‌ترنس کاسپین، قمار بزرگ آمریکا برای اروپا

به گزارش حلقه وصل، کانال تلگرامی میز نفت طی مطلبی درباره دستاورد کلیدی ژئوپلیتیک یک خط لوله نوشت: ترامپ بارها در مورد افزایش وابستگی دولت‌های اروپایی به گاز صادراتی روسیه هشدار داده است. امنیت انرژی غرب با ساخت خط لوله ترنس کاسپین تقویت شده و آمریکایی‌ها به‌درستی اجرای این پروژه را به‌عنوان یکی از اولویت‌های سیاست خارجی خود برگزیده‌اند.

ایده ساخت این پروژه برای نخستین بار در سال ۱۹۹۶ میلادی از سوی ایالات‌متحده به رهبران عشق‌آباد و باهدف ایجاد ارتباط میان آسیای میانه و اروپا از طریق دریای کاسپین و آذربایجان پیشنهاد شد. این خط لوله ۱۸۶ مایلی که در بستر آب‌های سرد کاسپین نصب خواهد شد، از شهر بندری ترکمن باشی آغازشده و تا ساحل شهر باکو امتداد خواهد یافت. با افزوده شدن گاز قزاقستان و ازبکستان به خوراک این خط لوله، ظرفیت آن تا ۵۰ میلیارد مترمکعب در سال قابل افزایش خواهد بود. این گاز می‌تواند بااتصال به کریدور گازی جنوبی و عبور از خاک کشورهای آذربایجان، گرجستان و ترکیه به دروازه‌های جنوبی اروپا برسد.

پروژه کریدور گازی جنوبی دولت آذربایجان از حمایت همه‌جانبه ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا برخوردار است. این خط لوله هم‌اکنون فقط سالانه ۴ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی را منتقل می‌کند. همچنین ظرفیت انتقال آن تا سال ۲۰۲۰ میلادی به ۱۰ میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت. بودجه ساخت خط لوله ترنس کاسپین ۵ میلیارد دلار تخمین زده‌شده که می‌تواند خوراک گازی کریدور گازی جنوبی را افزایش چشمگیری دهد.

درمجموع، چهار دستاورد کلیدی ژئوپلیتیک و اقتصادی ساخت خط لوله ترنس کاسپین عبارت‌اند از: ۱ - متنوع شدن منابع عرضه گاز در بازار اروپا و افزایش امنیت انرژی قاره سبز. بر اساس اعلام کمیسیون اروپا ۶۹ درصد گاز مصرفی این قاره وارداتی است و ۳۷ درصد واردات و برابر با ۱۵۵.۷ میلیارد مترمکعب در سال از روسیه خریداری می‌شود.

مردان یخی بارها از صادرات گاز به‌عنوان ابزار ژئوپلیتیک بهره برده‌اند. به همین دلیل اروپایی‌ها باید منابع جدید پایدار و ایمنی برای خرید گاز موردنیاز خود بیابند. با اجرای خط لوله ترنس کاسپین از مجموع ۴۰۱ میلیارد مترمکعب گاز وارداتی کنونی اروپا ۶۰ میلیارد مترمکعب آن توسط چهار کشور آذربایجان ترکمنستان قزاقستان و ازبکستان تأمین خواهد شد. این کشورها از نظامی باثبات برخوردار هستند که شریکی پایدار و قابل‌اتکا به شمار می‌روند. ۲ - ترامپ معتقد است با ساخت ترنس کاسپین شاهد شتاب در توسعه اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی در آسیای میانه خواهیم بود. هم‌اکنون مجموع تولید ناخالص داخلی سه کشور ترکمنستان قزاقستان و ازبکستان ۲۵۰ میلیارد دلار است. اگر این پروژه ۱۰ درصد بر تولید ناخالص داخلی این کشورهای مسلمان بیافزاید ۲۵ میلیارد دلار آورده جدید وارد اقتصاد آن‌ها خواهد شد.

کارشناسان معتقدند توسعه و رشد اقتصادی باثبات کشورهای آسیای میانه و قفقاز علاوه بر تأمین منافع آمریکایی‌ها به نفع روس تا نیز خواهد بود. این کشورها قرارگرفته در بن‌بست جغرافیایی از دیرباز وابستگی زیادی به کالاهای روسی دارند و با افزایش درآمدهای آنان، بازار بزرگ‌تری برای اجناس صادراتی روسی خواهند بود. ۳ - با آغاز اجرای عملیات ساخت خط لوله ترنس کاسپین به‌سرعت شاهد ایجاد هزاران فرصت شغلی برای جوانان این کشورها خواهیم بود. این اتفاق مانعی بر سر توسعه اسلام رادیکال و افراطی در منطقه کلیدی آسیای میانه خواهد بود.

رهبران واشنگتن و مسکو در راهبرد لزوم مقابله با توسعه اسلام افراطی در آسیای میانه اتفاق‌نظر دارند. لذا با سرازیر شدن سالانه میلیاردها دلار درآمد ناشی از فروش گاز به دولت‌های اروپایی به اقتصاد این کشورها، شاهد ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه مراکز دانشگاهی و صنعتی مختلف برای جوانان خواهیم بود. ۴ - آخرین مزیت ژئوپلیتیک خط لوله ترنس کاسپین را باید تثبیت جایگاه آذربایجان به‌عنوان گذرگاه کلیدی تأمین انرژی غرب دانست. ژگنیف برژینسکی، سیاستمدار نامدار آمریکایی این کشور مسلمان سکولار با دارا بودن ۹ میلیون نفر جمعیت را شاهراه صادرات منابع انرژی کاسپین به اروپا» می‌داند.

از سوی دیگر، آمریکایی‌ها و آذربایجانی تا در موضوع انتقال پایدار منابع انرژی کاسپین به اروپا اتفاق‌نظر دارند. توسعه مشترک میدان نفتی و میعانات گازی کاپاز-سردار توسط آذربایجان و ترکمنستان و با حمایت واشنگتن می‌تواند سنگ بنای توسعه روابط دو طرف به شمار رود. همچنین سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی، اروپایی، عربستانی و یا اماراتی در توسعه میادین هیدروکربوری آسیای میانه و تأمین مالی طرح‌های انتقال فرآورده تا نیز در تغییر مهره‌های بازی تأثیری کلیدی خواهد داشت.

در سال ۱۹۹۶ میلادی بیل کلینتون رئیس‌جمهوری وقت ایالات‌متحده راهبردهای انرژی را در کانون سیاست خارجی واشنگتن قرار داد و شاهد ساخت خط لوله باکو- تفلیس- جیحان بودیم. با ساخت این طرح روزانه یک‌میلیون بشکه نفت خام دریای کاسپین به اروپا منتقل می‌شود. بدین ترتیب اگر در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ شاهد افتتاح خط لوله ترنس کاسپین باشیم، یک دستاورد بزرگ در امنیت انرژی دنیا و کارنامه وی به دست خواهد آمد. تاریخ بهترین قضاوت کننده عملکرد رهبران دنیا خواهد بود.