روشنگری اجتماعی یا تعلیق و تعطیلی امر به معروف

به گزارش حلقه وصل، محمد ایمانی تحلیلگر مسائل سیاسی و فعال رسانه‌ای در کانال تلگرامی خود نوشت:

برخی تحلیلگران، امر به معروف و نهی از منکر را به شناخت جامعه از معروف و منکر  موکول می کنند. این سخن دو پهلوست، رویه ای درست دارد و رویه ای نادرست و غلط انداز.

درست است بدین معنا که شناساندن و نمایاندن زیبایی معروف و زشتی منکر، باعث ترویج خوبی ها و کاهش میل به زشتی ها می شود. به همین دلیل هم در آیه سوم سوره آل عمران، دعوت به خیر، مقدم بر امر به معروف آمده است:

"وَلْتَکُن مِّنکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ ۚ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ. و از میان شما باید گروهی باشند که به خیر دعوت نمایند و امربه معروف و نهی از منکر کنند و آنها هستند که رستگارانند".

در این که باید فرهنگ سازی کرد تا معروف و منکر به زیبایی و زشتی در جامعه شناخته شوند، تردیدی نیست. اما این، نمی تواند دستاویزی برای انفعال و تعطیلی حکمی ضروری شود که سایر واجبات دین، با بودن آن، بر پا داشته می شود.

خداوند در سوره مبارکه حج، مقدمه نصرت الهی برای ستم دیدگان را امر به معروف بر می شمارد و می فرماید "إِنَّ اللَّهَ عَلَیٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ... الَّذینَ إِن مَکَّنّاهُم فِی الأَرضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَروا بِالمَعروفِ وَ نَهَوا عَنِ المُنکَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الأُمورِ.

خدا بر یاری آنها تواناست... همان کسانی که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‌دارند، و زکات می‌دهند، و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و پایان همه کارها از آن خداست".

امام محمد باقر علیه السلام درباره امر به معروف فرمود: "سَبِیلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِیضَةٌ عَظِیمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ‏ وَ تَحِلُّ الْمَکَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ یُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ یَسْتَقِیمُ الْأَمْر.

امر به معروف و نهی از منکر، راه و روش پیامبران و شیوه صالحان است و واجب بزرگی‌است که واجبات دیگر با آن بر پا می‌شوند، راه‌ها امن می گردد و درآمدها حلال می‌شود وحقوق پایمال شده، به صاحبانش برمی‌گردد، زمین آباد می‌شود و حق از دشمنان گرفته می‌شود و کارها سامان می‌پذیرد."

در عین حال که باید درباره معروف و منکر روشنگری کرد، باید پای این فریضه هم ایستاد تا فضیلت ها از بین نرود و رذیلت ها جای آن ننشیند؛ چنان که حضرت ابراهیم (ع) به تنهایی کرد؛ و آن چنان که سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله الحسین علیه السلام  در نهایت غربت به آیندگان آموخت.

وقتی امام می خواست از مکه خارج شود، وصیت نامه ای نوشت و آن را به برادر خود محمد بن حنفیه داد، با این تاکید: «إِنّی لَمْ أَخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفْسِداً و لا ظالِماً، إِنَّما خَرجْتُ لِطَلَبِ إلاصلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی، أُُریدُ أنْ آَمُرَ بالمَعروفِ و أنهی عَنِ المنکَرِ وَ اَسیرُ بِسیرَةِ جَدّی و أبی.

من برای جاه طلبی و کام جویی و آشوبگری و ستمگری قیام نکردم، بلکه برای اصلاح در کار امت جدم قیام کردم می خواهم امر به معروف و نهی از منکر و به شیوه جد و پدرم حرکت کنم».

در بسیاری از مواقف، برای این که معروف و منکر تحریف نشود و جای هم ننشیند، باید صراحت داشت و امر به معروف و نهی از منکر کرد.

یکی از شروط موفقیت این است که  مخاطب امر به معروف و نهی از منکر، قبل از عامه مردم، متنفذان و قدرتمندان باشند.