تولید فیلم‌های دفاع مقدسی از این هم باید بیشتر باشد/توضیحات تکمیلی از ۵ فیلم با موضوع شهدای استان‌ها

حلقه وصل: موضوع انعقاد تفاهم‌نامه تولید فیلم میان سپاه استان‌های کشور و بنیاد فرهنگی روایت فتح، یک اتفاقات مهم و احتمالاً‌ جریان‌ساز در سینمای دفاع مقدس خواهد بود. این اولین‌بار است که چند سردار و فرمانده سپاهی استان‌های کشور برای تولید فیلم‌هایی با موضوع شهدای استان‌های خود، با یک نهاد سینمایی وارد مذاکره می‌شوند. از این رو بررسی ابعاد و توضیحات کامل این تولیدات اهمیت دارد؛ از چگونگی انتخاب این شهدا و نحوه همکاری بنیاد فرهنگی روایت فتح با سپاه‌ به عنوان مجری این طرح بزرگ. برای همین برای شنیدن اطلاعات کامل‌تری از این تفاهم‌نامه‌ها به سراغ سید محمد حسینی مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس رفتیم.

در انتخاب سوژه‌های فیلم‌های 5 شهید دخالت نداشتیم

* این تفاهم‌نامه‌ها بر چه اساسی صورت گرفته است؟ آیا روایت فتح این شهدای عزیز را به عنوان سوژه ساخت فیلم انتخاب کرده‌اند یا خود استان‌ها آنان را پیشنهاد کرده‌اند؟

- ماجرای شکل‌گیری تولید فیلم درباره شهدای استان‌ها اینگونه بود که بعد از طرح این موضوع از سال گذشته و البته اهمیت ساخت و تولید فیلم درباره شهدای استان‌ها که به کرات درباره آن گفته شده است، قرار بر این شد که سپاه‌های مراکز استانی سراسر کشور کارگروه‌هایی را تشکیل بدهند که متشکل از فرمانده سپاه، کنگره شهدای استان و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و ادارات فرهنگی استانی و ترجیحاً خود استاندار باشد. این کارگروه ذیل خودش یک بدنه کارشناسی تعریف کرد تا شهدای مطرح استانی خود را در طرح تولید آثار سینمایی استانی معرفی کند. بنابراین بنیاد فرهنگی روایت فتح و انجمن سینمای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، عملاً در فرایند انتخاب سوژه دخالت نداشته است و خود کارگروه طرح و تولید فیلم شهدای استانی، شهدای مورد نظر و عزیز خود را انتخاب کردند و به معرفی کردند.

*چرا شهدای این 5 استان برای تولید فیلم معرفی شدند؟ آیا دیگر استان‌ها شهدای خود را برای تولید فیلم معرفی نکردند؟

- تمام استان‌ها در این زمینه دست به کار شدند اما طبیعتاً استان هایی که کنگره شهدای آنها نسبت به بقیه استان‌ها جلوتر بود زودتر شهدای خود را برای ساخت فیلم معرفی کردند که در نتیجه همین 5 استان شد. در واقع آنها به نظر زمانی جلوتر از دیگر استان‌ها هستند و طرح ابتدایی کار را برای شهید مدنظر خود زودتر از دیگر استان‌ها برای تولید رساندند و در نتیجه در اولویت قرار گرفت. مثلا برای استان همدان شهید قهاری سعید را به عنوان شهید مورد نظر خود اعلام کردند.

برای این روند ما صرفاً‌ بخشی از تأمین کننده بودجه نیستیم و قرارمان این است که نگارش فیلمنامه زیر نظر انجمن سینمای انقلاب انجام شود. در مورد تأمین بودجه نیز سرمایه‌گذاری نیز 50-50 انجام می‌شود. نصف کار توسط استان‌داری و سپاه استان و نیمی دیگر توسط بنیاد فرهنگی روایت فتح. البته برخی استان ها حضور پررنگ تری در این عرصه دارند و بودجه جاری فرهنگی بیشتری را در این زمینه اختصاص می دهند. بنابراین همه چیز این فضا بستگی به مدیریت بخش استانی دارد. اما از سوی بنیاد فرهنگی روایت فتح، تخصیص بودجه 50 درصدی قطعی شده است.

زندگی شهیدی باید انتخاب شود که قابلیت دراماتیک داشته باشد

*سؤال دیگر من درباره ملاک انتخاب این شهدای بزرگوار است. آیا زندگی این عزیزان احتمالاً برگ برنده‌ای نسبت به دیگر شهدا دارد یا حرف روزی را برای جامعه امروز دربر دارند که انتخاب شده‌اند؟

-واقعیت این است که ما دچار نوعی عدم توازن درباره شناخت شهدای کشور هستیم. منظورم این است که در برخی استان‌ها مانند همدان منابع مکتوب و نگاشته شده بسیاری درباره شهدای این استان داریم. کتاب‌های ارزنده ای که به قلم نویسندگان بسیار خوب بومی آن مناطق نوشته شده است مانند کتبی که آقای کمره‌ای و یا خانم ضرابی‌زاده درباره شهدای این استان نوشته‌اند که به خاطر بومی و اقلیمی بودن و فهم آنها از منطقه و شهدای استان و رفاقتی که برخی از این نویسنده‌ها با شهدای آنجا داشتند، کتب ارزنده‌ای است. به عنوان مثال حرمان هور احمدرضا احدی یکی از این کتاب‌ها است که مورد توجه علاقه‌مندان و منتقدین ادبیات دفاع مقدس ما است. داستان این کتاب بر اساس نوشته‌های خود شهید است که نفر اول کنکور کشور و نخبه بوده است. کتاب بر اساس این دست‌نوشته‌ها تنقیح شده است.

همین کتاب را در دوره‌ای قرار بود آقای سعید سعدی بسازد. خود من به شخصه 5 فیلمنامه از روی این کتاب خوانده‌ام یا درباره شهید همدانی و چیت‌ساز نیز منابع به قدر کافی وجود دارد و می‌توان از روی آنها فیلم ساخت. در هر حال در برخی استان‌ها منابع کافی برای تولید فیلمنامه وجود دارد و در برخی از استان‌ها خیر. به عنوان مثال انتخاب شهید در استان چهار محال و بختیاری قدری‌ سخت‌تر است. در کنار این باید این نکته را در نظر داشت که باید زندگی خود شهید نیز قابلیت دراماتیک را داشته باشد. این نکته فارغ از وجوه معنوی و ارزشمند زندگی هر کدام از این عزیزان است، آنچه که در مدیوم سینما مهم است زبان تصویری است که باید زندگی یک شهید آن را داشته باشد. حتماً هم قرار نیست این موضوع درباره یک سردار مشهور جنگ باشد. به عنوان مثال شهید هادی سردار جنگی نیست اما یک شهید و رزمنده بسیار معروف است که به شدت قابلیت تصویری شدن را دارد و ما این نگاه را در زندگی این 5 شهیدی که تفاهمنامه‌ ساخت فیلم زندگی آنان را امضا کردیم، داریم.

اولویت انتخاب هنرمندان از خود استان‌ها است

* آیا عوامل و هنرمندان ساخت فیلم‌ها از میان هنرمندان خود استان‌ها انتخاب می‌شوند؟

-ترجیح ما این است که از ظرفیت خود استان‌ها بتوانیم استفاده کنیم و اتکای ما بر هنرمندان و نویسندگان خود استان‌ها باشد. اما باید قبول کنیم که مردم و جامعه امروز از سینما، انتظار حرفه‌ای دارد برای همین نمی‌توانیم خیلی ریسک کنیم. باید هنرمندانی که در این پروژه‌ها همکاری دارند، حتما شایستگی لازم را داشته باشند تا یک فیلم حرفه‌ای تولید شود. بنابراین اولویت ما تولید همکاری با هنرمندان استانی است اما به شرط اینکه توانایی و شایستگی لازم وجود داشته باشد.

جوان‌ها پیش قدم در ساخت فیلم‌های شهدا خواهند بود

*جوان‌گرایی چطور؟ به هر حال امروز نسل فیلمسازان دفاع مقدسی عموماً‌ نسل قدیمی و کارکشته‌اند که دیگر چهره‌هایی مانند آقای محمدحسین لطیفی نیز جزو پرچم‌داران آن حساب می‌شود. آیا این موضوع باعث می‌شود که جوانان سهم کمتری داشته باشند؟

منش ما این بوده که در انجمن، تکیه روی جوان‌ها باشد. البته گاهی این ریسک دارد و سخت است اما دیدیدم که در فیلم موقعیت مهدی این نگاه جواب داد. بنابراین با سرمایه‌گذاری روی جوانان موافقم اما با احتیاط.

چرا وقتی فیلم‌های اجتماعی زیاد بود از تک سلیقگی انتقاد نمی‌شد؟!

*سوال آخرم درباره تولیدات دفاع مقدسی امسال است. شما عضو شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی هستید. انتقاداتی می‌شود که چرا این همه باید در سال تولیدات دفاع مقدسی داشته باشیم؟ و اینکه امکان دارد این فیلم‌ها در دام اشتباهاتی مانند شعارزدگی بیافتد.

-برعکس این دوستان و منتقدین، من عقیده دارم که به اندازه 100 سال کم کاری در حوزه سینمای دفاع مقدس داریم. سوژه های ناب سینمایی داریم که در کشور و جنگ بوده‌اند که هنوز ساخته نشده‌اند. ما هنوز تصویر خیلی از سرداران اصلی جنگ را مانند شهید همت نداریم اما دیدیم که ساخت فیلم موقعیت مهدی چقدر مورد استقبال مردم و منتقدین واقع شد. طبیعتا سینمای ما در این زمینه عقب است. تا کی می خواهد فیلم‌هایی را به اسم اجتماعی تولید کند که اشتباهی است. از افرادی که می‌گویند تعداد فیلم‌های دفاع مقدسی زیاد شده می‌پرسم، زمانی که تورم تولید فیلم‌های به اصطلاح اجتماعی داشتیم و سالی چندین فیلم اجتماعی ساخته می‌شد، چرا اعتراضی نبود که توازن تولید بهم خورده است؟ فیلم‌هایی که باشندگی در سرزمین ایران را هدف قرار می‌داد. به عقیده من هر امری در این کشور که باعث سست شدن باشنگی در ایران شود و آدم ها را از این سرزمین دور کند، کار دشمن است که شاخه‌های ایرانی آن در ایران به بهایی‌ها می‌رسد و در خارج از کشور هم که مشخصاً دست‌های لابی‌های اسرائیلی را در جشنواره‌ها و رویدادهای خارجی می‌توان دید. این جریان باعث سست شدن خانواده و امید به آینده در مردم می شود که به شدت خطرناک است.

به همین دلیل معقدم که باید تولیدات دفاع مقدس ما که سرشار از سوژه‌های ناب ایرانی است اتفاقاً‌ بیشتر هم شود. ما رسماً‌ به‌خاطر کم‌کار در حوزه سینمای دفاع مقدس دچار فترت شدیم. باید سالی 70 درصد تولید سینمای ایران دفاع مقدس باشد که سبد ما پر از فیلم‌های این گونه که ایرانی‌ترین گونه سینمایی ما است، شود. این فیلم‌ها دربردارنده دیگر ارزش‌های انسانی و اخلاقی نیز است و حکایتش حکایت چون که صد آمد نود هم پیش ما است. جریان دفاع مقدس باعث می‌شود که عرق ملی و وطن‌دوستی در میان مردم نیز افزایش یابد. این شعری که قنبر علی تابش شاعر افغانستانی که مشکلات و آوارگی وطن و مردم کشورش را دیده است، امروز باید در گوش ما زمزمه شود: آدمی پرنده نیست تا به هرکران که پر شود برای او کران شود؛ سرنوشت برگ دارد، وقتی از بلند شاخه‌اش جدا شود، پایمال عابران کوچه ها شود.

 ما در سینمای اجتماعی سال‌های اخیر، رفتن از این سرزمین را به کرات دیدیم و مدام بر مهاجرت تبلیغ شد. حتی در دوره‌ای فیلم‌هایی که بر رفتن از این سرزمین اصرار داشتند، را در جشنواره‌های مهم سینمایی خود داشتیم که دنبال سفارت‌های فرانسه‌ افتاده بودند و این کشور را تبلیغ می‌کردند. ما چه نسبتی با فرانسه داریم؟ در حالی که ما باید در این سرزمین درباره شهید ضرغام فیلم بسازیم که دنیایی از انرژی و شکوه درون خود دارد./فارس