تهران: هنرمند انقلابی باید با هنرش پاسخ‌گوی شبهه‌ افکنی‌ها باشد

به گزارش حلقه وصل، مجموعه مقالات «از انقلاب فرهنگی تا ولنگاری فرهنگی» سعی دارد تا مواضع و انتظارات رهبر معظم انقلاب اسلامی را تبیین کند و مورد کنکاش قرار دهد تا بتوانیم بر این اساس، میزان موفقیت خود را در جبهه فرهنگی بسنجیم.  

در یازدهمین بخش از این مقالات سعی شده تا وظیفه هنرمند انقلابی از منظر مقام معظم رهبری مورد بررسی قرار بگیرد.

چیستی هنر

همه نظریه پرداران حوزه هنر همواره سعی داشتند و دارند که تعریفی جامع از هنر ارائه دهند. با همه سعی و کوششی که در این حیطه صرف شده است هنوز نمی‌توان به درستی هنر را تعریف کرد.

همه این‌ها به خاطر آن است که هنرشناسان خود را درگیر شکل و ماهیت آن کرده‌اند و کمتر پیش آمده که نظریه پردازی درباره رسالت هنر صحبت کرده است.

یکی از مهمترین تعاریفی که درباره هنر ارائه شده جمله معروف امام خمینی (ره) است که فرمودند: «هنر عبارت است از دمیدن روح تعهد در آدمی»، این جمله بدون شک یکی از کامل‌ترین و مهم‌ترین تعاریفی است که در این حوزه مطرح شده بدون آن که صاحب آن داعیه هنرشناسی داشته باشد.

این جمله از آن جهت دارد که حضرت امام خمینی (ره) هنر را وسیله‌ای می‌داند برای تحقق اهداف انقلاب. چرا که انقلاب فی‌النفسه تعهد آفرین است و از همین اساس هنر نیز باید روح تعهد را در انسان بدمد و آن را تقویت کند. بدون هیچ توضیحی پیداست که همه جنبش‌های هنری که برای «هنر» اصالت قائلند در این تعریف جایی ندارد. چرا که هنر اصل نیست.

هنر تنها وسیله‌ای است که به انسان متعهد بودن را بیاموزد و یادآوری کند.

انقلابی بودن و انقلابی ماندن تنها تعهدی است که «آدمی» باید به آن پایبند باشد و هنر نیز باید این مفهوم را دائما تذکر دهد.

انقلاب اسلامی ایران که به رهبری حضرت امام خمینی (ره) محقق شد یکی از معجزات بزرگ و بی‌بدیل قرن حاضر است که روح تازه‌ای در کالبد انسان معاصر دمید که هدفش نه تنها نجات شهروند مسلمان ایرانی که همه جهان است. تاکید امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بر صدور انقلاب بر خاطر همین نوع تفکر است.

هنر متعهد نمی‌تواند انقلابی نباشد، به بیان دیگر هنری که به تعبیر امام (ره) باید روح تهعد را در آدمی بدمد، گریزی ندارد جز اینکه انقلابی‌گری را در آدمی زنده نگهدارد. رهبر انقلاب در دیدار جمعی از مستندسازان درباره ویژگی هنر انقلابی تاکید داشتند: «سعی کنید جهت انقلابی و دینی و ارزشی را حفظ کنید. سعی کنید گرایش‌های هنری محض و چیزهایی که معمولاً برای هنرمند جالب است، صفا و صمیمیّت هنر انقلابی را از شما نگیرد. در هنر انقلابی دروغ، فریب، فساد و اغوا نیست؛ هنر اسلامی این است؛ این روحیه را حفظ کنید، این را نگه دارید، این خیلی باارزش است.»

از آنجایی که مقام معظم رهبری هموراه بر هنر انقلابی به عنوان مهمترین ابزار فرهنگ اسلامی تاکید دارند ضروری است که بر بیانات معظم‌له درباره هنر انقلابی مرور شود.

فرزند زمان خویشتن باش

مرد زمانه خود بودن یکی از مهمرین ویژگیهایی است که هنرمند انقلابی باشد داشته باشد. هنر بدون آنکه بازتاب شرایط زمانه باشد جز یک شکل به ظاهر زیبا چیز دیگری نیست و برای همین نیز مانایی ندارد. در بهترین شکل خود نیز هنر ایستایی است که نمی‌تواند حرکت آفرین باشد.

رهبر انقلاب در این خصوص می‌فرمایند: «بنده در تاریخ ایران، بخصوص بعد از اسلام، خیلی رفت‌وآمد کرده‌ام گمان نمی‌کنم در تمام این هزار و اندی سال، کشور حادثه‌ای به عظمت حادثه‌ی انقلاب اسلامی به خود دیده باشد. ما تلخی‌های بزرگی داشته‌ایم؛ اما فتوحات بزرگ که یک ملت این‌جور ناگهان بشکفد، رشد کند، حصارهای [اطراف خود را] به هم بریزد، سر بلند کند و عظیم را بکند، هرگز رخ نداده بود.

این مزرع مهمّی است برای رشد فرهنگ، اندیشه و هنر، از این استفاده کنید، این زمانه را تصویر کنید، با این تصویرِ خودتان زمانه را غنی کنید. هرچه که شما [در قالب هنر خلق کنید] که خوب، درست، مستحکم، متین و پرمغز باشد، زمانه‌ی شما را غنی می‌کند؛ این ظرف را از محتوای با ارزش و غنی و مستغنی کننده پر می‌کند.»1

وقتی هنر انقلابی باشد و هنرمند مورج انقلابی‌گری باشد مسلما در یک جنگ دائمی و نفس‌گیر با جبهه باطل قرار می‌گیرد. این منازعه که قطعا در آن صلح و سازشی وجود ندارد به جنگ نرم تعبیر می‌شود که حساس‌تر از جنگ سخت است. در جنگ نظامی به هر حال می‌شود در مقابل دشمن به نحوی ایستاد و به آتش افروزی‌های آن پاسخ داد. اما در جنگ نرم این گونه نیست. بخصوص اینکه در حمله نظامی ما نمی‌توانیم آغازگر جنگ باشیم.

اما در جنگ نرم علاوه بر اینکه باید مراقب حمله دشمن بود باید پیش قدم بود. صدور انقلاب نیز یکی از استراتژی‌ها و تاکتیک‌های هنرمند است که باید به بهترین نحو شکل بگیرد. تا از این طریق بتوان دشمن را تضعیف کرد. باید در نظر داشت که توان بازدارندگی در جنگ نرم مهمتر از بازدارندگی در حوزه نظامی است.

مقام معظم رهبری با تاکید بر حضور فعال در جنگ نرم می‌فرمایند: «مواظب شلّیک توپخانه‌ی دشمن باشید. دشمن از این فضا ـ فضای مجازی ـ  علیه هویت، موجودیت، نظام و انقلاب شما استفاده نکند. آمارهای بی‌پایه می‌دهند، دروغ می‌گویند، نسبت دروغ می‌دهند، چهره‌های مورد قبول مردم را تخریب می‌کنند، موفقیت‌های انقلاب را کتمان می‌کنند، دروغ‌انگاری می‌کنند؛ ناموفقیت‌ها، ضعف‌ها و کاستی‌ها را [با اغراق] جلوه داده و به همه‌جا تعمیم می‌دهند.

برای اینکه راز پیروزی انقلاب اسلامی را دشمن فهمیده؛ رازش اعتقاد مردم و ایمان مردم است؛ می‌خواهد این ایمان را از بین ببرد. هدفش این است که مردم را ناامید و مردم را بدبین کند و اعتماد به نفس مردم را بگیرند [و در نهایت] آینده را تاریک نشان بدهند.»2

وقتی دشمن با همه توان براندازی و تغییر ماهیت انقلاب اسلامی ایران را هدف خود قرار داده‌اند و بیشتر از هر چیزی به اتکای هنرمندان خود آن را پیش می‌برد چرا هنرمند ایرانی باید در این جنگ سکوت کند؟

جبهه هنر نیازمند همت‌ها و باکری‌هایی است که بدور از مصلحت اندیشی‌ها در خدمت انقلاب باشند. هنرمند مومن انقلابی باید مفاهیم و ماهیت انقلاب را هر روز بازنمایی و بازتعریف کند. هیج کسی جز هنرمند و هیچ ابزاری جز هنر نمی‌تواند پاسخ گوی شبهات جوانان در مورد انقلاب و فلسفه آن باشد.

منابع:

1ـ بیانات در دریدار شاعران 13898/06/03 

2ـ بیانات در دیدار اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی 1396/10/063