دوستی ۲ هزار ساله ایران و چین، الگوی جهانی همزیستی مسالمت آمیز

به گزارش حلقه وصل به نقل از رسانه های چینی، پنجاه سال پیش در ۱۶ آگوست (۲۵ مرداد) نمایندگان دیپلماتیک چین و ایران رسما توافقنامه ای را در ارتباط با برقراری روابط دیپلماتیک در اسلام آباد، پایتخت پاکستان، امضا کردند؛ چین و ایران در طول ۵۰ سال گذشته سختی های زیادی را پشت سر گذاشته و کنار یکدیگر مانده اند. چین و ایران را می توان به عنوان الگوهایی محوری برای کشورهای در حال توسعه در زمینه ضرورت کمک به یکدیگر تلقی کرد.

چین و ایران در ۲ هزار سال گذشته، تبادلات مکرری با یکدیگر داشته اند و هیچ گاه جنگی بین آنها رخ نداده است که چنین روندی میان کشورهای بزرگ همسایه بسیار نادر محسوب می شود؛ با این اوصاف، ارتباط بین چین و ایران را می توان الگویی از همزیستی مسالمت آمیز بین کشورها خواند.

مردم هنگام پرداختن به تبادلات تاریخی میان چین و ایران، معمولا در وهله اول به افتتاح جاده ابریشم توسط «جانگ چیان» اشاره می کنند؛ در سال ۱۱۹ قبل از میلاد بود که جانگ دومین ماموریت خود در مناطق غربی را انجام داد و ارتباط مستقیمی با ایران برقرار کرد. بر اساس اسناد تاریخی چین، جانگ چیان نمایندگان خود را به «امپراتوری اشکانی» فرستاد و پادشاه وقت ارشک دوم  ۲۰ هزار سواره نظام را برای خوش آمد گویی و استقبال از سفرای سلسله هان به سمت مرز روانه کرد. آئین و رسوم معاشرت در این بین، بی نهایت رسمی و همراه با تشریفات برگزار شد. وقتی نمایندگان سلسله هان به چین بازگشتند، ارشک دوم  نمایندگان خود را همراه با نمایندگان سلسله هان به چین اعزام کرد و این اولین مبادله رسمی بین دو دولت چین و ایران  بود.

در حقیقت، تبادلات مردمی بین چین و ایران به قبل از سلسله هان غربی و جانگ چیان بازمیگردد؛ ایرانی ها «China/چاینا» را «چین/ chin» تلفظ می کنند. محققان عموما بر این باورند که این واژه (چین) از اولین سلسله فئودالی متحد چین به نام سلسله « Qin/秦» (۲۰۷ تا ۲۲۱ قبل از میلاد) منشاء گرفته است. به عبارت دیگر، آشنایی چین و ایران به حداقل ۲ هزار و ۲۰۰ سال قبل باز می گردد!

ابریشم چین باستان، چینی، چای، نقاشی، کاغذسازی و ... به ایران و سپس از طریق ایران به کشورهای عربی و اروپا منتقل شده اند؛ در همین بازه زمانی، آلات موسیقی از جمله پیپا، سنتور، سرنا، ظروف طلا و نقره، ظروف شیشه ای، انگور، یونجه، انار و دیگر محصولات ایران باستان نیز به چین راه یافتند.

در هنگام ورود آئین بودایی و اسلام به چین، ایرانی های باستان نیز نقش بسیار مهمی ایفا کردند؛ هنوز هم آثار بسیار زیادی از ایرانیان در «شیان» پایتخت باستانی چین باقی مانده است.

اما این رابطه در دوران معاصر آسیب نیز دیده است. چین و ایران در طول دویست سال گذشته، هدف قلدری و زورگویی های قدرت های غربی قرار گرفته اند و ثروت آنها غارت و قلمروی این دو کشور تقسیم شده است و آنها به مستعمره و نیمه مستعمره تبدیل گشته اند.

در طول جنگ سرد، چین و ایران تحت پادشاهی متعلق به اردوگاه های خصمانه بودند تا زمانی که یخ روابط چین و آمریکا در سال ۱۹۷۱ میلادی آب شد و ایران شروع به نزدیک شدن به چین کرد و چین و ایران روابط دیپلماتیک برقرار کردند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که فصل جدیدی در روابط بین چین و ایران گشوده شد؛ بعد از پایان جنگ ایران و عراق بود که رؤسای جمهور وقت ایران آقایان خامنه ای، رفسنجانی، خاتمی، احمدی نژاد و روحانی همگی به ترتیب به چین سفر کردند. «یانگ شانگ کون»، «جیانگ زِمین»، «هو جین‌تائو» (به عنوان نایب رئیس جمهور) و «شی جین پینگ» رؤسای جمهور وقت و فعلی چین نیز به ترتیب به ایران سفر داشته اند.

در جریان سفر «شی جین پینگ» به ایران در ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی بود که پکن و تهران از توافقی تحت عنوان برقراری روابط مشارکتی و استراتژیک جامع میان چین و ایران خبر دادند؛ در ماه آوریل سال ۲۰۲۱ بود که وزرای امور خارجه چین و ایران به صورت مشترک برنامه همکاری جامع بین دو کشور را امضا کردند و به این ترتیب طرح کاری جهت همکاری های میان-مدت و بلند-مدت آتی میان دو کشور ترسیم گشت.

چین و ایران در عرصه سیاست بین الملل، به رعایت عدالت و حمایت از یکدیگر پایبند بوده اند؛ چین در قبال مسائلی از جمله حمایت از توافق هسته ای ایران، از عدالت بین الملل و چند جانبه گرایی حمایت می کند و مکررا از آمریکا خواسته است تا بدون قید و شرط تحریم ها علیه ایران را لغو کند؛ چین در عین حال خواسته های غیر منطقی آمریکا مبنی بر احیای تمام تحریم ها علیه ایران در سطح سازمان ملل و تمدید تحریم های تسلیحاتی علیه ایران را رد کرده است؛ ایران نیز مکررا حمایت خود از چین در زمینه هایی از جمله منافع محوری چین از جمله هنگ کنگ، شین جیانگ و تایوان را اعلام و تکرار کرده است.

هنگام طغیان کرونا چین و ایران باز هم به کمک یکدیگر آمدند؛ «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران اولین وزیر خارجه در جهان بود که به حمایت علنی از چین پرداخت و ایران نیز تجهیزات ضد اپیدمی خود را سریعا به چین اهدا کرد.

وقتی اپیدمی کرونا در ایران آغاز شد، چین نیز بسته هایی حاوی تجهیزات ضد اپیدمی و همچنین واکسن های ضد کرونا به ایران اهدا کرد و تیمی پزشکی را برای معرفی تجربه چین در مهار اپیدمی کرونا به ایران فرستاد. همکاری های ضد اپیدمی کرونا بین چین و ایران را می توان به عنوان الگویی برای ساخت جامعه ای با آینده مشترک برای بشریت در نظر گرفت.

در حال حاضر وضعیت اپیدمی کرونا در ایران بار دیگر شدت پیدا کرده است و جان و سلامت و امنیت مردم این کشور به شدت توسط کرونا تهدید می شود؛ ‌ همکاری های عملی چین و ایران، تحت تاثیر عواملی از جمله تحریم های غیر قانونی آمریکا و اقدامات تحریک آمیز و تفرقه آمیز رسانه های غربی، با مشکلات و چالش هایی مواجه است و در این بین برخی عوامل انسانی نیز در حال مداخله در این روابط هستند.

در چنین شرایطی، دولت های چین و ایران باید به مفهوم همکاری های برد-برد پایبند بمانند و همسویی استراتژیک با یکدیگر را تقویت کنند و مداخلات خارجی را از بین ببرند و همکاری های دو سر سود را اجرایی کنند و توسعه و رفاه مشترک را محقق سازند.

بعد از رسیدن به استقلال است که چین و ایران دیگر به هیچ ابرقدرت متکی نیستند و در عین حال با هیچ قدرت مهمی بدنبال تشکیل ائتلاف نخواهند بود و این امید وجود دارد که جامعه بین الملل به این دو کشور احترام بگذارد.

چین و ایران به شدت به ساخت کشوری مرفه و قدرتمند و جوانسازی ملی تمایل دارند؛ اقتصاد این دو کشور تا حد بسیار زیادی مکمل یکدیگر است؛ اقتصاد چین همچنان به رشد سریع خود ادامه می دهد و تقاضای زیادی برای دسترسی به انرژی در چین وجود دارد. این در حالیست که ایران از نظر منابع گازی و نفتی یک کشور غنی محسوب می شود و در عین حال یک سیاست خارجی مستقل را پیش گرفته است؛ ایران یک تامین کننده قابل اعتماد انرژی برای چین به حساب می آید و این سنگ بنای توسعه متقابل اقتصاد چین و ایران است.

«سید ابراهیم رئیسی» به عنوان رئیس جمهور جدید ایران سوگند خورده است؛ پنجاهمین سالگرد روابط برقراری دیپلماتیک بین چین و ایران نیز مصادف است با روی کار آمدن دولت جدید ایران!

روابط بین چین و ایران یک نقطه اتصال تاریخی و میراث دار گذشته است؛ ‌ همکاری های دوستانه میان این دو کشور به رغم تغییر شرایط جهان در طول نیم قرن گذشته، از پس آزمون های مختلف سربلند بیرون آمده است.

در حال حاضر، عرصه های همکاری بین چین و ایران همچنان رو به گسترش و روابط  مشارکتی و استراتژیک جامع میان پکن و تهران در حال تعمیق است و روز به روز محکم تر می گردد؛ این روند نشان می دهد که دوستی چین و ایران عمیقا ریشه دوانده و سرشار از سرزندگی و حیات است.

فضای همکاری بین چین و ایران با نگاهی به آینده و در چارچوب ابتکار کمربند و جاده، بیش از پیش گسترده تر خواهد شد؛ چین بزرگ ترین کشور در حال توسعه دنیا محسوب می شود و دومین اقتصاد بزرگ جهان است. ایران نیز کشوری با نفوذ و تاثیرگذار در خاورمیانه به حساب می آید که حضورش در حفظ توسعه پایدار منطقه حیاتی است.

توسعه روابط مشارکتی و استراتژیک جامع بین چین و ایران علیه کشور ثالثی نیست و صرفا به منفعت رسانی به مردم این دو کشور و ایفای نقشی به مراتب بزرگ تر در روند ایجاد صلح جهانی و پیشرفت بشری متعهد است.