روایتی از باخت ترامپ در قمار نفتکش‌ها

به گزارش حلقه وصل، نفتکش ایرانی در تنگه جبل‌الطارق حرکت خود را آغاز کرد. این خبر را روز گذشته خبرگزاری انگلیسی رویترز منتشر کرد. به گزارش رویترز خبرنگاران مستقر در منطقه توقیف این نفتکش در جبل‌الطارق مدعی شده‌اند دود بیشتری از دودکش‌های این نفتکش دیده می‌شود که حاکی از سرعت گرفتن آن برای خروج از منطقه است. این نفتکش روز 4جولای (13 تیر) توسط نیروی دریایی بریتانیا به اتهام حمل نفت برای پالایشگاهی در سوریه به‌طور غیرقانونی توقیف شده بود. روز پنجشنبه هفته گذشته بود که دولت جبل‌الطارق اعلام کرد دیگر دلیلی برای تمدید توقیف نفتکش ایرانی گریس-1 نمی‌بیند. اعلام این خبر به معنای آن بود که این نفتکش می‌تواند بلافاصله پس از آن آزاد شود و به مسیر خود ادامه دهد.

اما درخواست فوری و سریع وزارت دادگستری دولت آمریکا از انگلیس و جبل‌الطارق باعث شد اجرای این حکم ساعاتی به تعویق بیفتد. آمریکا این درخواست را تنها چند ساعت قبل از صدور حکم آزادی نفتکش ایرانی به مقامات دولت جبل‌الطارق تحویل داده بود.  با وجود این مساله و اعلام رسمی دولت جبل‌الطارق مبنی‌بر دریافت چنین درخواستی از سوی دولت آمریکا و اقدام دیوان عالی جبل‌الطارق برای به تعویق انداختن صدور حکم آزادی نفتکش گریس-1، این حکم در آخرین ساعات روز پنجشنبه به تایید رسید.  «آنتونی دادلی»، قاضی دیوان عالی جبل‌الطارق در حالی که صبح پنجشنبه صدور حکم درباره کشتی را برای بررسی درخواست آمریکا تا عصر به تعویق انداخته بود پس از صدور این حکم مدعی شد درخواست آمریکا به دست او نرسیده و وی تصمیمش را با استناد به شواهد موجود در پرونده اتخاذ کرده است.  واکنش آمریکا به این حکم تنها تهدید ملوانان نفتکش ایرانی بوده که همگی غیر ایرانی هستند. وزارت‌خارجه آمریکا ملوانان هندی و پاکستانی این کشتی را تهدید کرده است که آنها در آینده نخواهند توانست به آمریکا سفر کنند. این موضع‌گیری شدیدترین واکنش آمریکا به این اتفاق بوده است.  دونالد ترامپ درست تا این لحظه درباره آزادی نفتکش ایرانی «گریس-1» اظهارنظری نکرده است. این عدم واکنش می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. شاید او خبر را نشنیده است، شاید فرماندهانش قصد دارند این نفتکش را توقیف یا بمباران کنند و برای آنکه ترامپ دستور لغو عملیات را 10 دقیقه مانده به آغاز ندهد در این باره اطلاعاتی به او نداده‌اند. البته شاید او در حال بازی گلف باشد و چندین شاید دیگر.

اما در پس تمام این شایدها یک واقعیت قطعی وجود دارد. رئیس‌جمهور آمریکا در صورت اظهارنظر یا توئیت درباره آزادی نفتکش ایرانی قطعا رکورد دروغ‌هایش را افزایش خواهد داد. رسانه‌های آمریکایی گزارش کرده‌اند او تا روز 5 آگوست (14 مرداد) بیش از 12 هزار و 19 دروغ گفته و سرعت دروغ گفتن‌هایش را از روزی 13 به روزی 20 دروغ رسانده است. آزادی «گریس-1» با وجود درخواست وزارت دادگستری آمریکا برای ادامه توقیف این نفتکش آن هم تنها سه روز پس از سفر جان بولتون، مشاور امنیت ملی این کشور به لندن چاره و راه دیگری برای رئیس‌جمهور آمریکا باقی نمی‌گذارد مگر آنکه رکوردش را افزایش دهد.  ترامپ در قضیه ساقط شدن پهپادش در ایران یک بار از ایران برای هدف نگرفتن هواپیمای ۸-pآمریکا با 38 سرنشین بر فراز خلیج فارس تشکر کرد و یک‌بار نیز به دروغ مدعی لغو کردن عملیاتی علیه ایران شد که می‌توانست 150 نفر ایرانی را بکشد. در قضیه نفتکش دروغ گفتن آتی ترامپ محرز است اما نمی‌توان امیدوار بود این دفعه بتواند کسی را برای تشکر پیدا کند.

جملاتی را که شما تا اینجا خوانده‌اید حتی تا چند ماه پیش می‌شد با هدف تخریب ترامپ دانست، اما حالا نه. این مطالب به طرزی باورنکردنی‌ حقیقت دارند. هیچ فردی، رسانه‌ای و هر سازمان و شخص دیگری بیش از ترامپ خود را تخریب نکرده است. روایت رسانه‌ها و تحلیلگران برجسته جهانی از شکست یکی از عملیات‌های فشار حداکثری علیه ایران نمونه روشن این موضوع است. همسوترین گزارش‌ها با آمریکا بر سر داستان نفتکش ایرانی چیزی برای دفاع از عملکرد این کشور ندارد. ترامپ در قمار نفتکش‌ها همه دارایی‌اش را باخته است.

روزنامه یو اس‌ای تودی پنجشنبه 15 آگوست (24 مرداد) در گزارشی با عنوان «جبل‌الطارق مخالف دخالت آمریکاست و نفتکش ایرانی را آزاد می‌کند» به روایت آزادی نفتکش ایرانی پرداخت. بر اساس این گزارش مقامات دولت جبل‌الطارق که بخشی از حکومت بریتانیا به شمار می‌آید، با وجود افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا حکم به آزادی نفتکش گریس-1 داده است. این اقدام در حالی انجام شده است که دولت جبل‌الطارق پیش‌تر در بیانیه‌ای رسما دریافت درخواست وزارت دادگستری آمریکا برای ادامه توقیف نفتکش ایرانی را تایید کرده بود، اما دادستانی این منطقه مدعی شد که چنین درخواستی اگر هم ارائه شده تا زمان صدور حکم آزادی نفتکش به دست او نرسیده است و نمی‌تواند مانعی در حکم آزادی نفتکش ایرانی تلقی شود. این گزارش همچنین به واکنش‌های ایران نسبت به توقیف نفتکش‌خود پرداخته و اتهاماتی را نیز متوجه ایران کرده است. از نظر این روزنامه، ایران برای پاسخ به بریتانیا چندین نفتکش را در تنگه هرمز توقیف کرد که مهم‌ترین مورد آن توقیف نفتکش حامل پرچم بریتانیا با نام «Stena Impero» است. یو اس‌ای تودی در ادامه به دیگر اقدامات ایران در تنگه هرمز مانند ساقط کردن پهپاد جاسوسی آمریکا پرداخته و مدعی است ایران بنابر اظهارات مقامات آمریکایی در مورد هدف قرار دادن نفتکش‌ها در الفجیره و مواردی از این دست نیز نقش داشته است. در این گزارش پاسخ آمریکا به اقدامات ایران تنها در تحریم ظریف و تلاش برای تحریم‌های اقتصادی بیشتر محدود شده است.

خــــبـــرگــــزاری راشــــاتـــــــودی بــه واکنش آمریکا نســبت به آزادی نفتکـــــش ایرانی پرداخــته است که تنها شامل ممنوعیت سفر ملوانان این کشتی به آمریکا می‌شود. به گزارش این رسانه روسی واشنگتن پس از آنکه نتوانست مقامات جبل‌الطارق را ترغیب کند نفتکش نفتی ایران را آزاد نکنند، به خدمه نفتکش گریس-1 هشدار داد که آنها در آینده قادر به اخذ ویزای این کشور و سفر به آمریکا نخواهند بود. راشاتودی اقدام ایران در توقیف یک نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز را باعث آزدی نفتکش ایرانی می‌داند و می‌گوید این اقدام موجب شد بریتانیا با مشاهده نتیجه افزایش تنش‌های غرب با ایران به دنبال سیاست کاهش تنش با این کشور برود.

روزنامه نیویورک‌تایمز روز پنجشنبه 15 آگوست (25مرداد) خبر آزادی نفتکش ایرانی را پوشش داد. این روزنامه آمریکایی مانند دیگر رسانه‌های بین‌المللی این نکته را برجسته ساخت که حکم آزادی نفتکش ایرانی با وجود درخواست آمریکا برای ادامه توقیف آن صادر شده است. نیویورک‌تایمز با اشاره به این مطلب که ایران هیچ‌واکنشی در رابطه با آزادی متقابل نفتکش انگلیسی توقیف‌شده در تنگه هرمز نشان نداده است به نقل از فردی که این روزنامه او را یک تاجر نفت در ایران می‌خواند، نوشت: «نفتکش انگلیس هنگامی که نفتکش ایرانی به یونان برسد آزاد خواهد شد.» این گزارش در ادامه به ادعاهای فابیان پیکاردو، سر وزیر دولت جبل‌الطارق پرداخته که مدعی شده است نفتکش ایرانی در ازای «تضمین کتبی» ایران مبنی‌بر اینکه در صورت آزاد شدن به سوریه و دیگر نهادهای مشمول مجازات‌های اتحادیه اروپا نخواهد رفت، ‌آزاد شده است. پیکاردو اما در مواجهه با سوالی در رابطه با مقصد نهایی این نفتکش پاسخی عجیب داده و گفته است: «این موضوع برای مقامات جبل‌الطارق اهمیت ندارد.» نیویورک‌تایمز در ادامه نوشته است حدود 20 درصد از تامین نفت جهان توسط نفتکشها از طریق تنگه هرمز به مقصد نقاط مختلف دنیا منتقل می‌شوند و پس از خروج آمریکا از برجام تنش‌ها در این منطقه افزایش یافته است. بنابر ادعای نیویورک‌تایمز ایران متهم به دخالت در حملات ماه می و ژوئن به نفتکشهای حامل نفت در الفجیره و تنگه هرمز است و علاوه‌بر آن در پاسخ به توقیف نفتکش خود توسط بریتانیا یک نفتکش این کشور و یک نفتکش متعلق به امارات را توقیف کرده است.

روزنامه گاردین در گزارشی انگلیس را تنها کشوری می‌داند که در داستان توقیف نفتکش ایران و درگیری‌های ایران و آمریکا آسیب دیده است. این روزنامه انگلیسی در ابتدای گزارش خود با اشاره به استقبال «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی آمریکا از توقیف گریس- 1 درست در همان روزی که انگلیس آن را توقیف کرد، نوشته است: «توقیف [این نفتکش] برای آمریکا منافع بزرگ‌تری داشت و فشار اقتصادی را هم بر دولت سوریه و هم ایران افزایش می‌داد. محموله آن که ارزش 140 میلیون دلاری داشت، درآمد از دست‌رفته‌ای برای تهران و همچنین منبع انرژی از دست‌رفته‌ای برای دمشق می‌شد.» گاردین همچنین با توجه به درخواست‌ها و تلاش‌های آمریکا در لحظات پایانی برای توقف نفتکش ایرانی به مقامات انگلیسی هشدار داده، این کشور بیش از پیش به میان درگیری‌های ایران و آمریکا کشیده شده است و اگر گریس- 1 مجددا توقیف شود، بحران نفتکش‌ها به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت.

خبرگزاری الجزیره قطر روز جمعه (16 آگوست/ 25 مرداد) با نقل خبری از حکم دیوان عالی جبل‌الطارق مبنی‌بر آزادی نفتکش ایرانی نوشت: «این حکم در حالی از سوی این منطقه صادر شد که آمریکا ساعاتی پیش از آن درخواست کرده بود این نفتکش که توسط بریتانیا توقیف شده، کماکان در توقیف بماند.» بر اساس گزارش الجزیره در حالی که مقامات جبل‌الطارق مدعی بودند نقشه ناوبری نفتکش ایرانی «مسیری کاملا مشخص» از خلیج‌فارس تا بندر بانیاس سوریه را نشان می‌دهد، این نفتکش را آزاد کردند. مقامات این منطقه تحت‌کنترل بریتانیا مدعی بودند این نفتکش در حال حمل نفت برای دولت سوریه بوده است که مورد تحریم اتحادیه اروپا قرار دارد و به همین دلیل نیز آن را توقیف کرده‌اند. مقامات جبل‌الطارق همچنین اعلام کرده‌اند که درخواست تجدیدنظر در آخرین لحظه از جانب ایالات متحده برای تمدید توقیف نفتکش ایران، یک درخواست رسمی در دادگاه عالی این منطقه به حساب نمی‌آید. بر اساس آنچه اندرو سیمون، خبرنگار الجزیره گفته است: «تا جایی که به قاضی دادگاه عالی اینجا (جبل‌الطارق) مربوط می‌شود، گریس-1 می‌تواند هم‌اکنون جبل‌الطارق را ترک کند.»

جیم دبلیو دین، سردبیر وب‌سایت بین‌المللی «وترنز تودی» یکی از تحلیلگرانی است که به بررسی آزادی نفتکش ایرانی و رد درخواست آمریکا برای ادامه توقیف آن پرداخته است و آن را اقدامی کاملا غیرمنتظره می‌داند. به گفته سردبیر سایت وترنز تودی دلیل این غیرمنتظره بودن آن است: «گمان می‌شد آمریکا خواهد توانست روی کشور کوچکی مانند جبل‌الطارق اعمال فشار کند.» از نظر این تحلیلگر مسائل بین‌المللی دلیل سکوت و انفعال بریتانیا و عقب‌نشینی‌اش در مقابل ایران درگیر بودن این کشور در مشکلات داخلی زیادی است که دارد. دین در توصیف عملکرد بریتانیا در این قضیه گفت: «عملکرد انگلیس در زمینه نفتکش ایرانی احمقانه بود. به‌نوعی می‌توان این عملکرد را آخرین دست و پا زدن‌های مرده در حال احتضاری دانست که سعی دارد خود را یک قدرت جهانی نشان دهد اما از عملیاتی نگه داشتن نیروی دریایی خود هم عاجز است.»

 دیوید یعقوبیان استاد تاریخ دانشگاه سی‌اس‌یواس‌بی ‌کالیفرنیا در مناظره‌ای با جاناتان فایر نویسنده و سیاستمدار لیبرال دموکرات انگلیسی گفت: «آزادی نفتکش ایرانی و عدم توجه جبل‌الطارق به درخواست دولت آمریکا، نشانگر آن است که ایالات متحده نمی‌تواند خارج از محدوده حقوق بین‌الملل دریایی دست به اقدامی بزند.» یعقوبیان البته تاکید کرد: «این مساله باعث نخواهد شد که آمریکا از چنین اقداماتی دست بکشد و همچنان به برنامه‌هایی از این دست ادامه خواهد داد.» این استاد دانشگاه همچنین در ادامه اعلام کرد: «روشن است که ایالات متحده در هدف خود مبنی‌بر به صفر رساندن صادرات نفت ایران که بارها از سوی مایک پمپئو گفته شده، شکست خورده است و اقداماتی از این دست را باید از سر استیصال دانست.» یعقوبیان در طعنه‌ای به شکست سیاست‌های آمریکا در پرونده‌های گوناگون بین‌المللی گفت: «شکست در مورد کشتی گریس-1 را باید به ناکامی آمریکا در ونزوئلا، سوریه، افغانستان و عراق اضافه کرد.»

عبدالباری عطوان، نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در سرمقاله خود در روزنامه رای‌الیوم آزادی نفتکش ایران توسط بریتانیا را تحقیری برای غرب دانسته است. عطوان با اشاره به تلاش آمریکا برای جلوگیری از آزادی این نفتکش نوشته است: «آزادی نفتکش گریس- 1 که از چهارم ماه جولای گذشته در توقف مسئولان جبل‌الطارق بود، نه‌تنها یک پیروزی بزرگ برای رهبران ایران، بلکه شکستی نیز برای آمریکا بود.» سردبیر روزنامه رای‌الیوم قدرت، صلابت و زیرکی رهبری ایران در مدیریت این تنش را ستوده و در مقابل آن به روایت سفر بی‌نتیجه جان بولتون به لندن سه روز پیش از آزادی نفتکش ایرانی پرداخته است. از نظر عطوان سفر بولتون به لندن و دیدارش با جانسون، نخست‌وزیر انگلیس برای راضی کردن دولت انگلیس جهت جلوگیری از آزادی این نفتکش بود. این نویسنده برجسته جهان عرب دلیل رد درخواست آمریکا توسط متحد قدیمی‌اش را تلاش دولت انگلیس برای دوری از سیاست‌های برخورد احمقانه و ماجراجویانه آمریکا می‌داند. عطوان بر این نظر است که اقدام انگلیس در این قضیه عین تعقل و درایت بود و برای این صورت گرفت که منافع انگلیس در منطقه خلیج فارس حفظ و باعث شود نفتکش این کشور که هم‌اکنون در بندر عباس در توقیف ایران است، سریع‌تر آزاد شود.