تهران: اکبرلو: نوشتن درباره شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر سخت است/ کرمی: بزرگترین حسرتم این است که چه زمان قرار است نمایشنامه امام موسی صدر را روی صحنه ببینم

به گزارش حلقه وصل، مراسم رونمایی از کتاب «مردی برای همیشه» با حضورسیدصادق رضایی رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان، منوچهر اکبرلو، غلامحسین دولت‌آبادی و شهرام کرمی نویسنده کتاب برگزار شد.

«مردی برای همیشه» حاوی نمایشنامه‌هایی است که بر اساس زندگی امام موسی صدر نوشته‌شده و از مرحله تولد تا ربوده شدن را در هفت صحنه در بردارد. اذان برای موسی، یک شاخه گل برای پروین، روزگار صور، اولین شهید، گفت‌وگو با سنگ، آزادی را باور کن و مردی برای همیشه عنوان هفت صحنه این نمایشنامه هستند. این کتاب در 75 صفحه و توسط انتشارات سوره مهر حوزه هنری منتشر شده است.

* دولت‌آبادی: نقطه قوت و برجسته کتاب بخش پایانی بسیار خوب آن است

غلامحسین دولت‌آبادی در ابتدای این مراسم به بخش برجسته کتاب اشاره کرد و گفت: این کتاب از جهاتی کتاب خاص شمرده می‌شود، چرا که امام موسی صدر شخصیتی است که در دل تاریخ جاودانه شده است و پایان زندگی ایشان در پرده ابهام قرار دارد و ما امیدوار بودیم پس از تغییرات و دگرگونی‌هایی که در لیبی رخ داد، ایشان را بیابیم، اما متاسفانه تا امروز خبری نیست؛ این نمایشنامه ثبت و ضبط خوبی است و نقطه برجسته آن پایان بسیار خوب آن است.

* فرخیان: پرتیراژترین اثر درباره امام موسی صدر «هفت روایت خصوصی» است

فرخیان نماینده موسسه پژوهشی امام موسی‌صدر در این مراسم اظهار داشت: متاسفانه ما درباره امام موسی‌صدر در حوزه ادبیات به معنای عام کاری نداریم، ما باید در حوزه‌هایی چون داستان، رمان، فیلم، نمایشنامه و.... به شخصیت ایشان بپردازیم. این مسئله یکی از نیازهای اساسی مؤسسه است.

وی در بخش دیگری از سخنانش ضمن اشاره به اینکه در تعریف مؤسسه ما به این گونه مسائل اشاره‌ای نشده زیرا به معنای خاص موسسه تحقیقاتی هستیم،‌ گفت:‌ وظیفه اولیه ما آماده کردن منابع چه در حوزه اندیشه و چه در دیگر حوزه‌ها درباره امام موسی صدر است. هر چند در این بخش‌ها کتاب‌های خوبی منتشر شده و آنچه ایشان گفته‌ است تقریبا در ایران چاپ شده است.

فرخیان ضمن بیان اینکه مجموعه تاریخ شفاهی مؤسسه حاصل یک کار گروهی است، توضیح داد: این مجموعه حدود 5-6 سالی است خاطرات افراد نزدیک به امام موسی صدر را ثبت کرده است. افرادی چون سیدهادی خسروشاهی و... این خاطرات چاپ شدند اما هیچ یک در حوزه ادبیات تعریف نمی‌شوند، چرا که جنس‌شان خاطره و روایت است.

وی در ادامه با بیان اینکه «هفت روایت خصوصی از زندگی امام موسی صدر» به قلم حبیبه جعفریان در حوزه ادبیات یکی از آثار پرتیراژ بوده است، گفت:‌ به جرات می‌توان گفت پرتیراژترین اثر درباره امام موسی صدر همین کتاب است، اما در قالب ادبیات این اثر دارای ارزش افزوده‌ای است که موجب شده مخاطب گسترده از نسل جوان و بزرگسال را در بر گیرد و جذابیت‌های خود را داشته باشد. هر چند ما معتقدیم در حوزه ادبیات جای کار بسیاری وجود دارد.

فرخیان در بخش دیگری به اتفاقات تاریخی که برای امام موسی صدر رخ داده و او را به عنوان یک روحانی و چهره‌ای بی‌نظیر معرفی می‌کند، توضیح داد: امام موسی‌صدر زمانی به لبنان رفت؛ تجربه زیست برای یک عالم روحانی در جامعه متکثر فراهم نبود، اما برای او فراهم می‌شود. او به لبنان می‌رود و حتی درباره این کشور می‌گوید: اگر لبنان روی کره زمین نبود برای خدمت به اصالت انسانی باید به وجود می‌آمد. به نظرم این فرصتی است تا نمونه زیست یک عالم شیعی را در جامعه ببینیم و بدانیم بدون تخاصم‌های انسان سوز می‌شود زندگی کرد.

وی گفت: مطلب دیگر بخش تاریخی و شخصیتی آقای صدر است. اینکه او سخنرانی‌های شنیدنی بسیاری دارد که از آن جمله می‌توان به سخنرانی مشهور «علی موحد بود و بس» در کاشان اشاره کرد. زندگی امام موسی‌صدر دارای وجوه مختلفی است از جمله جنگ و صلح، گفت‌وگو و مقاومت، تلاش برای هویت‌بخشی به شیعیان و تلاش برای همزیستی با مسیحیان و اهل تسنن و پر است از اطلاعات و عناصر جذاب. آنچه ما در مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر فراهم می‌کنیم ارائه این مواد است و بیش از این نمی‌توانیم کاری انجام دهیم اما ادبا و متخصصین این حوزه می‌توانند با توجه به دارا بودن این ظرفیت ورود کنند.

وی در پایان سخنانش درباره اطلاع جدید از سرنوشت امام موسی‌صدر هم گفت: اخبار و اطلاعات همان موارد گذشته است. مسئله جدیدی وجود ندارد .اخبار شهادت متناقض ضعیف و سست است بنابراین خانواده همچنان چشم به راه هستند.

* اکبرلو: نوشتن درباره شخصیت‌هایی چون امام موسی صدر سخت است

منوچهر اکبرلو از جمله چهره‌های شناخته شده ادبیات نمایشی نیز به اهمیت نوشتن از افرادی چون امام موسی‌صدر اشاره کرد و گفت: ما در زمانه‌ای آشفته زندگی می‌کنیم که بحث رانت و گرانی و امتیاز مطرح است و در همان زمانه سخن گفتن از شخصیت‌های اینگونه، سفارشی‌نویسی تلقی می‌شود. جسارت  می‌خواهد چرا که افراد باید بر اساس اعتقادات بنویسند و این نگارش برایم قابل تقدیر است.

وی افزود: نوشتن درباره این شخصیت‌ها سخت است و جسارت می‌خواهد ولی مسئولین متوجه نیستند.

دولت‌آبادی در بخش دیگری گفت: آقای کرمی توانمندی اثر شما حضور امام موسی‌صدر به عنوان یک حضور غیرفیزیکی است. یک حضور محکم ولی غیرفیزیکی است. ساختار دراماتیک است و امام موسی‌صدر حضور ندارند، مثل نمایشنامه در انتظار گودو؛ نکته دیگر اینکه یکی از ویژگی‌های برجسته متن این است که با اتفاقات ظاهرا مستقلی روبرو هستیم که این اتفاقات می‌تواند نمایشنامه کوتاه باشد. اما در کنار هم عامل اتصال 7 بخش و کاراکتر امام موسی‌صدر بیان میشود که اتفاقا شما در قالب هنر روایت تاریخی کرده‌اید و در معرفی وجوه مثبت این شخصیت عملکرد خوب داشته‌اید و این از ویژگی‌های متن است. اما پایان اثر بیش از هر چیز به دل من نشست. در مورد این کاراکتر شما زیبا نوشته‌اید و پایان نمایشنامه بدون حکم قطعی ولی امیدوار کننده است و در واقع شما به او یک وجه جاودانگی بخشیده‌اید. حتی اگر اعلام شود اینگونه نیست شما او را در اثرتان زنده نگه داشته‌اید.

وی با بیان اینکه قلم شما خوب است افزود: گرچه فکر می‌کنم دو بخش ابتدایی جای ایجاز دارد ولی این کوتاه کردن چیزی از ارزش متن کم نمی‌کند.

اکبرلو هم در جملاتی گفت: امام موسی‌صدر از معدود شخصیت‌های انقلاب است که وجهه رحمانی دارد. این وجهه رحمانی دین را در شخصیت‌ها کمتر دیده‌ایم و در کتاب‌های درسی ما متاسفانه حتی در مورد شخصیت پیامبر جنگ‌های ایشان و حضرت علی مطرح شده و کمتر به وجهه رحمانی این دو بزرگوار پرداخته‌ایم ولی این نمایشنامه نشان داد به جز رحمان و رحیم بودن وجه انسان دوستانه‌ای که بر اساس واقعیت مورد نیاز جامعه ماست، در این کتاب به درستی منعکس شده، حرف‌هایی در این نمایشنامه در اوج جنگ دیده می‌شود اما می بینم امام موسی‌صدر فردی است که دائم می‌کوشد آب در اختلافات بریزد.

دولت‌آبادی در بخش دیگری با بیان اینکه اگر این نمایشنامه به مخاطب غیر شیعی ارائه شود او قطعا به امام موسی‌صدر احترام خواهد گذاشت، گفت: کرمی با ارائه این اثر کاری کرد که امام موسی‌صدر را به تاریخ سیاسی جهان پیوند زد. فردی که برای حقانیت خود سال‌ها خورشید را نمی‌بیند.

اکبرلو هم در بخش دیگر گفت: من این کتاب را برای مطالعه به دخترم دادم. فضای امروز فضای حقوق و نقش زنان است. دخترم وقتی کتاب را خواند به تبع فضای کنونی جامعه گفت چرا زن‌های این قصه منفعل هستند چرا نمایشنامه مردانه است آیا زندگی ایشان مردانه بوده؟ ما حتی می‌بینیم در اپیزود دوم در حرم حضرت معصومه(س) امام موسی‌صدر برای نامزدی بر سر قرار خود نمی‌رود. نقش‌ها و کارویژه‌ها مادرانه و دلسوزانه است و یا نامزدی هستند که مردان باید به سراغ آنها برود.

شهرام کرمی هم در این باره گفت:‌معتقدم آنقدر زن در نمایشنامه قهرمان است که در هیچ نمایشنامه من این امر دیده نمی‌شود. من معتقد به نگاه خاصی به زن در نمایشنامه‌هایم هستم. قهرمانان نمایشنامه‌های من زنان هستند و باید بگویم شخصیت‌های زن در این نمایشنامه پرقدرت، اثربخش و مؤثر هستند. یکی از وجوه مثبت امام موسی‌صدر کاراکتر مثبت او بود.

* رضایی: هنری که می‌تواند امام موسی‌صدر را وصف کند، آن هنر ادبیات است/ موسسه به سمت شاخه‌های هنری حرکت کند

رضایی در پایان این مراسم گفت: شاید جزو اولین‌هاست که در برنامه رونمایی کتابی درست و عالمانه نقد می‌شود البته به نظرم مؤسسه تحقیقاتی امام موسی‌صدر باید جلسه نقدی برای این کتاب برگزار کند.

وی گفت: در حال حاضر مؤسسه تمام هم و غم خود را بر مستندسازی پژوهشی قرار داده است و چاپ کتاب پژوهشی چه به صورت آثار شخصیت محور یا بر اساس نوع نگاه امام موسی‌صدر تالیف شده اما این مؤسسه به جز تالیف کتاب باید به سایر محصولات کتاب نگاه داشته باشد.

رئیس حوزه هنری کودک و نوجوان با بیان اینکه گاهی دیده می‌شود زندگینامه یک شهید در قالب یک کتاب منتشر می‌شود اما خانواده همان شهید معترض می‌شود، گفت: جسارت و شجاعت می‌خواهد که به شخصیتی نگاه کرد که روحی بلند داشته و امام موسی‌صدر یکی از آن شخصیت‌هاست. چرا که از همان زمان‌ها نیز به لحاظ ظاهر و باطن ایشان مورد حسادت بسیاری بود و حتی برخی او را به عنوان مسیح قبول داشتند. او هر جا بود دانش،‌هوش و صاحب تفکر بود. مدیر و رهبر بود. نام کتاب «مردی برای همیشه است» یعنی مردی برای فرداها. ما برای همیشه نیاز به امام موسی‌صدر داریم. او برای خودش نبود، او همیشه برای دیگران بود.

وی گفت: هنری که می‌تواند امام موسی‌صدر را وصف کند آن هنر ادبیات است. با شاخه‌های مختلفش، پس به نظرم مسئولین موسسه باید به سمت تولید آثار هنری حرکت کنند. زیرا امام موسی‌صدر انسان را از آن جهت که انسان بود، می‌دید. جایی که ببیند ظلمی به یک فرقه در حال انجام است، ورود می‌کند و به درستی نقش خود را ایفا می‌کند.

* کرمی: وابستگی من به امام موسی‌صدر از دوران کودکی آغاز شد/ اخبار مربوط به آقای صدر را کنجکاوانه پیگیر می‌شدم

شهرام کرمی مدیر مرکز هنرهای نمایشی پیش از سخنان خود ضمن اشاره به اینکه به عیادت استاد مشایخی رفته بودیم درباره کتاب «مردی برای همیشه» گفت: این کتاب جزء کارهای پر افتخار من است، چرا که برای نوشتن آن میل فراوانی داشتم. اگر قرار باشد از مجموعه آثارم یکی را انتخاب کنم و بگویم به کدام وابسته هستم، مردی برای همیشه جزء کارهایی است که واقعا با عشق آن را نوشتم و از آن همیشه به نیکی یاد خواهم کرد.

کرمی ضمن بیان اینکه همیشه فکر می‌کردم درباره موسی‌صدر باید کتابی بنویسم ، گفت: روزی در یک جلسه‌ای برای نوشتن نمایشنامه‌های مذهبی شرکت کردم. پیشنهاد من همین اثر بود و خوشحالم امروز مراسم رونمایی از آن را برگزار می‌کنیم. مردی برای همیشه بیست و سومین کتاب من است اما آخرین آنها نخواهد بود. زیرا همیشه دغدغه نوشتن درباره امام موسی‌صدر را داشتم.

این مدیر فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود به سیر نوشتن اثر اشاره کرد و افزود: وابستگی من به امام موسی‌صدر از دوران کودکی آغاز شد. من با نام ایشان از همان دوران آشنا شدم، عکسی در منزل ما از ایشان وجود داشت که دست زیر چانه قرار دارد و من همیشه چهره نورانی این مرد مومن در خاطرم هست و همیشه فکر می‌کردم امام موسی‌صدر امام حاضر ماست. از همان روزها وابسته او شده بودم و یکی از ویژگی‌هایش جمال نورانی‌اش است.

مدیر مرکز هنرهای نمایشی با بیان اینکه در مقاطع مختلف خبر ربوده شدن و زنده بودن ایشان مرتب شنیده می‌‌شود، تصریح کرد:‌ من همیشه با کنجکاوی تمام اخبار مربوط به امام موسی‌صدر را پیگیر می‌شدم و احساس می‌کردم او باید جایی باشد ولی ظلمی صورت گرفته و او را ربوده‌اند.

کرمی درباره کتاب و اینکه من در کتاب بشارت سال 1400 خورشیدی را جهت آزادی امام موسی‌صدر با الهام از یونس پیامبر دادم، بنابراین کتاب با پایان قطعی خاتمه نمی‌یابد، گفت: خوشحالم امسال این کتاب منتشر شد چرا که 3-4 سالی بود در انتظار انتشار به سر می‌برد. من بیش از این خوشحال‌ترم پیش از سال 1400 منتشر شده و از این بابت از مسئولین سوره مهر سپاسگزارم.

* بزرگترین حسرتم این است که چه زمان قرار است نمایشنامه امام موسی صدر را روی صحنه ببینم

وی افزود: بعد از اینکه قرار شد درباره امام موسی‌صدر کتاب بنویسم مشکلات آغاز شد چرا که نمی‌دانستم از کجا و کی آغاز کنم ولی مؤسسه کمک کرد و کتاب‌هایی در اختیارم قرار داد و پس از آن اولین دیدارم با دختر امام موسی‌صدر صورت گرفت. در همان دیدار هم عرض کردم من قرار است کار هنری با نگاه هنری بنویسم. کتاب‌هایی که مؤسسه در اختیارم قرار داد حسرتی بر دلم گذاشت و فکر می‌کردم چرا مؤسسه از کارهای پژوهشی خارج نمی شود و به سمت آثار هنری حرکت نمی‌کند.

این مدیر فرهنگی خاطر نشان کرد:‌من نمایشنامه را خلق کردم و می‌توان آن را تحلیل کرد چرا که زندگی را بسیار شاعرانه می‌بینم حتی معتقدم انسان در برابر بدی‌ها می‌تواند موفق و خوب باشد. این نگاه شاعرانه اغلب در آثارم وجود دارد. معتقدم ما باید به قدرت ایمان و انسان واقف باشیم. ویژگی مثبت کاراکتر امام موسی‌صدر قدرت ایمان اوست. در تمام مراتب زندگی او این مهم را می‌بینیم.

کرمی گفت:‌ جدا از شخصیت علمی امام موسی‌صدر شخصیت فردی ایشان و حضور به موقع در اجتماع بسیار قابل اعتناست اما مؤسسه بیشتر به آثار ایشان پرداخته و گاهی به مقاطع تاریخی به دور از نگاه هنری پرداخته است. شاید تا چند سال پیش تعدادی از همدوره‌ای های ایشان بودند تا خلاءهای اطلاعاتی را پر کنند اما به هر حال یکسری فیلم هم ساخته شد که در تالیف به من کمک کرد ولی وقتی اقدام به نوشتم کردم من به هیچ چیزی از آن اطلاعات فکر نمی‌کردم ولی فکر می‌کردم باید کار هنری بنویسم تا شخصیت بزرگ عالم اسلام را معرفی کنم. شخصیتی که نقشش را در جهان اسلام کسی نمی‌تواند پنهان کند.

وی در پایان گفت: من در این نمایشنامه در 7 اپیزود سیر زندگی، سبک و ساختار مدت زیست ایشان را از تولد تا سال 1400 خورشیدی مورد تاکید قرار دادم امیدوارم مقبول مخاطبان باشد اما بزرگترین حسرتم این است که چه زمان قرار است این اثر را روی صحنه ببینم نه خودم بلکه فردی که بتواند متن را بهتر از خود درام اجرا کند.