آیا ظریف در حال سوزاندن شانس‌های مذاکراتی ایران است؟

به گزارش حلقه وصل: «من فکر می‌کنم توافق و مذاکره راه بهتری نسبت به براندازی و حمله نظامی برای رسیدن به هدفمان باشد. دولت چه مال ما باشد چه ترامپ و چه اوباما، یک عزم مشترک وجود دارد.» این‌ها جملات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن در نشست با شورای روابط خارجی ایالات‌متحده است.

کارنامه 30 سال مذاکره ظریف چه چیزی را نشان می‌دهد؟
مذاکره اقدامی سیاسی است که بسیار به تجارت و معامله اقتصادی شباهت دارد. طرف‌های مذاکره ضمن گفتگو باهم، به توافقی رسیده و هر یک منافعی را می‌دهد و منافع دیگری کسب می‌کند. این اساس مذاکره است که برای ایران نه منع دارد؛ نه قبیح است.

اما اگر قرار باشد مذاکره هم کنیم، خوب است از چند دهه تجربه مذاکراتی ظریف عبرت بگیریم و مثل او مذاکره نکنیم. ظریف از همان دهه‌های اول انقلاب تاکنون درحال مذاکره است. اگر از مذاکرات و توافقات بی‌ثمری همچون وین و لوزان چشم‌پوشی کنیم؛ او در حدود 3 دهه مذاکره، 3 کارنامه مهم دارد. اول، توافق با آمریکا در دولت هاشمی برای آزادی پول‌های ایران. دوم، مذاکرات هسته‌ای سعدآباد در دولت خاتمی و سوم، برجام و وعده لغو تمامی تحریم‌های اقتصادی در دولت روحانی. ظریف در هر 3 مورد، شکست خورد.

تعجب آمریکا از مواضع ظریف
ظریف در این روزها نه‌فقط پالس مذاکره ارسال می‌کند، بلکه مستقیما از مذاکره با ترامپ سخن می‌گوید. این موضوع حتی تعجب طرف آمریکایی را برانگیخت. چندی پیش ظریف در نشریه آمریکایی فارین افرز نوشته بود: «جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره ازجمله با آمریکا، باز است. پزشکیان خواهان تعامل سازنده با غرب است. پزشکیان به مذاکره در رابطه با توافق هسته‌ای و بیشتر، امیدوار است.»

فرید زکریا، مجری معروف آمریکایی چند روز پیش در مصاحبه با ظریف گفت: «شما در فارین افرز گفتید می‌شود با ترامپ به توافق رسید. من تعجب کردم. چون ترامپ همان کسی است که از برجام خارج شد.»

«جو ویلسون» نماینده جمهو‌ری‌خواه ایالات‌متحده، این مواضع ظریف را «گدایی» ایران برای مذاکره توصیف کرد و به ترامپ پیشنهاد داد که فرمان فشار حداکثری جواب داده و آن را حفظ کند.

در اینجا چند نکته حداقلی وجود دارد که برای فهم  آن نیاز مدرک دانشگاهی یا تحصیل در روابط بین‌الملل نیست و همه مردم آن را درک می‌کنند. 1. ارسال چنین پیام‌های ضعفی باعث شکست در مذاکره می‌شود. 2. مذاکره با ترامپی که یک‌بار از توافق خارج‌شده، احتیاط بیشتری را می‌طلبد نه شوق و بی‌ملاحظه بودن. 3. وقتی هنوز از طرف مقابل نه‌تنها پالس سازنده دریافت نشده؛ بلکه مدام بر فشار حداکثری تاکید می‌کنند، باید دست نگه داشت.

جدای از این نکات پیش‌پاافتاده که ظریف متوجه آن نیست، کارنامه 3 دهه شکست او در مذاکرات، هر عقل سلیمی را به این نتیجه می‌رساند که اگر هم قرار بر مذاکره باشد، این کار نباید به ظریف و امثال او سپرده شود. ظریف در این روزها به‌قدری پیام ضعف از سوی ایران ارسال کرده که گویا قصد دارد هر شانسی برای مذاکره را از بین ببرد.

نگاه آمریکا به اصل مذاکره با ایران چیست؟
اما درباره اصل مذاکره باید نکاتی را در نظر داشت. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن در 18 دسامبر 2024 (28 آذر 1403) در مصاحبه با شورای روابط خارجی آمریکا(CFR) گفت: «اگر به 20 سال گذشته نگاه کنیم، آزمایش‌های ما برای تغییر رژیم، قطعاً موفقیت چشمگیری نداشته است. اما ما باید بر هر کاری که تغییر سیاست را انجام می‌دهد، تمرکز کنیم و این کشور را از کارهایی که منافع ما را تهدید می‌کند، بازداریم. یک مشکلی که ما با موفقیت از طریق برجام از روی میز برداشتیم(آن را حل کردیم)، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بود. من فکر می‌کنم توافق و مذاکره راه بهتری برای رسیدن به هدفمان باشد. دولت چه مال ما باشد چه ترامپ و چه اوباما، یک عزم مشترک وجود دارد آن، این است که ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد.»

ریچارد نفیو، نویسنده کتاب «هنر تحریم‌ها» و کارشناس ارشد استفاده از تحریم برای تضعیف ایران، در 2 ژانویه 2025 (13 دی 1403) در مقاله‌ای با عنوان «آخرین فرصت برای ایران» در وب‌سایت آمریکایی «فارین افرز» نوشت: «حمله به ایران بی‌ثباتی را در خاورمیانه تزریق می‌کند و در زمانی که واشنگتن قصد دارد بر مناطق دیگر تمرکز کند؛ منابع زیادی را درگیر می‌کند. اگر حملات موفقت آمیز نباشد، اعتبار ایالات‌متحده ضعیف می‌شود. بهترین و بادوام‌ترین راه، توافق و دیپلماسی است. دیپلماسی در زمینه کند کردن ایران کارنامه موفقی دارد. اگر خود ترامپ با یک توافق جدید موافقت کند، ممکن است ایران باور کند که این توافق پایدار خواهد بود. ایران تضعیف‌شده برای خاورمیانه سودمند است...راه امن، تلاش برای مذاکره است.»

مذاکره برای تضعیف ایران، دقیقا همان راهبردی است که آمریکا به دنبال آن بوده و یک‌بار با برجام موفق به انجام آن شده است.