چگونه نرم‌افزار افکار عمومی دستکاری می‌شود؟

به گزارش حلقه وصل: سپهر خلجی در یادداشتی نوشت: پیچیدگی، سیال بودن و نوسان افکار عمومی زمینه‌ساز بسیاری از تغییرات، جابجایی اولویتها و تغییر در نگرش‌ها، باورها و ارزش‌های یک جامعه است. چگونگی و زمینه‌های دستکاری افکار عمومی یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه مطالعات ارتباطی و روانشناسی اجتماعی است. دستکاری افکار عمومی می‌تواند به تغییرات بنیادین منجر و زمینه‌ساز تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی نظامات حکمرانی شود. البته در مسأله دستکاری افکار صرفاً  توده مردم، هدف نیستند. در مواقعی نخبگان و مسئولان یک جامعه هدف دستکاری افکار قرار می‌گیرند که تبعات این اختلال ادراکی به مراتب سهمگین‌تر و خطرناک‌تر است، زیرا نخبگان و مسئولان یک جامعه با ضریب بیشتری می‌توانند آثار و تبعات ناشی از اختلال ادراکی خود را به توده مردم منتقل کنند. نظریه ارتباطی انتقال دو مرحله‌ای پیام و شدت اثرگذاری پیام انتقال یافته در چارچوب این نظریه دقیقا بر همین مساله تأکید دارد. فعال شدن سلبریتی‌ها و چهره‌های متنوع هنری، ورزشی، مدیریتی، سیاسی و اجتماعی در حوادث و بزنگاه‌ها در موضعگیری و بیان مسائل و ضریب دادن به نارسایی‌ها و معضلات و یا منحرف کردن افکار عمومی از موضوعات اصلی کاملا در چارچوب اثرگذاری بر افکار عمومی و دستکاری در ادارک جمعی است. 

باید توجه داشت که اختلال در نرم‌افزار افکار عمومی می‌تواند به «ایجاد اختلال در سامانه اولویت‌های اساسی کشور» منجر شود. این یعنی اولویت‌بخشی به موضوعات غیر اولویت‌دار و مشغول‌سازی افکار عمومی و طبیعتاً به حاشیه‌رفتن مسائل اساسی یک کشور.

نمونه اختلال در سامانه اولویت‌های اساسی را در ماه‌های اخیر در رها شدگی و از اولویت افتادن اقتصاد و افسارگسیختگی نرخ ارز و فشار به زندگی شهروندان و سبد معیشتی آنان و به حاشیه رفتن تولید و در مقابل اولویت یافتن موضوعات غیراولویت‌دار شاهد بوده‌ایم.

دستکاری افکار عمومی همچنین می‌تواند به «شرطی‌سازی جامعه» نسبت به موضوعات غیر واقعی منجر شود. نمونه شرطی‌سازی جامعه را در دهه تأسفبار ۹۰ و همچنین در ماه‌های اخیر در خصوص موضوع توهمی مذاکره با آمریکا با هدف رفع مشکلات اقتصادی شاهد بودیم.

یکی دیگر از پیامدهای دستکاری در نرم‌افزار افکار عمومی «کاهش سرمایه اجتماعی و مقاومت افکار در برابر پیام‌های رسمی» است. نتایج نظرسنجی مراکز مهم افکارسنجی کشور از نوع نگاه مردم به نحوه مدیریت کشور در چند ماه اخیر و کاهش سرمایه اجتماعی شاهد این مدعاست. 

«اختلال در قدرت تصمیم‌گیری» از دیگر پیامدهای دستکاری افکار عمومی است. وقتی اختلال و به هم ریختن دستگاه محاسباتی ایجاد شد حتما تصمیم‌گیری‌ها با خطا مواجه خواهد شد. در این شرایط هر تصمیمی که گرفته می‌شود، می‌تواند جامعه را از رسیدن به اهداف اصلی دورتر ‌کند. 

یکی دیگر از پیامدهای اختلال در نرم افزار افکار عمومی، «نفوذ و مرجعیت یافتن بیگانگان» است. سرمایه‌گذاری وسیع دشمن در حوزه رسانه تابعی از همین واقعیت است. تصویرسازی از توان بیگانه و در مقابل ضعیف‌نمایی از مولفه‌های قدرت ملی. نمونه‌هایی از تأثیرات این اتفاق را در ماه‌های اخیر در مواضع ضعیف و انفعالی برخی مدیران کشور در برابر دشمنان شاهد بوده‌ایم. غایت تلاش، ایجاد تردید در پایداری در برابر دشمن و بروز اختلال در دستگاه محاسباتی مردم و مسئولان است.

یکی دیگر از پیامدهای دستکاری افکارعمومی «از بین رفتن فرصت‌ها و جانشین شدن تهدیدهاست». بی‌اعتماد کردن جامعه به کفایت مدیران در توجه به ضرورتها و تدبیر صحیح در امور حکمرانی.

یقیناً امروز افکار عمومی «آوردگاه تعیین کننده» در رویارویی ما با دشمن و نقطه تمرکز بدخواهان انقلاب اسلامی است. باید متوجه باشیم آرایش رسانه‌ای و ارتباطی جبهه دشمن با به خدمت‌گرفتن پادوها و وادادگان داخلی و امید او به اختلال محاسباتی کارگزاران و تصمیم‌سازان کشور تغییر شکل یافته و این مساله ما را ناگریز می کند که به صورت پیوسته نسبت به ویروسی شدن نرم‌افزار افکار عمومی مراقبت کرده و پیام خود را مدیریت و نظام محاسباتی مردم و مسئولان را با واقعیات میدانی تنظیم کنیم.