تهران: پرداختن به زندگی پیامبر، جنبه الگوسازی دارد

به گزارش حلقه وصل، محمدرضا سنگری درباره لزوم پرداختن به زندگی پیامبران در ادبیات کودک و نوجوان اظهار کرد: پرداختن به زندگی پیامبر امری واجب و لازم است زیرا جنبه الگوسازی دارد و هیچ انسانی نیست که الگوپذیر نباشد. امروزه وقتی دنیای کودکان و نوجوانان یا تلفن همراه آنها را بررسی کنیم می‌بینیم که سرشار از الگوهای هنری و ورزشی است، حتی فضای فیلم‌ها و کارتون‌هایی که برای کودکان تولید می‌شود سرشار از شخصیت‌هایی است که بچه‌ها از آنها الگو می‌گیرند. بچه‌ها در دوران کودکی رفتار بزرگ‌ترها را تقلید می‌کنند. اما وقتی به دوره نوجوانی می‌رسند به تدریج دچار گسست از خانواده شده و اهمیت الگوهای هنری و ورزشی برایشان بیشتر می‌شود به همین دلیل است که در فضای بیرونی چهره‌هایی را انتخاب می‌کنند که هم هنری و هم ورزشی باشند.

این نویسنده و پژوهشگر ادبیات دینی، اسوه‌گزینی را از جمله مواردی عنوان کرد که در فرهنگ دینی ما به آن توصیه شده است و افزود: اسوه یعنی الگو و سرمشقی که بتوانیم زندگی خود را براساس زندگی او برنامه‌ریزی کنیم. در دین ما دو پیامبر به عنوان اسوه معرفی شده‌اند حضرت ابراهیم(ع) و حضرت محمد (ص) که می‌توانند سرمشق مناسبی برای انسان‌ها باشند. بر این اساس پرداختن به زندگی آنها از سوی نویسندگان و شاعران باید مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد: قبل از انقلاب اسلامی برای ترجمه زندگی پیامبر اکرم (ص) به زبان امروزی تلاش‌های بسیاری صورت گرفت و افرادی که در حوزه شعر و داستان کار می‌کردند سروده‌ها و داستان‌های خوبی درباره پیامبر تولید کردند که تعداد آن‌ها کم نیست و انتشاراتی مانند مدرسه، بعثت و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تا حدود زیادی به این موضوع مهم پرداختند. همچنین نویسندگانی مانند محمود حکیمی، علی مطهری و علی شریعتی نیز تکاپوهایی را در این زمینه انجام دادند اما این موضوع بعد از انقلاب قوت بیشتری گرفت و افرادی مانند افشین علا، مصطفی رحماندوست، حمید هنرجو، مجید ملامحمدی، قیصر امین‌پور در حوزه کودک و نوجوان و محمدرضا سرشار، ابراهیم حسن‌بیگی و سیدمهدی شجاعی در حوزه بزرگسال آثار فراوانی در این حوزه خلق کردند اما واقعیت این است که تولید این آثار به اندازه کافی نیست.

این نویسنده در ادامه سخنانش به چالش‌ها و آسیب‌های این حوزه اشاره کرد و گفت: البته نویسندگان باید توجه داشته باشند که در ابتدا پرسش جدی‌ای که با آن مواجه هستند این است که از پیامبر چه باید گفت و هر کسی که می‌خواهد در این حوزه قلم بزند باید این سؤال را از خود بپرسد و بدون مطالعه دقیق و پژوهش‌های عمیق دست به قلم نبرد زیرا در این صورت اثر تولید شده چندان ثمربخش نیست. نکته دوم موضوع سفارشی‌بودن آثار است اگرچه اعتقاد دارم بخشی از بزرگترین آثار ادبی ما مثل «شاهنامه فردوسی»، «بوستان»، «گلستان سعدی»، «مثنوی معنوی»، «کلیله و دمنه» و «مرزبان‌نامه» محصول سفارش هستند نمی‌توان سفارش را بد دانست. سفارش کتاب وقتی بد است که سفارش دهنده فرد مورد نظر را در چارچوب خاصی قرار داده و محدود کند و نویسنده هم برای امرار معاش یا رودربایستی اقدام به تولید اثری کند که چندان مثمرثمر نیست.

سنگری شتابزدگی زمانی و همچنین شتابزدگی در انتخاب موضوع را سومین مساله مهم در این حوزه عنوان کرد و گفت: دوستان نویسنده باید بسیار حساس و دقیق باشند و آثار تولیدی باید از صافی نقد عبور کنند و هر اثری نباید به مرحله نهایی راه پیدا کند. نکته چهارم نیز توجه به تحریفاتی است که در این حوزه‌ها به وفور وجود دارد. باید بسیار مراقب باشیم چون گاهی نویسندگان ما مطالب را از جایی که منبع تاریخی مستندی ندارد انتخاب می‌کنند بنابراین باید مراقبت‌های زیادی در این حوزه وجود داشته باشد و داوری خوبی بر آثار صورت گیرد.

این نویسنده و منتقدادبی همچنین به تلاش جهان غرب برای مخدوش کردن چهره پیامبر اکرم (ص) اشاره کرد و گفت: با این وجود می‌بینیم  اسلام به سرعت در حال نفوذ و گسترش در جهان غرب است و به عنوان مثال نام «محمد» از جمله اسامی رایج در کشورهای غربی است. این نفوذ و رسوخ اندیشه اسلامی و اندیشه پیامبر ایجاب می‌کند که ایشان را بهتر بشناسیم و بیشتر به آن بپردازیم.

سنگری در ادامه از دو تکاپو برای شناخت بیشتر پیامبر اکرم (ص) نام برد و بیان کرد: نخستین تکاپو، جنبه بیرونی دارد و مربوط به شناساندن چهره پیامبر اکرم (ص) به خارج از کشور است که کار جدی‌ای در حوزه داستان، رمان، شعر و سینما در این زمینه صورت نگرفته است دومین تکاپو هم در حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان است که باید به جد به آن پرداخته شود و برگزاری جشنواره‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در نشان دادن اهمیت این حوزه داشته باشد. به نظر می‌رسد تکاپویی که اکنون صورت گرفته در قالب برگزاری جشنواره خاتم اتفاقی بسیار مبارک و پاسخ به نیازی جدی است که در داخل و بیرون از کشور وجود دارد. امیدوارم به واسطه این جشنواره بتوانیم آثاری جهانی خلق کنیم و از طریق آنها پاسخی مناسب به عطش نسل نوجوان و جوانمان درباره پیامبر اکرم (ص) بدهیم.