خراسان شمالی: روایتی از صحنه‌های باشکوه دلدادگی به انقلاب در «جلوه‌ی اهل خراسان»

به گزارش حلقه وصل، سفرنامه‌ها علاوه بر زیبایی‌های هنری و ادبی، می‌توانند به عنوان سندی تاریخی، بیانگر اتفّاقات و تحوّلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دوران خود باشند. در سال‌های اخیر، انتشار سفرنامه‌هایی در اَشکال و قالب‌های مختلف، درباره‌ی متن و حاشیه‌ی سفر مقام معظّم رهبری به استانها و شهرهای مختلف کشور و بازخوانی خاطرات این سفر، مورد استقبال گسترده‌ی مخاطبان از طیف‌های مختلف قرار گرفته است. «داستان سیستان» به قلم رضا امیرخانی، با موضوع سفر رهبر معظّم انقلاب به استان سیستان و بلوچستان در سال 81، و کتاب «حافظ هفت» به قلم اکبر صحرایی، با موضوع سفر رهبر انقلاب به استان فارس در سال 1387، از مشهورترین این آثار هستند. از دیگر سفرنامه‌هایی که با موضوع سفر رهبر معظّم انقلاب به برخی استانهای کشور نگاشته شده می‌توان به سفرنامه‌ی مشهد مقدّس، به کوشش محسن مؤمنی شریف و سفرنامه‌‌های زنجان و قزوین، به قلم محمدرضا بایرامی اشاره کرد.

آخرین نمونه‌ی برجسته از این نوع سفرنامه‌ها، «جلوه‌ی اهل خراسان» به قلم حسینعلی جعفری است. این اثر، روایتی از متن و حاشیه‌های سفر هشت‌روزه‌ی رهبر معظّم انقلاب اسلامی به استان خراسان شمالی در مهرماه 91 و حضور ایشان در جمع اقشار مختلف مردم این استان است که در 328 صفحه، از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است. نام این اثر از آخرین بیت یکی از غزلیات اوحدالدّین انوری ابیوردی، شاعر بزرگ و صاحب‌سبک سده‌ی ششم هجری اقتباس شده است:

اهل شو در عشق تا چون انوریت

«جلوه‌ی اهل خراســـان» می‌کــنم

داستان کتاب از لحظه‌ای آغاز می‌شود که نویسنده پس از باخبر شدن از سفر قریب‌الوقوع رهبر انقلاب به استان خراسان شمالی، بار سفر می‌بندد و راهی بجنورد می‌شود و در آنجا با مشاهده‌ی صحنه‌ها و جلوه‌های شور و اشتیاق مردم که در جای‌جای آن خطّه، بر در و دیوارهای شهرها و روستاها نقش بسته، و نیز صحبت با اصناف مختلف مردمان آن دیار، قصه‌ی انتظار و عشق و ارادت مردم به انقلاب و رهبر عظیم‌الشّأن آن را در روز 18 مهرماه 91 (یک روز قبل از حضور رهبر انقلاب) تحریر می‌کند. نگارنده علاوه بر توصیف فضای شهر و حال و هوای مردم، اطلاعات مفیدی در باب سابقه‌ی تاریخی و جغرافیایی، جمعیّت، قومیّت‌های ساکن، منابع طبیعی و امکانات و قابلیّت‌های شهرها و مناطق مختلف استان به دست می‌دهد.

 ماجرا با شرح و توصیف فضای غریب شهر بجنورد و شور و اشتیاق وصف‌ناپذیر اصناف مختلف مردم این شهر در روز 19 مهرماه ادامه می‌یابد؛ روزی که انتظار مردم به سر می‌آید و رهبر انقلاب قدم در شهر می‌گذارند. حاشیه‌نگاری‌ها و توصیف‌های صمیمی و بی‌تکلّف از وقایع این سفر، از ازدحام شورانگیز جمعیّت تا نگاه‌های منتظر و مسرور پیر و جوان، شعارهای انقلابی، اشک‌های شوق و جوانب مختلف متن و حاشیه‌های دیدارهای مقام معظّم رهبری با اقشار مختلف مردم و مسئولان، در جای‌جای اثر مشهود است؛ از اوّلین دیدار با مردم این استان گرفته تا آخرین لحظات حضور معظّم‌ٌله در این شهر؛ یعنی تشکیل جلسه‌ هیأت دولت و مصوّبات آن برای استان در محضر ایشان.

شرح وقایع سفر رهبر معظّم انقلاب به استان خراسان شمالی در کتاب «جلوه‌ی اهل خراسان» با دیدار ایشان با مردم این استان در ورزشگاه تختی بجنورد در روز نخست این سفر آغاز می‌شود و با دیدار روحانیّون استان در همین روز ادامه می‌یابد. جای‌جای این وقایع‌نگاری به شرح و بسط بیانات مهمّ رهبر معظّم انقلاب در این دیدارها مزیّن شده است. توصیف متن و حواشی دیدار معلّمان و اساتید در روز دوم، و دیدار با نظامیان استان در روز سوّم، در بخش بعدی این سفرنامه گنجانده شده است. شرح وقایع روز چهارم این سفر با شرح اشتیاق و استقبال مردم اسفراین از رهبر انقلاب و توصیف وقایع خواندنی سفر ایشان به این شهر آغاز می‌شود و با دیدار خانواده‌های شهدا و ایثارگران این استان ادامه می‌یابد.

شرح صادقانه و بی‌تکلّف وقایع دیدار با خانواده‌های شهدا و ایثارگران، به‌ گونه‌ای جذّاب و لطیف خواننده را با خود همراه می‌کند و فضای واقعی و ملموسی را پیش روی او قرار می‌دهد. در اینجا خاطره‌نگاری‌های نویسنده به سخنان مهمّ رهبر انقلاب در باب شأن والای شهید و شهادت و نقش بزرگ آنان در وقوع و تداوم انقلاب اسلامی مزیّن شده است: «... شهید از مهر مادر، از سایه‌ی پدر، از لبخند کودک، از عشق همسر دل می‌برد و به سوی انجام وظیفه حرکت می‌کند. این جانبازان هم شهیدند...» (ص 171).

در یکی از فقرات خواندنی مطالب کتاب، در بخش دیدار رهبر معظّم انقلاب با خانواده‌های شهدا و ایثارگران آمده است: «به دعوت مجری، پیرمردی پشت تریبون می‌آید؛ نسبتاً قدبلند و استخوانی. با کلاه و عینک. صدایش می‌لرزد. حاج‌داراب بدخشان. چه اسم شاعرانه‌ای! پدر شهید علی بدخشان. شاعر آیینی و مطرحی است. می‌خواند:

شمیم لحظه‌هایت می‌نوازد شاد و شورانگیز        

چه زیبا خطّــه‌ی سبز خراســان شمالی را

چه کردی با بلنــدای نگاه گـرم سرشارت         

که بگرفتــی قرار مردمـان این حوالی را...» (ص 166-167)

مطالب سفرنامه با شرح و توصیفِ متن و حاشیه‌های وقایع روز پنجم سفر رهبر انقلاب، و به‌ویژه بیانات بسیار مهم، تاریخی و جریان‌ساز ایشان در دیدار جوانان استان خراسان شمالی در باب «سبک زندگی اسلامی» ادامه می‌یابد. به فرموده‌ی معظّم‌له، هدفِ انقلاب اسلامی، ایجاد تمدّن نوین اسلامی است؛ این تمدّن نوین دو بخش دارد: یک بخش، بخش ابزاری (و سخت‌افزاری) و بخش دیگر، بخش متنی، اصلی و اساسی، یعنی همان «سبک زندگی» است که به منزله‌ی بخش نرم‌افزاری تمدّن محسوب می‌شود و اگر در این بخش پیشرفت حاصل نشود، پیشرفت‌های بخش نخست نمی‌تواند ما را رستگار کند و به ما امنیّت و آرامش روانی ببخشد؛ همچنان‌که چنین پیشرفت‌هایی در دنیای غرب ناموفّق بوده است (ص 193- 195).

بیانات رهبر معظّم انقلاب درباره‌ی سبک زندگی اسلامی، در خلال توصیفات حواشی این دیدار گنجانده شده‌اند. معظّم‌له ضمن تشریح لوازم تحقّق سبک زندگی اسلامی، با تصریح به مصادیق و مؤلّفه‌های بارزی از زیرمجموعه‌های سبک زندگی مانند فرهنگ کار جمعی، وضعیّت ازدواج و طلاق، روی آوردن به مواد مخدّر، صله‌ی رحم، فرهنگ رانندگی، الگوی تفریح سالم، مسکن، نوع معماری، الزامات آپارتمان‌نشینی، آرایش زن و مرد، لباس و شیوه‌ی پوشش، وضعیّت بازار و مکاسب، وضعیّت معاشرت‌های روزانه، احترام به قوانین، وجدان کاری، انضباط اجتماعی، کرامت زن، آسیبهایی چون دروغ و ربا و نابردباری در جامعه، مصرف‌گرایی، تجمّل‌گرایی و موارد متعدّد دیگر، لازمه‌ی اصلاح و به سامان‌رسیدن سبک زندگی اسلامی را فرهنگ‌سازی از سوی نخبگان و فرهنگ‌سازان معرفی کرده‌اند. (ص 196- 206)

در بخش دیگری از این بیانات، که با تکمله‌های خواندنی مؤلّف از حواشی مراسم همراه شده، رهبر معظّم انقلاب بر ماهیّت تهاجمی فرهنگ غربی تأکید می‌کنند؛ فرهنگی که به هر جا وارد می‌شود هویّت ملّت‌ها را از بین می‌برد و یکی از خصوصیّات بارز آن، عادی‌سازی گناه، بخصوص گناه‌های جنسی است که امروزه وضعیّت آن حتّی در خودِ جوامع غربی هم به فضاحت کشیده است. معظّم‌ٌ‌له در یک کلام، باطن فرهنگ غربی را چنین تعریف می‌کنند: «باطن فرهنگ غربی عبارت است از همان سبک زندگی مادىِ شهوت‌آلودِ گناه‌آلودِ هویّت‌زدا و ضدّ معنویت و دشمن معنویت»(ص 205)؛ و از منظر ایشان، تقلید از این فرهنگ منحطّ، و افتادن در ورطه‌ی تحجّر و سطحی‌گری، یا دچار شدن به سکولاریسم پنهان، همگی عواقب وخیمی در پی خواهند داشت و زمینه را برای استعمار ملّت‌های دیگر فراهم خواهند کرد. (ص 206)

شرح وقایع ششمین روز این سفر با توصیف استقبال باشکوه مردم شهر شیروان از رهبر انقلاب و وصف اشتیاق و دلدادگی آنان به انقلاب و آرمانهای آن، و شرح وقایع خواندنی سفر معظّم‌ٌله به این شهر آغاز می‌شود؛ از شور و حال مردم منتظر در امامزاده حمزه و مزار شهدای شیروان تا وقایع قبل، حین و بعد از سخنرانی رهبر انقلاب در ورزشگاه کارگران شیروان. بخش دیگر وقایع روز ششم به متن و حاشیه‌های خواندنی دیدار مقام معظّم رهبری با بسیجیان استان خراسان شمالی اختصاص دارد که در آن، ایشان از بسیج به «همزاد انقلاب» تعبیر می‌کنند و شمّه‌ای از خصوصیّات، آثار و خدمات این پدیده‌ی بی‌نظیر را در طول سال‌های انقلاب و جنگ و پس از جنگ برای جمعیّت حاضر مشتاق تبیین می‌کنند. (ص 245-251)

روایت سفر رهبر معظّم انقلاب به خراسان شمالی در هفتمین روز به شرح وقایع مرتبط با دیدار ایشان با نخبگان، برگزیدگان و مسئولان می‌رسد. این روایت که با وصف فضای پرشوروحالِ قبل و حین برگزاری مراسم همراه شده، پس از ارائه‌ی گزارش‌هایی از مسئولان درباره‌ی وضعیت استان، به توضیح و تفسیر فقراتی از سخنرانی مقام معظّم رهبری درباره‌ی ویژگی‌های خدمتگزاریِ مطلوب اسلامی به مردم، برخی از دسیسه‌ها و تقلب‌ها و خدعه‌های تبلیغاتی دشمن در مقابله با نظام اسلامی، و دستپاچگی مستکبرین عالم در مقابل حرف نوی جمهوری اسلامی می‌پردازد. (ص 272-277)

روایت حواشی حضور رهبر معظّم انقلاب در منزل شهدا، یکی از بخش‌های شورانگیز و خواندنی این اثر است که که با بیانی شیوا و تاثیرگذار، صحنه‌های جالبی از این مواجهه را توصیف کرده و با بیانی صادقانه و بی‌تکلّف، حضور معظّم‌‌له در منزل شهدا را به‌گونه‌ای ملموس وصف کرده و مخاطب خواننده را همدل و همراه، به بطن و متن داستان می‌کشد. سفرنامه با گزارشی از تشکیل جلسه‌ی هیأت دولت و مصوّبات آن برای استان در محضر مقام معظّم رهبری در آخرین روز حضور ایشان در آن استان به پرده‌ی آخر خود نزدیک می‌شود و با بازگشت نویسنده به شهر خود به پایان می‌رسد.

«جلوه‌ی اهل خراسان»، روایتی مستند، جذّاب و تأثیرگذار از سفر هشت‌روزه‌ی مقام معظّم رهبری به استان خراسان شمالی، و بیانگر شکوه حضور مردمانی سخت‌کوش و بامحبّت در استقبال از رهبر معظّم انقلاب و با روایتی ناب از صحنه‌های ابراز ارادت و دلدادگی آن مردم است. روایت این سفر به گونه‌ای است که خواننده علاوه بر همراهی کردن با نویسنده در متن و حاشیه‌ی اتفاقات، با شخصیّت رهبر انقلاب و زوایای منظومه‌ی فکری ایشان در باب مسائل مختلف بیش از پیش آشنا می‌شود.

نویسنده تنها به روایت سفر رهبر انقلاب به استان خراسان شمالی و شرح دیدارهای ایشان با اقشار مختلف این استان اکتفا نکرده و در جای‌جای داستان، از زاویه‌ی نگاه خود یا دیگران افقهایی نو به برخی اتّفاقات یا نکته‌ها می‌گشاید. یکی دیگر از امتیازات مهمّ این کتاب، استفاده از تصاویر مستند مرتبط به مطالب هر بخش است. پس از دیباچه‌ی مختصر، مطالب کتاب در 11 بخش مجزّا قرار گرفته و تصاویر مستند مربوط به هر بخش در انتهای آن گنجانده شده است.

«جلوه‌ی‌ اهل خراسان» با زیرعنوان «روایتی از سفر رهبر معظّم انقلاب به استان خراسان شمالی»، به ‌کوشش حسینعلی جعفری، در قالب سفرنامه تهیّه و برای نخستین بار در پاییز 1393 از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه کتاب جلوه‌ی اهل خراسان اینجا را کلیک کنند.