تهران: هنرمند به صرف طرح یک آسیب اجتماعی به رسالت خود عمل نکرده است

به گزارش حلقه وصل، مجموعه یادداشت‌های «از انقلاب فرهنگی تا ولنگاری فرهنگی» سعی دارد تا مواضع، انتظارات و منویات مقام معظم رهبری را در حد بضاعت تبیین کند و بررسی و مورد کنکاش قرار دهد تا از این طریق بتوان میزان موفقیت دستگاه‌های فرهنگی را مورد سنجش قرار داد.

در دوازدهمین بخش از این مجموعه سعی شده تا مناسبات آثار نمایشی در تلویزیون و سینما در مواجه با آسیب‌های اجتماعی، از منظر رهبر انقلاب مورد برسی قرار بگیرد.

بایدهایی که نباید گفت

یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره مورد توجه اسلام بوده و آن را شدیدا منکوب کرده مسئله اشاعه فحشاست. این امر مهم نه فقط در مورد معاصی که درباره معضلات اجتماعی نیز صادق است.

طرح معضلات اجتماعی نظیر طلاق، مواد مخدر، فساد مالی، خیانت و... هرچند تا حدی ضروری به نظر می‌رسی اما صحبت بیش از حد در این زمینه سبب ریخته شدن قبح آن می‌شود و این موضوع تا عادی‌سازی این معضلات پیش می‌رود. پرهیز از ترویج آسیب‌های اجتماعی در فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی یکی از موارد مهمی است که مقام معظم رهبری بر آن تأکید دارند.

ایشان در دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در 19 آذر ماه 1392 فرمودند:

«مسئله‌ آسیب‌های اجتماعی و علل فرهنگی آن؛ مسئله‌ طلاق، مسئله‌ مواد مخدر، فسادهای مالی، مسئله‌ جنایت [بسیار مهم] است. یکی از تأثیرات تهاجم فرهنگی دشمنان، افزایش سرقت مسلحانه از بانکهاست؛ این را اول ما در فیلم‌ها دیدیم، حالا عین همان قضایا، اینجا دارد اتفاق می‌افتد.»

نکته‌ مهمی که رهبر انقلاب بر آن تأکید دارند. اصل «تأثیر پذیری» است. هیچ هنرمندی بدون در نظر گرفتن این اصل هیچ اثر هنری‌ای را تولید نمی‌کند. سینمای آمریکا نیز با توجه به همین اصل انکار ناپذیر حرکت خود را آغاز کرد و بعد یک قرن تبدیل به امپراتوری بزرگ تولید فیلم به نام هالی‌وود شد.

این سینما با تبعیت از سیاست، دولتمردان اغلب صهیونیستی خود و با طراحی و القای دهکده جهانی افکار عمومی را به سمت و سویی برد که میل داشت ببرد. خشونت، قهرمان سازی، اسطوره سازی، سکس و تعریف جدید از ارزش‌های انسانی که با آموزه‌های ادیان آسمانی منافات دارند، از ثمرات سینمایی است که آمریکا به ذهن کشورهای دیگر القا کرد. تا جایی که مقیاس ارزشمندی قهرمان واقعی نیز کاراکترهای آمریکایی است.

با توجه به همان اصل «تأثیر پذیری» است که مقام معظم رهبری تأکید دارند تا هر آنچه که در تولید آثار سینمایی و تلویزیونی در نظر گرفته می‌شود رنگ بوی اسلامی ایرانی داشته باشد. آثار تولید شده با این نگاه مسلما نتایج مثبت و بارزی بر ذهن مخاطب خواهد داشت.

ایشان در ادامه اشاره دارند که: «ما باید این را بدانیم چه‌کار داریم می‌کنیم. یعنی واقعا این آسیب‌ها را بفهمیم.» این عبارت بسیار در عین سادگی که به نظر می‌رسد، مهم و پیچیده‌تر از چیزی است که تصور می‌شود.

همه هنرمندان و البته همه کسانی که در حال تولید کالاهای فرهنگی اعم از فیلم، سریال، رمان، شعر و ... هستند باید در آنچه که پدید می‌آورند تأمل کنند. باید بدانند که چه کاری می‌کنند. صرف انعکاس آسیب‌های اجتماعی مشکلی را حل نخواهد کرد وقتی نه علل بروز آسیب‌ها را می‌شناسیم و نه برای مقابله با آن راه حلی ارائه می‌دهیم.

این مساله در رسانه ملی به دلیل گستردگی و تنوع مخاطبانش شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد. رسانه ملی نمی‌تواند به راحتی به سمت طرح هر موضوعی برود. با این حال در مواقعی شاهد پخش آثاری هستیم که نه سزوار رسانه ملی ماست و در نه شان مخاطبان این رسانه است. «رهایم نکن» جزء این دسته از آثار است که پخش آن از تلویزیون، بخصوص در ایام ماه مبارک رمضان به صواب و صلاح نبود. در این سریال شاهدیم که دختر جوانی به نام فرنار، با دست بردن در حساب‌های دایی خود مقدار زیادی پول سرقت می‌کند. فرناز پول‌ها را به خانه‌ای می‌برد تا آنها را تبدیل به دلار کند اما هم پول‌ها سرقت می‌شود و هم به و تجاوز می‌شود.

همکار فرناز که اتفاقا هم مذهبی است. از جریان سرقت و تجاوز  با خبر است و با این حال اصرار دارد با فرناز ازدواج کند. این قهرمان بازی‌های باسمه‌ای و بی‌تفاوتی این جوان در مقابل گذشته دختر مورد علاقه‌اش چیزی جز کم اهمیت جلوه دادن خطاهای فرناز نیست.

در مقابل سریال «سر دلبران» هر چند آسیب‌های اجتماعی چون ربا خواری، فروش مواد مخدر، زمین خواری و ... را طرح می‌کند در مقابل کسانی را که مرتکب چنین رفتارهایی  می‌شوند را هم قهرمان تصویر نکرده است. اغلب آدم‌های سریال «سر دلبران» از جنس خود مردمند و برای همین آنها برای مخاطب باور پذیر هستند.

رهبر انقلاب با طرح این موضوع که باید آسیب‌ها را بشناسیم راه و مسیری برای ادامه تولید آثار هنری مشخص کرده‌اند. چرا که درک برخی از این آسیب‌ها و شناخت علت و عوامل آن هنرمند را متقاعد خواهد کرد که طرح برخی از این آسیب‌ها در آثار سینمایی و تلویزیونی نه تنها موضوعیت ندارد بلکه صحبت کردن از آنها نتایج زیان‌بارتری خواهد داشت.

رسانه ملی در این راه می‌تواند پیش‌گام عملی کردن منویات رهبر معظم انقلاب در بحث تولید آثار نمایشی اسلامی ـ ایرانی باشد. تولید «سر دلبران» با همه ضعف‌ها و قوت‌هایی که در ساختار آن وجود دارد که البته طبیعی هم هست نمونه‌ای از این تلاش موفق است.