فتوای بی بی سی: روزه بیش از هجده ساعت مخالف شرع است!

سرویس تلنگر: رسانه‌های  معارض مدتی است در مقابله با برخی موارد اجتماعی و اخلاقی جامعه تغییر مسیر داده، و مسائل حساس دینی از قبیل حجاب و عفاف و همچنین در این ایام مسائل روزه را از دیدگاه شرع تحلیل می‌کنند و تلاش دارند با گفت‌وگو با افراد به اصطلاح دینی، خود را به اهدافشان نزدیک کننند.

روزه به خصوص در این روزهای گرم سال که همراه با تحمل مشقت و زحمت است، ضمن ایجاد معنویت در روح و روان، نوعی مجاهدت با نفس است و به گفته مقام معظم رهبری «نتیجه روزه ماه رمضان، ذخیره تقوا در دل و جان ماست که باید ما را در راههای پُر پیچ و خم زندگی در طول سال مدد کند و صراط مستقیم را برای ما تضمین نماید».

بی‌بی‌سی فارسی که تریبونی است برای بیان نظرات معاندین و فتنه‌گران علیه اسلام و انقلاب، در گزارشی با حضور محسن کدیور، روحانی معارض، ضمن بیان نظرات علمای شیعه و اهل‌سنت، به تحلیل فقهی روزه در روزهای بلند پرداخت.

نکته جالب توجه در گزارش «روزه‎داری در روزهای بلند؛ به تعداد ساعات روز در مکه روزه بگیرید» این است که بی‌بی‌سی در ظاهر به بیان یک مسئله فقهی می‌پردازد، ولی در عمل قصد دارد به تبلیغ دو روحانی مورد تأیید انگلیس پرداخته و در کنار آن تعریضی به احکام مذهب شیعه داشته باشد.

دانشمندان کشورهای با روزهای بلند خواستار کاهش ساعات روزه شدند

حسیب عمار گزارشگر بی بی سی گزارش خود را اینگونه شروع می‌کند، «همزمان با طولانی شدن روز در بعضی از کشورهای اروپایی در ماه رمضان در سال‌های اخیر، برخی دانشمندان مسلمان ساکن این کشورها می‌گویند که دراز بودن روز، روزه گرفتن را برای بسیاری‌ها در کشورهای اروپایی که طول روز در آن بیش از هجده ساعت است، به شدت دشوار می‌سازد و خواستار آن شده‌اند که باید راه‌حل شرعی برای این مشکل سنجیده شود و ساعت‌های روزه‌داری در این سرزمین‌ها کاهش یابد.».

           شب در سن پترزبورگ، دارای روزهای طولانی بیش از 20 ساعت و هیچگاه تاریکی کامل ندارد

در شروع گزارش، این رسانه انگلیسی با اشاره به آیه 187 سوره بقره  سعی می‌کند به مخاطب القا کند که این مطلب بر اساس شرع بوده و قصد دارد به مسئله شرعی بپردازد و در ادامه، به صورت حساب شده از مکتب فقهی غایت‌گرا یا فقه مقاصدی نامبرده و آن را به فقهای شیعیان مرتبط نموده است. گفتنی است، مکتب فقهی غایت‌گرا و به تعبیری رایج‌تر فقه مقاصدی، به دلیل دور بودن از بحث‌های جدی و دقیق، زوایای ناشناخته بسیاری دارد و علمای شیعه اعتقاد دارند، امروز یک نگرانی وجود دارد و آن هجمه وسیع بحث‌های مقاصدی به حوزه‌های علمیه شیعه است.

جمعی از فقیهان سنی و شیعه از دریچه فقه غایت‌گرا به روزه نگاه می‌کنند

نویسنده گزارش می‌نویسد: «در این گزارش جمعی از فقیهان سنی و شیعه، از جمله شمار زیادی از فقیهان برجسته دانشگاه الازهر مانند مفتی کنونی و تعدادی از مفتیان سابق مصر که از دریچه مکتب فقهی غایت‌گرا یا فقه مقاصدی به روزه نگاه می‌کنند، این دیدگاه را به چالش گرفته‌ و به مکانی بودن حکم آیه بالا تاکید می‌کنند».

این رسانه انگلیسی که یکی از خطرناکترین بنگاه‌های تبلیغاتی دشمن است، تلاش می‌کند در گزارشات و اخبار جهت‌دار خود، ریشه‌های مذهبی جوامع اسلامی به ویژه جامعه ایران را هدف قرار دهد، در این گزارش نیز ضمن مطرح کردن نام اشخاصی همچون سید صادق شیرازی و محسن کدیور، آنها را در کنار آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی قرار می‌دهد، تا ضمن مطرح کردن آنها با عنوان فقهای شیعه، در ذهن مخاطب اینگونه تداعی می‌شود که این افراد از مراجع بزرگ شیعه هستند.

در گزارش بی‌بی‌سی آمده است: «از اهل تسنن، شیخ محمد عبده، نخستین مفتی سرزمین مصر، شیخ محمود شلتوت، شیخ جاد‌الحق علی جاد‌الحق از شیوخ اسبق الازهر، شیخ نصر فرید واصل، مفتی اسبق مصر، علامه مصطفی زرقا از سوریه، و از اهل تشیع، آیت الله ناصر مکارم شیرازی و آیت الله سید صادق حسینی شیرازی از مراجع برجسته تقلید شیعه و محسن کدیور، مجتهد و فقیه اصلاح طلب، از آن جمله هستند. مبنای استدلال آنها، در کنار استنباط احکام از دیگر آیات قرآن و احادیث پیامبر و اصل فقهی استحسان، واقعیت‌های جغرافیایی جهان امروز است».

گفتنی است در مورد اصل فقهی استحسان که در این گزارش به آن اشاره شده است، در حجیّت و عدم حجیّت استحسان میان اهل سنّت اختلاف است، لیکن فقیهان امامیّه به اتّفاق، آن را حجّت نمی‌دانند.

لازم به ذکر است که حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ فقهی خود نسبت به موضوع این گزارش گفته است، در مورد روزه مناطقي که روز يا شب آنها خارج از متعارف است، (مثلا بيش از 18 ساعت)، مکلف بايد روزه خود را مطابق مناطق معتدله در آن زمان بجا بياورد و البته اگر شخصي توانايي روزه گرفتن تمام روز (مثلا 18 يا 20 ساعت) را در مناطق غير معتدل دارد، بايد مطابق افق همان منطقه غيرمعتدل روزه بگيرد.

روزه بیش از هجده ساعت مخالف حکمت الهی و مقاصد شرع است

در ادامه بی بی سی به صورت جزئی این حکم فقهی را از بیان فقیه مورد نظر خود محسن کدیور مورد بررسی قرار داده و گزارش را با جمله‌ای از این فقیه انگلیسی و با نتیجه دلخواه خود به اتمام رسانده است.

                                                          محسن کدیور، فقیه معارضین

در قسمت دیگری از این گزارش، گزارشگر بی‌بی‌سی روزه در ماه مبارک رمضان را خلاف فطرت انسان و باعث رنج و زحمت مسمانان بیان کرد و گفت: «روزه برای بیش ازهجده ساعت برای انسان مشقت می‌آفریند و این مخالف حکمت الهی و خلاف مقاصد شارع است که برای بندگانش رحمت می‌خواهد و در تناقض کامل با اصل رفع حَرَج است که قرآن بر آن تصریح کرده است و کارشناسان گفته‌اند، دست برداشتن از خوردن و آشامیدن در این مدت، قطعا به بدن انسان آسیب می‌رساند و این نمی‌تواند هدف تکلیف شرعی باشد».

گفتنی است آنطور که از مجموع آیات و روایات استفاده می‌شود و علمای دین فرموده‌اند، خداوند از روی لطف و تفضل، احکام حرجی، سخت و مشقت بار را از امت اسلام برداشته است و اگر در دین اسلام احکامی وجود دارد که انجام آنها دشوار است؛ مانند جهاد و نبرد، گرفتن روزه در هوای گرم تابستان و روزه‌های طولانی، تابع قاعده عسر و حرج نیست؛ چرا که مقتضای لطف و تفضل الهی که برداشتن احکام حرجی و سخت بود، در این موارد هم عدم اجرای قاعده مذکور بوده و این احکام با ثواب و عواید بسیاری که برای انسان دارد، از موارد لطف و کرم خداوند است. البته در این موارد هم، اگر افرادی توانایی انجام آن را به علت بیماری و ناتوانی جسمی و یا هر علتی که شرع مقدس بیان داشته است ندارند، شامل احکام خاص خود هستند.

رهبر معظم انقلاب در این باره فرموده‌اند: «همه کارهای مبارک و مفید، از سختی خالی نیست. بشر بدون تحمّل سختی‌ها به جایی نمی‌رسد. این مقدار سختی که در تحمّل روزه‌گیری وجود دارد، در مقابل آنچه که از روزه عاید انسان می‌شود، چیزِ کم و سرمایه اندکی است که انسان مصرف می‌کند و سود بسیاری را می‌برد».

روزه‌داران به تعداد ساعات روز در مکه روزه بگیرند

این گزارشگر که قصد دارد به نتیجه دلخواه خود برسد، با اشاره به این مسئله شرعی که توسط برخی فقهای شیعه و اهل‌سنت مطرح شده است که روزه واجب است و اگر کسی توانایی ندارد، قضای آن را بگیرد، افزود: «چنین راه حلی، از یک سو افراد مکلف در این سرزمین‌ها را از فیض و برکت روزه‌‌ ماه رمضان محروم می‌کند و از سوی دیگر در تناقض با حکم فرض بودن روزه است که مشمول همه سرزمین‌ها و همه مردم می‌شود».

بی بی سی با کمک فقیه مورد قبول معارضین نتیجه می‌گیرد: «بر اساس این دیدگاه، خداوند مکه را ام‌ّالقرا (مادر شهرها) خوانده، نه تنها به خاطر اینکه قبله مسلمانان است بلکه مادر اصل است؛ هم در قبله و هم در تقدیر اوقات شرعی. وقتی اختلال در این اوقات به وجود آید، وقت مکه ملاک قرار گیرد و آنگونه که محسن کدیور می‌گوید، اولویت با مکه‌ مکرمه است به دلیل اتحاد فعل مکلفین. هیچ شهر دیگری خصوصیت مورد قبول واقع شدن توسط همه مسلمانان را ندارد. اگرچه اگر کسی روز شهر دیگری را هم ملاک قرار داد روزه‌اش مقبول است».