سرویس جهان حلقه وصل-چندی است که دوباره مسئله کشمیر و اختلاف هند و پاکستان درمورد حاکمیت بر این منطقه درگیری های سیاسی، نظامی و اقتصادی مابین دو کشور را شدت بخشیده است اما تبعات این اختلاف فقط در روابط دو کشور مذکور خلاصه نمی شود بلکه تبعاتی سیاسی-اقتصادی در حوزه بین الملل نیز به دنبال دارد.
هندوستان با لغو امتیازات ویژه منطقه کشمیر که به نوعی این منطقه را در برخی مسائل خودمختار قرار داده بود این اختلافات را شدت بخشید و پاکستان نیز با اعلام ممنوعیت تجارت با هند، در عرصه اقتصادی به اقدامات این کشور پاسخ داد. موقعیت استراتژیک پاکستان در عرصه تجاری فرصت ها و تهدیدهایی را برای کشورهای مختلف بوجود آورده است که به تبع این موقعیت، کوچک ترین فرصتی برای از بین بردن این تهدید و یا استفاده از فرصت های بالقوه برای کشورهای مختلف مورد اهمیت است.
یارکشی امارات در نبرد تجاری
با اعلام همکاری پاکستان با شرکت های چینی و سنگاپوری در بندر گوآدر که از ویژگی های مثبت متعدد برخوردار است، امارات هویت اقتصادی خود که همان مرکزیت تجاری منطقه است را در خطر می دید بنابراین دست دوستی به سمت رقیب دیرینه پاکستان یعنی هند دراز کرد و در اتفاقی عجیب نخست وزیر هند نارندا مودی پس از ۳۷ سال برای اولین بار به امارات سفر کرد.
این بندر از یک جهت به این دلیل مهم است که در مسیر رسیدن چین به گوآدر مسیری از کشمیر تعریف شده است و این یعنی برای همکاری چین و پاکستان، چین باید به نوعی در جریان اختلاف حاکمیتی بر این منطقه میان هند و پاکستان طرف پاکستان را بگیرد و از طرف دیگر نیز با رونق گرفتن این بندر، بنادر امارات مانند جبل علی مورد تهدید جدی واقع می شد.
اما با شروع دور جدید اختلافات میان هند و پاکستان در مسئله کشمیر، امارات این بار نیز در عوض حمایت از مسلمانان این منطقه و در راستای دفاع از هویت تجاری خود و به نوعی بستن مسیر رونق بندر گوآدر از طریق حمایت از حاکمیت هند بر منطقه کشمیر وارد میدان شد و در دیدار منطقه ای مودی میزبان وی در امارات بودند، دیداری که در آن نارندا مودی روابط هند و امارات را در بهترین حالت خود توصیف کرد. این صف بندی منطقه ای که همزمان با مسئله کشمیر صورت می گیرد را می توان در راستای تحت فشار قرار دادن و تضعیف موقعیت پاکستان در مسئله مورد اختلاف با هند توصیف نمود چراکه حاکمیت هند بر کشمیر یعنی بسته شدن مسیر چین به گوآدر و همچنان مخروبه ماندن این بندر و به تبع آن حذف تهدیدی تجاری این بندر برای امارات.
فرصت جدید برای ایران در جذاب ترین بازار صادراتی
توقف تجارت دو همسایه شرقی ایران یعنی هند و پاکستان در پی تشدید تنش ها در مسئله کشمیر تداعی کننده موقعیت مشابهی است که در صحنه تجارت خارجی در سال ۲۰۱۵ و به دنبال تنش سیاسی-نظامی میان ترکیه و روسیه اتفاق افتاد، موقعیتی که موجب گشوده شدن ظرفیت صادرات مواد غذایی ایرانی به دلیل ممنوعیت واردات مواد غذایی ترکی به روسیه شده بود. اما شرایط ایران و پاکستان دارای ویژگی های منحصر به فردی نسبت یه موقعیت مشابه گذشته است چرا که بنابر آمارهای بین المللی نخستین کشوری که کالاهای ایرانی در آن بیشترین محبوبیت را دارند، پاکستان است؛ ضمن اینکه ایران هم اکنون در کالاهایی که تا پیش از این پاکستان از هند وارد می کرد توانایی صادرات دارد و حتی حجم کوچکی نیز از همین کالاها را به خود پاکستان صادر می کند که بنابر گزارش پایگاه « tradingeconomics» پلاستیک، لاستیک، آهن و استیل و... از جمله این موارد است؛ اما اکنون و با تخلیه بازار از رقبای هندی عرصه برای جایگاه یابی و رسوخ کالاهای ایرانی در بازار پاکستان بیش از پیش فراهم است.
اهمیت این موقعیت زمانی هرچه بیشتر روشن می گردد که به این اصل نانوشته در حوزه تجارت بین الملل توجه شود که در فضای رقابت تجاری مطرح کردن کالا و خدمات در برابر نمونه مشابهی که جایگاه خود را در بازار هدف پیدا کرده است نیاز به فعالیت و هزینه بسیاری دارد مگر در صورتی که مولفه ای بالاتر، این جایگاه را تخلیه کند؛ دقیقا مانند قطع روابط تجاری دو کشور که بازار هدف را از کالا و خدمات رقیب در کشور مد نظر تخلیه می کند. از طرف دیگر ایران در شرایط تحریم نیاز به متنوع سازی بازارهای صادراتی و از آن مهمتر تعمیق روابط تجاری با همسایگان دارد چراکه از یک سو بازارهای صادراتی متنوع، هدف قرار دادن آنها را برای دشمنان پر هزینه کرده و از طرف دیگر گسترش روابط تجاری با همسایگان بسیاری از چالش های تجارت در شرایط تحریم مانند مشکلات بیمه های خارجی، تبادلات مالی و ... را کم اثرتر خواهد کرد.