تهران: مرز شوخی با ارزش‌های اخلاقی جامعه در کمدی تا کجاست؟

به گزارش حلقه وصل، «علی دارابی» معاون استان‌های صداوسیما و مدرس دانشگاه مطلبی با موضوع فیلم‌های کمدی روی پرده سینماها نوشته که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:

این روزها غالب تولیدات سینمای ایران به سمت فیلم‌های کمدی و خنده‌دار سوق پیدا کرده است و در سردر اکثر سینماهای کشور پوسترهای این فیلم ها خودنمایی می‌کنند. ستاره‌های گران قیمت سینما کمدین‌ها شدند و در این مسیر آزمون و خطاهای بسیاری را در شکل و محتوای این فیلم ها فیلم سازان و مدیران فرهنگی سینما و حوزه  نمایش تجربه می‌کنند و این تجربه‌ها انشاالله برای جریان اخلاقی و فرهنگی عموم جامعه،گران تمام نشود.

این که عده ای از کارشناسان و عده ای از دست اندرکاران تولیدات سعی دارند حال و فضای جامعه را شاد و تلطیف کنند و از رهگذر اقبال تماشاگران به دیدن این نوع از فیلم ها گیشه و در نتیجه اقتصاد سینما را رونق و بهبود دهند و حال سینما و سینماگران را خوب کنند هم فی نفسه امر خدا پسندانه و خوبی است؛ اما قیمت این حال خوب ها نباید در بلند مدت بد کردن حال اخلاق و عرف تراز و سالم جامعه باشد. زمانی که به شکل و محتوای این فیلم ها دقیق می شوید اشکالاتی رخ می نماید و بحث‌هایی بروز می‌کند و نگرانی‌های جدی‌ای را پدید می‌آید که از زمان شکل‌گیری نمایش کمدی در زمان‌های دور و مشخص از زمان یونان باستان که آثار مکتوب آرا و نظریات نظریه‌پردازان و تولیدکنندگان آثار نمایش کمدی‌اش به دست مان رسیده تا امروز ادامه دارد؛ مباحثی چون آیا هدف کمدی فقط خنداندن است؟ کمدی سخیف چیست و کمدی درست کدام است؟ مرز شوخی کردن با ارزش‌های اخلاقی و اعتقادات یک جامعه در کمدی تا کجاست؟ تمسخر و تحقیر تیپ‌ها یا شخصیت‌های اجتماعی به عنوان شیوه ای برای خنداندن آیا مجاز است؟ حد مجاز شوخی با عرف ها و اصول فکری حاکم در جامعه برای خنداندن کجاست؟آیا باید مرزی برای شوخی با سیاستمدران جامعه  و اصول سیاسی و منافع ملی در کمدی در نظر گرفت؟ و بسیاری سئوال ها و مباحث  دیگری که مورد بحث بوده و هست.ولی در جامعه ی ما این بحث ها در میان نظریه سازان و سیاست مداران و متولیان اخلاق در میان بحث های داغ جناحی و سیاسی و پر رنگ شدن مجادله های اقتصادی گم شده است و اصلا کسی توجه جدی ای به آن ها ندارد و به بهانه ی حل بحران اقتصاد سینما و سینما گران و مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه و خواست بخشی از مخاطبین سینما نوع کمدی بی ارزش و تخریب کننده رشد کمی یافته است و لطمات و صدمات و آسیب های اخلاقی،سیاسی و اجتماعی آن ها به تدریج رخ نموده و بخش زیادی از این آسیب ها در فضای مجازی قابل مشاهده است. 

آسیب‌هایی چون بی‌اعتمادی به برخی از تیپ‌ها و شخصیت‌های مورد اعتماد عموم جامعه، سست و کم ارزش شدن عرف‌ها و اصول اخلاقی جامعه، بی‌اعتمادی نسبت به مسئولان و سازمان های دولتی،کم ارزش شدن اصول اخلاقی و عرفی روابط درون خانواده، شیوع اصطلاحات و تکه کلام‌های بی‌معنی در جامعه و جایگزینی در ادبیات کلامی رسمی و غیر رسمی و القاء تیپ و رفتارهای خلاف شئون و ارزش های جامعه و بسیاری از آسیب‌های دیگرکه می توان احصاء کرد و بر شمرد.

در بالا اشاره شد که سینماگران و مدیران فرهنگی در حال تجربه هستند و خطا همین جاست عرصه ی اصول اخلاقی و ارزشی جامعه و فرهنگ جای تجربه نیست بلکه باید نظریه پردازان و متولیان فرهنگ و اخلاق جامعه نسبت به این مسائل حساس باشند و در تعامل با دست اندر کاران تولید این آثار  و مدیران فرهنگی دلسوزانه نظریه پردازی کنند و در مسیر تولید به اصلاح بپردازند. 

 از این منظر  ذکر و توجه به چند مسئله و نکته ضروری می نماید: 

۱-آیا فیلم کمدی با حفظ چارچوب اصول اخلاقی و ارزش های اجتماعی توان کشاندن مخاطب به سینماها را ندارد و یا ضعف در انتخاب موضوع و ساخت باعث می شود فیلم ها نفروشند؟ 

۲-آیا برخی از فیلم سازان چون توان ساخت فیلم استاندارد کمدی ندارند با انتخاب سوژه های ملتهب و هنجار شکنی اخلاقی،عرفی و سیاسی و تمسخر کردن سعی ندارند فیلم شان کمدی شود و با این ابزار قشری از تماشاچی را به سینما بکشند؟ 

۳-آیا مدیران سینمایی اعتقاد دارند بخشی از تولیدات کمدی به بهانه ی خنداندن تماشاچی بسیاری از ارزش ها و مرزهای اخلاقی،عرفی اجتماع و خانواده را زیر پا گذاشته اند؟ 

۴-آیا مدیران سینمایی و فرهنگی کشور اعتقاد دارند سطح حرفه ای برخی از آثار تولید شده بسیار ضعیف و غیر استاندارد است و سطح سلیقه ی مخاطب را در بلند مدت نازل خواهد کرد؟ 

۵-به بهانه ی درست کردن وضعیت اقتصادی سینماگران و سینما مدیران و دست اندرکاران تولید تا چه حد مجاز هستند اصول و قواعد اخلاقی و ارزش های اجتماع را زیر پا بگذارند؟ 

۶-سهم سینمای کمدی در تولیدات سینمای کشور باید چه مقدار باشد؟ 

۷-به بهانه ی اقبال تماشاچی به فیلم های کمدی تا چه میزان سهم تولید سینما و اکران سینماها  باید به این نوع فیلم ها اختصاص پیدا کند؟ 

۸-آیا اقتصاد و اقبال تماشاچی باید تعیین کننده ی سیاست گذاری در تولیدات سینمایی باشد یا با در نظر گرفتن این مختصات باید برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌گذاری کلان داشت؟

و... 

در پایان ذکر این نکته ضروری است نگارنده ی این یادداشت اکثر تولیدات روی پرده را رصد کرده است و تنها برای حفظ حقوق افراد و تضییع نشدن حقوق آثار و تولیدات نامی را به عنوان مصداق نیاورده است.