فیلم «صیاد» و چالش‌های روایت تاریخی

به گزارش حلقه وصل: حسام‌الدین خادمی، منتقد سینما در یادداشتی نوشت: فیلم «صیاد»، به کارگردانی جواد افشار، یک اثر سینمایی تاریخی حماسی است که به زندگی و رشادت‌های شهید صیاد شیرازی پرداخته است. در این فیلم، تلاش شده تا گوشه‌هایی از زندگی شهید و فعالیت‌های مهم او در تاریخ معاصر ایران به تصویر کشیده شود. با این حال، فیلم در برخی جوانب خود با چالش‌هایی روبه‌رو است که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارند. در این یادداشت به نقد و بررسی نکات کلیدی این اثر خواهیم پرداخت.

۱. انتخاب موضوعات و ریتم کند فیلم
یکی از مهم‌ترین چالش‌های فیلم «صیاد» این است که کارگردان با انتخاب موضوعات مختلف از زندگی شهید صیاد شیرازی، فیلم را به سمت پراکندگی در پیشبرد داستان سوق داده است. رشادت‌ها و فعالیت‌های متعددی از شهید در تاریخ جنگ ایران و عراق وجود دارد که طبیعتاً در یک فیلم محدود نمی‌توان به همه آن‌ها پرداخت. با این حال، فیلم به گونه‌ای ساخته شده که چندین حادثه مختلف با ریتمی کند در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند، بدون آنکه روند داستانی به‌طور مشخصی هدف‌گذاری شده باشد. برای مثال، بخش‌هایی از زندگی شهید که از نظر تاریخی اهمیت زیادی دارند، مانند عملیات مرصاد، به‌طور کامل نادیده گرفته شده‌اند. این انتخاب‌ها باعث می‌شوند که تماشاگر نتواند به‌طور کامل با شخصیت شهید صیاد ارتباط برقرار کند و در نهایت، اثر به‌اندازه‌ای که باید جذابیت ندارد.

۲. نبود کارکرد حماسی و کمرنگ بودن کاریزمای شهید
نکته دیگری که در مورد فیلم «صیاد» قابل توجه است، فقدان توانایی در حفظ کاریزمای شهید است. اگر قرار بود فیلم یک اثر حماسی باشد، باید می‌توانست ویژگی‌های برجسته شخصیت شهید صیاد شیرازی را به‌خوبی منتقل کند. اما متاسفانه، در این فیلم، شخصیت شهید بیشتر به‌صورت یک شخصیتی معمولی به تصویر کشیده شده است و مخاطب آن‌طور که باید و شاید نمی‌تواند عظمت و بزرگی این شخصیت را درک کند. یکی از ویژگی‌های اصلی یک فیلم حماسی، ایجاد حس احترام و تحسین نسبت به شخصیت‌های تاریخی است، ولی این فیلم در این زمینه نتواسته است انتظارات را برآورده کند. عدم نمایش درست ابعاد مختلف شخصیت شهید و اقدامات او، فیلم را از حالت حماسی دور کرده و به یک داستان ساده و بدون عمق تبدیل کرده است.

۳. گریم و صحنه‌سازی ضعیف
در نقد فنی فیلم، باید به گریم و صحنه‌سازی‌ها اشاره کرد. یکی از ویژگی‌های مهم فیلم‌های تاریخی، دقت در جزئیات گریم و صحنه‌هاست تا فضای آن دوران به‌طور واقعی به تصویر کشیده شود. متاسفانه، در فیلم «صیاد»، گریم بازیگران و طراحی صحنه‌ها در بسیاری از موارد ضعیف به‌نظر می‌رسید. برای مثال، در صحنه‌های جنگی، لباس‌های بازیگران حتی از پشت پرده سینما بوی نو می‌دادند و این مسئله قطعاً باعث از بین رفتن حس واقعی بودن صحنه‌ها می‌شود. این ضعف در طراحی صحنه و گریم، از قدرت تأثیرگذاری فیلم می‌کاهد و تماشاگر را از دنیای داستان خارج می‌کند.

۴. دیالوگ‌های شعاری و بی‌احساس
یکی از نکات منفی دیگر در فیلم، دیالوگ‌های شعاری و بی‌احساسی است که از زبان بازیگر نقش شهید صیاد ادا می‌شود. این دیالوگ‌ها بیشتر به‌نظر می‌رسند که در قالب سخنرانی‌های تبلیغاتی قرار دارند تا اینکه بخواهند نشان‌دهنده احساسات عمیق و درونی یک شخصیت بزرگ باشند. در واقع، این دیالوگ‌ها فاقد آن بار احساسی و درونی هستند که در فیلم‌های تاریخی می‌تواند تأثیر زیادی بر مخاطب بگذارد. بازیگر نقش شهید صیاد به‌جای اینکه احساسات و دغدغه‌های این شخصیت بزرگ را به‌طور ملموس و طبیعی به نمایش بگذارد، تنها جملاتی تکراری و سطحی را بیان می‌کند که نتیجه‌اش ایجاد یک فاصله احساسی میان مخاطب و شخصیت شهید است.

۵. نکات مثبت فیلم
با تمام نقدهایی که به فیلم وارد است، باید اشاره کرد که فیلم «صیاد» موفق شده تا در برخی بخش‌ها احساس وطن‌پرستی و دغدغه‌مندی شهید را به‌خوبی منتقل کند. احساس تعلق به وطن و فداکاری برای مردم، از ویژگی‌هایی است که در زندگی شهید صیاد شیرازی به‌طور برجسته‌ای به‌چشم می‌خورد و فیلم توانسته است این ویژگی را به‌خوبی در چندین صحنه نمایش دهد. علاوه بر این، موسیقی متن فیلم نیز یکی از نقاط قوت آن به‌شمار می‌رود. موسیقی زیبا و هماهنگ با داستان، لحظات احساسی فیلم را به‌خوبی تقویت کرده و به تماشاگر کمک می‌کند تا به‌طور عمیق‌تری با احساسات شخصیت‌های فیلم ارتباط برقرار کند.

نتیجه‌گیری
در مجموع، فیلم «صیاد» یک اثر سینمایی با پتانسیل‌های بزرگ است که در برخی جنبه‌ها موفق عمل کرده و در برخی دیگر، به دلیل ضعف‌های فنی و داستانی، نتواسته است تجربه سینمایی کاملی را به تماشاگر ارائه دهد. این فیلم می‌تواند به‌عنوان یک تلاش برای پرده‌برداری از ابعاد مختلف زندگی شهید صیاد شیرازی در نظر گرفته شود، اما برای اینکه به یک اثر حماسی و تاریخی واقعی تبدیل شود، نیاز به اصلاحات و توجه بیشتر به جزئیات فنی و روایتی دارد.