقش به‌سزایی دارد.

مهدی محمدی، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت در مورد توسعه و تجاری‌سازی چابهار اظهار کرد: در کنار قرارداد با شرکت IPGL هند، نیاز است تا با استفاده از پیشنهادی تجاری برد-برد، از ظرفیت سایر کشورهای ذینفع، در توسعه چابهار و پس‌کرانه آن استفاده شود.

وی پیشنهاد کرد که اپراتوری اسکله‌ای از بندر شهید بهشتی چابهار و ساخت و بهره‌برداری خط ریلی یکپارچه چابهار-سرخس به بخش غیردولتی واگذار گردد.

محمدی پیامدهای این واگذاری را تحقق تحول در امنیت و توسعه شرق کشور، اشتغال‌زایی، همبستگی منافع اقتصادی به منظور انعطاف‌پذیری در مقابله با تحریم‌ها، احیای نقش فعال در زنجیره ارزش منطقه‌ای و فراتر از آن، تنظیم منافع مشترک مردم-دولت برشمرد.