بررسی ترکیب‌ اعضای‌شوراهای‌پروانه‌ ساخت‌ونمایش‌ سازمان‌سینمایی‌

به گزارش حلقه وصل، شورای پروانه ساخت و نمایش نقش مهمی در خط‌دهی و ریل‌گذاری آثار سینمای ایران ایفا و مجوز ساخته شدن یا نشدن فیلم را تعیین می‌کند. همین نشان‌دهنده عمق مسوولیت این شوراست. اعضای این شورا که طبیعتاً افراد مرتبط با سینما هستند، باید براساس قوانین فرهنگی کشور درخواست‌ها را بررسی کنند و آن‌ها را پاسخ دهند. در هرجلسه شورا، چند درخواست بررسی می‌شود و البته، گهگاه پیش می‌آید یک درخواست در چندین جلسه مطرح و بررسی شود تا نهایتاً شورا نظر نهایی‌اش را اعلام کند. این شورا وظیفه دارد براساس قوانین مصوب کشور، شرع، عرف و مصالح ملی درخواست‌های تولید را تحلیل و بررسی کند. همین امر نشان می‌دهد اعضا باید به همه این موارد اشرافی نسبی داشته باشند؛ یعنی صرفاً اشراف به سینما یا شرع کافی نیست. آقایان منوچهر شاهسواری، فریدون جیرانی، محمود اربابی، حسین کرمی، حسن بلخاری، جمال شورجه و مسعود نقاش‌زاده اعضای شورای پروانه ساخت فیلم‌های سینمایی هستند. درادامه این گزارش، سابقه اعضای شورای مذکور را بررسی می‌کنیم و سپس، به‌سراغ شورای پروانه نمایش و اعضای جدیدش می‌رویم.

نام‌های‌تکراری

تا قبل از آغاز به کار شورای فعلی که البته چندماهی از فعالیتش می‌گذرد، آقایان مجید رضابالا، منوچهر شاهسواری، محمدباقر قهرمانی، مازیار میری و اکبر نبوی پای درخواست‌های ساخت را مُهر و امضا می‌کردند. حالا ترکیب شورای فعلی چه اوضاعی دارد؛ به‌ویژه اینکه فریدون جیرانی هم به آن اضافه شده است؟ کار را با محمود اربابی آغاز می‌کنیم. از فعالیت‌های اجرایی و هنری او می‌توان به مدیریت مدرسه کارگاهی فیلمنامه‌نویسی حوزه هنری، عضو شورای درجه‌بندی فیلمنامه‌نویسی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عضو شورای فیلمنامه‌نویسی مرکز گسترش سینمای تجربی، مدیر گروه آموزش تولید دانشکده صداوسیما، عضو هیأت داوران و انتخاب جشنواره‌های ویدئویی سوره، فجر، سینمای جوان و نخستین جشنواره‌های فیلم‌های کوتاه و… اشاره کرد. درحال‌حاضر، او عضو شورای جشنواره‌های سازمان سینمایی هم است. حسن بلخاری دیگر عضو این شوراست. حسن بلخاری متولد ۱۳۴۱ در اصفهان، نویسنده، پژوهشگر و مدرس فعال درزمینه فلسفه هنر، زیبایی‌شناسی و حکمت شرق است. مسعود نقاش‌زاده یکی از سینماگران این شوراست.

معاون فرهنگی و پژوهشی بنیاد سینمایی فارابی و مسوولیت‌های متعدد اجرایی ازجمله معاون آموزش‌وپژوهش خانه سینما، معاون پژوهشی دانشگاه صداوسیما، معاون تولید و مشاور عالی مرکز سیما فیلم و معاون تأمین و تولید مؤسسه رسانه‌های تصویری در کارنامه‌اش به‌چشم می‌خورد. منوچهر شاهسواری یکی از دو نماینده خانه سینما در این شوراست که ازجمله مسوولیت‌هایش عبارتند از: قائم‌مقام خانه سینما، عضو شورای اتحادیه تهیه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان فیلم ایران، رییس شورای مرکزی اتحادیه، رییس شورای صنفی نمایش، نماینده خانه سینما در شورای صدور پروانه ساخت آثار سینمایی، مدیریت جشن یکصدسالگی سینمای ایران و مدیر بخش فیلم‌های خارجی بنیاد سینمایی فارابی. البته، شاهسواری در شورای قبلی هم یکی از اعضا بود و از حضورش قدردانی شده بود. اگر از عضو مشهور و تازه‌وارد شورای پروانه ساخت، یعنی فریدون جیرانی بگذریم، به دو عضو خبرساز این شورا می‌رسیم. جمال شورجه یکی از فیلمسازان باسابقه سینماست که بارها تعهدش به ارزش‌های فرهنگی کشور را ثابت کرده؛ اما گویا وی به نماینده‌ای از یک جریان تبدیل شده که باتوجه‌به سبک رفتاری‌اش، موردعلاقه مدیران برای عضویت در شوراهای مختلف است. شورجه در چندین شورا و در چند دوره عضو بوده و جالب است بدانید وی هم‌اکنون عضو شورای پروانه نمایش است. آخرین نفر در این فهرست حسین کرمی است. وی یکی از مدیران ارشد سیما محسوب می‌شود که بارها مدیر شبکه‌های مختلف و البته سیمافیلم بوده است. کرمی هم یکی از آدم‌های پای ثابت این شوراهای سینمایی است که به‌طورهمزمان در شورای پروانه نمایش حضور دارد. ظاهراً عمر عضویت در این شوراها درازمدت است.

حضورپررنگ‌جام‌جمی‌ها

اجازه بدهید به بخش اصلی این گزارش، یعنی شورای پروانه نمایش برسیم. شورای پروانه نمایش وظیفه دارد براساس قوانین مشخص، عرف، شرع و مصالح سینما فیلم‌هایی که با مجوز شورای پروانه ساخت تولید شده و و برای نمایش درخواست داده‌اند، بررسی و درباره آن‌ها اعلام‌نظر کند. مرجع رسمی مجوز برای اکران فیلم سینمایی در ایران این شوراست. محمد احسانی، حسن خجسته، حسین کرمی، جمال شورجه، مجید رضابالا، کمال تبریزی، رضا پورحسین، محمدهادی کریمی و حجت‌الاسلام خاموشی به‌عنوان اعضای پروانه نمایش فیلم‌های سینمایی معرفی شدند. درادامه، گزارش می‌خواهیم سابقه این اعضا و البته لزوم حضورشان در این شورا را بررسی کنیم.

محمد احسانی هم یکی از مدیران قدیمی سیماست؛ البته از مدیرانی که با مدیریت سینمایی فعلی روابط نزدیکی دارد. او داور جشنواره فیلم فجر در بهمن‌ماه گذشته بوده و هم‌اکنون نیز یکی از اعضای شورای مذکور است. نام دیگر این گزارش حسین کرمی است. کرمی را در بخش قبلی گزارش معرفی کردیم. نفر دومی که اسمش را تکرار می‌کنیم، کارگردان پروژه «موسی (ع)» است. جمال شورجه درکنار فعالیت‌های تولیدی‌اش در دو شورای پروانه ساخت و نمایش هم عضو است. مجید رضابالا از بدو فعالیت، در شوراهای تصویب فیلمنامه سیما و سینما حضور داشته و سه دهه تخصص اصلی وی، مثل محمود اربابی حضور در شوراهای نظارتی است. رضابالا یکی از رکوردداران حضور در هیأت انتخاب و داوری محسوب می‌شود که قبلاً هم عضو شورای نمایش بوده است.

یکی از اعضای خبرساز این شورا کارگردان «مارمولک» است. کمال تبریزی که چند سالی است هرچه می‌سازد، مورد انتقاد شدید منتقدان قرار می‌گیرد؛ ازجمله دو فیلم آخرش، یعنی «مارموز» و «ما همه باهم هستیم»، قرار است پای درخواست‌های نمایش را امضا کند! تبریزی چه در سینما و چه تلویزیون یکی از فیلمسازان همیشه حاشیه‌دار بوده است. جالب است که تبریزی هنوز نیامده، حاشیه‌سازی در این شورا را هم آغاز کرده است. وی روز گذشته گفته است: «شاید بهتر باشد شوراهای پروانه ساخت و نمایش سازمان سینمایی را به مراکز دیگری منتقل کنیم تا بیش‌ازاین قانون دستخوش رعایت‌نشدن و بی‌احترامی نشود». رضا پورحسین دیگر مدیر رسانه ملی در این شوراست. پورحسین اخیراً از تلویزیون بازنشسته شد و حالا در شورای پروانه نمایش حضور خواهد داشت. محمدهادی کریمی یکی از فیلمسازان این شوراست. او مدرک دکتری دارد و یکی از کارگردانان محترم و البته بی‌حاشیه سینماست. با تمام این‌ها، احتمالاً عضویت حجت‌الاسلام خاموشی در شورای پروانه نمایش غافلگیرکننده‌ترین انتخاب باشد. خاموشی سال‌ها رییس حوزه هنری بود و با همین استدلال و به‌دلیل فعالیت‌های حوزه در سینما با استناد به شخصیت حقوقی‌اش در شوراهای مختلف حضور پیدا کرد. باوجوداین، سوالی که پیش می‌آید، این است که با احترام به او، عضویتش در شورای مذکور درحالی‌که دیگر مسوولیت و تخصصی دراین‌زمینه ندارد، کمی عجیب است؟ بررسی اعضای شوراهای مذکور نشان می‌دهد در عین سابقه مقبول برخی اعضا، چند نکته در آن مشهود است: مدیران و نام‌های تکراری و برخی از آدم‌هایی که حضورشان در شوراهایی ازاین‌دست در تضاد با رفتار حرفه‌ای خودشان و آثار نازل‌شان است. شوراهای مذکور احتمالاً ماه‌های پرخبری داشته باشند!

منبع: صبح نو