به گزارش حلقه وصل، محمدرضا کلهر کارشناس مسائل منطقه در یادداشتی با عنوان ۶ رهکار اخراج آمریکا از منطقه به بررسی راهکارهای خروج آمریکا از منطقه غرب آسیا پرداخته است.
متن کامل این یادداشت به شرح زیر است:
خطای محاسباتی و راهبردی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس معاون حشد الشعبی باعث شده تا مسئله خروج نظامیان آمریکایی از منطقه اکنون تبدیل به یک ضرورت شود. چرا که نظم منطقه‌ای متاثر از نوع نگاه آمریکا باعث شده تا امنیت غرب آسیا در گروگان سیاست‌های راهبردی آمریکا قرار بگیرد. به همین دلیل خروج آمریکا از منطقه به عنوان مهمترین اقدام در مسیر رسیدن به امنیت پایدار منطقه‌ای محسوب می‌شود. اما خروج آمریکا از منطقه چگونه اتفاق خواهد افتاد و چه راهکارهایی برای عملی کردن این مسئله وجود دارد.
۱. کیفیت حضور نظامیان آمریکا در منطقه
حضور نظامی آمریکا در منطقه غرب آسیا به عنوان مهمترین عامل بی ثباتی و ناامنی به شمار می‌رود. برخی آمارهای نظامی حاکی از وجود ۱۶۵ هزار سرباز آمریکایی در ۱۵۰ کشور جهان است. از این شمار بیشترین آمار سرباز و پایگاه‌های نظامی در خاورمیانه قرار دارد. پایگاه‌های آمریکایی در غرب آسیا متشکل از پایگاه هوایی، دریایی و زمینی هستند که نزدیک به ۶۰ هزار سرباز را در خود جای داده اند که این تعداد در ۱۲ کشور خاورمیانه مستقر گردیده‌اند.
پایگاه‌های نظامی عراق: ۵۳۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی سوریه: ۸۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی اردن: ۳۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی عربستان: ۳۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی عمان: ۶۰۶ سرباز پایگاه‌های نظامی امارات متحده عربی: ۵۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی قطر: ۱۳۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی بحرین: ۷۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی کویت: ۱۳۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی افغانستان: ۱۴۰۰۰ سرباز پایگاه‌های نظامی ترکیه: ۲۵۰۰ سرباز
همانطور که مقام معظم رهبری اعلام کردند عملیات علیه پایگاه عین الاسد تنها یک سیلی بود و انتقام اصلی اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه خواهد بود. سردار امیرعلی حاجیزاده فرمانده هوافضای سپاه پاسداران نیز اعلام کرده: «انتقامی که ارزشی برابر با ترور سردار سلیمانی باشد در واقع اخراج تمامی نیروهای آمریکایی از منطقه است. حمله اخیر به پایگاه‌های آمریکا در عراق، شروع عملیاتی بزرگ برای بیرون راندن تمامی آمریکایی‌ها از منطقه است و تمامی گروه‌های مقاومت و گروه‌هایی که شکل خواهند گرفت باید در این راستا تلاش کنند.» مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان آمریکایی از عراق به عنوان نقطه آغازین این هدف مهم است.
۲ راهکارهای خروج نظامیان آمریکا
۱.۲. عملی شدن مصوبه پارلمان عراق و تکرار آن در کشورهای منطقه
پارلمان عراق روز یکشنبه ۱۵ دی ماه ضربه بزرگ و بی سابقه‌ای به آمریکا وارد کرد. به دنبال ترور سردار سپهبد سلیمانی و ابومهدی المهندس، پارلمان عراق رای به اخراج نظامیان آمریکایی داد. این اقدام بسیار مهم و تعیین کننده است. چرا که برای نخستین بار از سال ۲۰۰۳ که آمریکا، عراق را اشغال کرده است جریان‌های مختلف عراق به یک اجماع برای اخراج نظامیان آمریکایی رسیده اند. در صورتی که این مصوبه پارلمان عراق عملی شود اولین گام برای اخراج کامل نظامیان آمریکایی از عراق برداشته خواهد شد. کشورهای دیگر منطقه نیز در مسیر اخراج نظامیان آمریکایی باید مصوبه‌هایی همانند پارلمان عراق داشته باشند تا مسئله خروج نظامیان آمریکایی از منطقه تبدیل به یک قانون منطقه‌ای شود.
۲.۲. تلاش برای تغییر نظم منطقه‌ای
برای اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه در گام نخست باید ایده‌ای که باعث شده حضور نظامیان آمریکایی در منطقه توجیه شود تغییر کند. نظم آمریکایی حاکم در غرب آسیا باعث شده تا پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه وجود داشته باشند. از پایان جنگ جهانی دوم تا فروپاشی شوروی در دهه ۹۰ میلادی نظام دو قطبی بر دنیا حاکم بود. اما از دهه ۹۰ به بعد آمریکا سعی کرد تا خود را در نظم سلسله مراتبی به عنوان قدرت برتر جهان معرفی کند و به همین دلیل نظم مورد نظر آمریکا در مناطق مختلف از جمله خاورمیانه حکمفرما شد. مهمترین ویژگی نظم آمریکا در خاورمیانه نیز حمایت از امنیت اسرائیل بوده است. نظم آمریکایی حاکم بر خاورمیانه ضمن در نظر داشتن جایگاه بازیگران، سیاست‌های آمریکایی را در این منطقه پیاده می‌کند. این نظم ضمن جلوگیری از حضور موثر دیگر بازیگران فرامنطقه ای، به تنهایی نظام امنیتی حاکم در خاورمیانه را تعیین کرده و با توجه به منافع خود به ایفای نقش می‌پردازد. بازیگران موثر منطقه‌ای در این نظم و نوع نظام امنیتی تاثیر بسیار کمی دارند و اکثریت آن‌ها به عنوان مجریان سیاست‌های آمریکا عمل می‌کنند. هرچند انقلاب‌های عربی در منطقه و تحولات جهان اسلام و به ویژه شکست پروژه تجزیه سوریه باعث تضعیف نظم آمریکایی در منطقه شد، اما برای ناکارامدی این نظم یک عامل مهم‌تر نیاز بود. شهادت سردار سلیمانی و حمله ایران به پایگاه عین الاسد به عنوان بزرگترین پایگاه آمریکا در عراق باعث شد تا نظم مورد نظر آمریکا به شدت تضعیف شود.
در شرایط کنونی برای اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه باید نظم آمریکایی را تغییر داد. حمله ایران به پایگاه عین الاسد نشان داد که پایه‌های این نظم لرزان بوده و در صورت تلاش برای مقابله با آمریکا این نظم تغییر خواهد کرد. طبیعی است که پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه که حافظ این نظم به شمار می‌روند با از بین رفتن نظم آمریکایی نیز فلسفه وجودی خود را ازدست خواهند داد و برچیده می‌شوند.
۳.۲. تقویت اقتصادهای ملی
یکی ازمهم‌ترین دلایلی که برخی از کشورهای منطقه توان مقابله با حضور نظامیان آمریکایی در کشور خود را ندارند به اقتصادهای ضعیف و وابسته این کشورها بر می‌گردد. به عنوان مثال از زمانی که پارلمان عراق طرح اخراج نظامیان آمریکایی را تصویب کرده است ترامپ این کشور را تهدید کرده که به ابزار تحریم متوسل خواهد شد؛ بنابراین برای گرفتن این ابزار از دست آمریکا، تقویت اقتصادهای داخلی مهمترین راهکار مبارزه با آمریکا است.
۴.۲. جنگ رسانه‌ای
در دنیای مدرن کنونی، رسانه به عنوان ابزار و سلاحی قدرتمندتر از سایر سلاح‌ها شناخته می‌شود. در واقع روایت‌هایی که از یک واقعه توسط رسانه‌ها به عنوان روایت غالب در افکار عمومی مطرح می‌شود بدون توجه به واقعیتِ پدیده، به عنوان واقعیتِ محض، توسط افکار عمومی پذیرفته می‌شود. در این مورد کشورهای محور مقاومت و سایر کشورهایی که به دنبال اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه هستند باید کمپینی رسانه‌ای با هدف تشریح پیامدهای حضور نظامیان آمریکا در منطقه شروع کنند و ضرورت اخراج آن‌ها برای مردم تشریح شود. این اقدام می‌تواند مسیر را برای همراهی مردم با اقدامات دولت‌ها در جهت مبارزه با حضور نظامیان آمریکایی در منطقه هموار کند.
۵.۲. تشکیل ائتلاف ضد آمریکایی
تشکیل ائتلاف‌ها با هدف مقابله با یک پدیده کلان را می‌توان به عنوان اقدامی راهبردی دانست. در این راستا باید کشورهای محور مقاومت به همراه سایر کشورها در مسیر ایجاد ائتلافی ضد آمریکایی اقدام کنند. البته این ائتلاف نانوشته درمنطقه وجود دارد، اما باید آن را وارد یک سازوکار منطقی کرد. برای به نتیجه رساندن اقدامات در جهت خروج نظامیان آمریکایی ازمنطقه تشکیل این ائتلاف کاملا ضروری است.
۶.۲. تکرار قیام مردمی عراق در کشورهای منطقه
تظاهرات میلیونی مردم عراق در جهت مبارزه با حضور اشغالگران آمریکایی به عنوان یک نقطه عطف در مسیر تلاش‌ها برای اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه محسوب خواهد شد. این تظاهرات که به عنوان انقلاب دوم مردم عراق پس از انقلاب اول که در سال ۱۹۲۰ علیه استعمار انگلیس صورت گرفت فصل جدیدی از حیات سیاسی عراقِ مستقل را رقم خواهد زد. این اقدام باید به دیگر کشورهای ضد آمریکایی در منطقه تسری پیدا کند. در واقع خیابان‌های کشورهای اسلامی باید به عرصه‌ای برای مخالفت با حضور نظامیان آمریکایی در منطقه تبدیل شود.
در کل روند اخراج نظامیان آمریکایی از منطقه باید به صورت بلندمدت طراحی شود. چرا که این حضور در چندین دهه شکل گرفته و برای پایان دادن به آن، باید یک برنامه فرهنگی، اقتصادی، نظامی و سیاسی همزمان با هم صورت بگیرد. در صورتی که مردم عراق موفق به پایان دادن به حضور نظامیان آمریکایی از خاک خود شوند این مسئله به عنوان گام نخست پایان دادن به حضور نظامی آمریکا درمنطقه تلقی خواهد شد و به صورت دومینو وار به سایر کشورها تسری پیدا خواهد کرد.