ملاکِ اعلمیت، اعلمیت در فقهِ فرمانروایی و فقه مدیریت جامعه؛ فقه نظام و فقه کلان است. البته باید در همه فقه عالم باشد، اما اعلمیتش باید در این رشته باشد. لذا اگر دو فقیه داشتیم که یکی در فقه خرد و دیگر در فقه کلان اعلم بود؛ فقیه اعلم در فقه کلان بر فقیه اعلم در فقه خرد مقدم میشود.
اگر در فتوا هم قائل به شرط اعلمیت قائل هستیم اعلمیت به این معناست که تفاوت چشمگیری در بین اعلم و غیر اعلم باشد و موجب آن شود که دیگر نتوان صدق وصف عالم بر غیر اعلم نسبت به اعلم را عرفا لحاظ کرد.
ما نمیگوییم همه یک رنگ و یک شکل باشند و همه از لحاظ توانایی اقتصادی در یک سطح باشند اما نباید طوری باشد که جامعه تبدیل به جامعۀ سیران و گرسنگان شود؛ به یک جمع، سیری بیش از حد و به یک جمع دیگر گرسنگی بیش از حد برسد. وظیفۀ عالمان هم این است که برخیزند و این وضعیت را اصلاح کنند.
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در سی و ششمین جلسه درس خارج فقه ولایت فقیه خود به بررسی ششمین روایت از مجموعه روایات دال بر شرطیت فقاهت در ولایت امر پرداخت.
آیت الله اراکی گفت: شهر، حدومرز دارد، در نظام فقهی مسکنسازی و شهرسازی اینکه شهر را بیحدومرز بسازید و جلو بروید درست نیست.
استاد خارج فقه حوزه علمیه گفت: عدم جواز خضوع به حاکمیت طاغوت یا باید با جهاد شکل بگیرد که علیه او قیام شود و قدرت را از دست او گرفته و به اهل حق دهند یا بهوسیلۀ هجرت از تحت سلطۀ او خارج شوند.
آیت الله اراکی گفت: مسکن واسع و محبوبیت بین انسان های صالح از خوشی های دنیاست که در روایت امام کاظم(ع) به آن اشاره شده است.
سطح اول دوره آموزشی «وحدت و مقاومت» با هدف آشنایی با مبانی و مسائل جهان اسلام با حضور اساتید حوزه و دانشگاه برگزار میشود.
در مکتب انبیا آن چیزی که شرط به قدرت رسیدن است دو شرط اعلمیت و مقبولیت است. البته باید دانست که در مکتب انبیا این قدرت با برهان و اقناع مردم ایجاد میشود و یا این روش مردم وادار به اطاعت میشوند.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب گفت: بدون عدل نمیشود صلح برقرار کرد و عدل مطلوب همه کشورها است و همه در هدف عدالت مشترکاند.
مدرس خارج فقه حوزه علمیه در درس «ولایت فقیه و نظامسازی» گفت: فقیهی که میخواهد متصدی مسئولیت باشد باید به فقه نظام تسلط داشته باشد و بتواند نظام اقتصادی جامعه را مدیریت کند، باید بداند که از نظر فقهی؛ نظام سیاسی، نظام فرهنگی و نظام اقتصادی چگونه است.
آیت الله اراکی گفت: هر آنچه در قرآن تعریف شده تعریفِ فضای سبز و گل و ریحان و این چیزهاست که نشاندهنده مطلوبیت شرعی بر این موضوع است.
مدرس خارج فقه حوزه علمیه در درس ولایت فقیه خود گفت: خلیفۀ خدا بر روی زمین یک نفر بیشتر نیست و او شخص رسول اکرم (ص) است و سایرین همه خلفای ایشان هستند.
آیتالله محسن اراکی در سیو یکمین جلسه در خارج فقه ولایت فقیه و نظامسازی، به تشریح ادله فقاهت ولی امر در روایات بر اساس مقبوله عمر بن حنظله پرداخت.
آیت الله اراکی گفت: برخی از مستحبات که در فقه خرد مستحب هستند؛ یعنی وقتی برای مردم بیان شده است برای همۀ افراد استحباب دارد اما وقتی در حجم فقه کلان میآید تبدیل به فقه واجب میشود.
آیتالله محسن اراکی در بیست و نهمین جلسه درس خارج فقه نظامسازی با بررسی آیه 44 سوره مبارکه مائده به ادامه ادله ولایت فقیه پرداخت.
هر فرمانروایی، اقتضای فرمانرواییاش این است که آمر به عدل باشد؛ حالا ممکن است چنین کاری را انجام ندهد ولی مقام فرمانروایی، مقام امر به عدل است و لذا جملۀ «یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ» اشاره به کسی است که شایستگی فرمانروایی دارد در مقابل آن کسی که شایستگی فرمانروایی ندارد.
مجموعه «فقه نظام اقتصادی اسلام» نوشته آیت الله محسن اراکی توسط انتشارات مجمع الفکر الاسلامی به مجلد سوم رسید.
از بعد امام مجتبی، حاکمان طاغوت اجازه ندادند که ائمه اطهار اداره جامعه را به دست بگیرند. به همین دلیل مکلف کلان تحقق نیافته بود و سوالاتی که از فقها میشده سؤالات مربوط به فقه خرد و فردی بوده است.
یک مشکل فلسفی و منطقی بسیار مهمی در نظریه دموکراسی غربی وجود دارد و این مشکل، مشکلی است که اصلاً هم قابل حل نیست. و لذا غالباً غربیها هر جا کمیتشان لنگ میشود آن را رها میکنند و میگویند اصلاً در این باره بحث نشود!