پنج ویژگی ماموریت تاریخی نیروی دریایی ارتش

به گزارش حلقه وصل، ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناوبندر مکران و ناوشکن سهند پس از ۷۶ روز دریانوردی، سوم مردادماه به سن‌پترزبورگ روسیه رسید و در مراسم رژه سالروز نیروی دریایی این کشور شرکت و به همراه ۵۰ شناور و چندین فروند جنگنده از مقابل ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و هیئت‌هایی از ۲۰ کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران رژه رفت.

البته در این مراسم ناوشکن سهند بدون ناوبندر مکران رژه رفت چراکه بدلیل ابعاد و تناژ بالای ناوبندر مکران و همچنین عمق کم محل برگزاری رژه در رودخانه نوای سن‌پترزبورگ امکان حضور مکران در محل رژه وجود نداشت و مکران از لنگرگاه بندر سن‌پترزبورگ در رژه شرکت کرد.

سان دیدن پوتین از ناوشکن سهند در رژه سالروز دریایی روسیه

با اینحال در کنار ابعاد و آورده‌های مختلف سیاسی، امنیتی و بین‌المللی حضور ایران در مراسم رژه دریایی روسیه، نفس دریانوردی نظامی ایران و حضور در اقیانوس اطلس شمالی در چنین دریانوردی طولانی حائز اهمیت است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش شامل ناوبندر مکران و ناوشکن سهند، ۲۰ اردیبهشت سال‌جاری در سکوت خبری از اسکله منطقه یکم نیروی دریایی ارتش در بندرعباس جدا و مسیر دریانوردی خود را آغاز کردند؛ از زمان جداشدن این ناوگروه از اسکله رسانه‌های بین‌المللی و خارجی که از طریق دستگاه‌های اطلاعاتی غربی و با استخراج تصاویر ماهواره‌ای متوجه حرکت سهند و مکران شده بودند، گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره مقصد این ناوگروه از شرق تا غرب عالم را مطرح کردند.

از سوریه و لبنان تا روسیه و ونزوئلا مقاصدی بود که در محافل غربی درباره این ناوگروه مطرح می‌شد، اما آنچه مشخص بود، طی مسیر و دریانوردی ناوگروه ۷۷ در سکوت کامل خبری بود تا آنکه یک ماه بعد و در ۲۰ خردادماه، دریادار حبیب‌الله سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش جمهوری اسلامی ایران در نشستی خبری اعلام کرد که این ناوگروه به منظور اجرای اجرای طولانی‌ترین ماموریت دریایی با دور زدن دماغه امید نیک در جنوب آفریقا عازم اقیانوس اطلس شمالی شده است.

اولین حضور نظامی ایران در نیم‌کره شمالی

دریانوردی در اقیانوس اطلس شمالی اولین حضور نظامی ایران در نیم‌کره شمالی زمین محسوب می‌شود، موضوعی که پیش از این سابقه نداشته است. البته این موضوع پیش از انقلاب درباره شناورهای خریداری شده ایران از کشورهای غربی وجود داشته، اما تماما سیر حرکت آنها از شمال به جنوب و فقط مربوط به همان دریانوردی بوده که شناورها تا ایران برای تحویل  طی کرده‌اند، اما از این حیث که یک شناور از ایران به سمت نیم‌کره شمالی زمین برود، برای نخستین بار در قالب ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش رخ داده است.

طولانی‌ترین دریانوردی تاریخ ایران

مسیری که ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش از بندرعباس تا سن‌پترزبورگ طی کرده است، معادل ۱۴ هزار مایل دریایی یعنی چیزی حدود ۲۶ هزار کیلومتر است که از این حیث طولانی‌ترین دریانوردی کشور تاکنون محسوب می‌شود؛ حال اگر مسیر بازگشت این ناوگروه تا ایران را هم در نظر بگیریم، چیزی حدود ۵۲ هزار کیلومتر دریانوردی است که یک رکورد در تاریخ نیروی دریایی و دریانوردی کشور محسوب می‌شود؛ کاری که فقط با وجود یک بندر متحرک دریایی مانند ناوبندر مکران امکان‌پذیر بود و از آنجا که ظرفیت ناوبندرها در اختیار تعداد محدودی کشور در جهان از جمله ایران است، دریانوردی‌های چنین طولانی نیز تنها توسط کشورهای محدودی قابل انجام است.

مسیر دریانوردی ناوگروه ۷۷ از بندرعباس تا سن‌پترزبورگ

اجرای مأموریت در سخت‌ترین شرایط دریانوردی

از مسیر طولانی و ثبت رکورد طولانی‌ترین دریانوردی ایران گفتیم، بد نیست بدانیم که این ماموریت با توجه به مسیری که ناوگروه طی کرده، در سخت‌ترین شرایط جوی دریا صورت گرفته است.

بررسی نقشه‌های منطقه دماغه امید نیک نشان می‌دهد که در طول سال، یا بعلت برخورد آب‌های گرم و سرد در این منطقه و یا به خاطر تغییر زاویه خورشید و عبور از خط منطقه همگرایی جنب حاره، از نظر جوی وضعیت نامناسبی در این منطقه حاکم است. در بهترین حالت در ماه‌های بهمن، اسفند و فروردین کمترین تنش آب و هوایی در این منطقه وجود دارد که باز هم بررسی نقشه‌های اقلیمی نشان می‌دهد که فورس دریا (قدرت دریا) در این مدت از طول سال، به گونه ای است که فقط امکان عبور شناورهای تناژ بالا از این منطقه به صورت ایمن وجود دارد.

سینه ناوشکن سهند در حال شکافتن امواج متلاطم اقیانوس اطلس

بررسی‌ها نشان می‌دهد که عرض های بالاتر از ۴۰ درجه جنوبی به شدت وضعیت جوی نامساعدی برای کشتیرانی و عبور دارد و طول موج های بلند و فورس دریایی بالای ۸ در این مناطق به مراتب بیشتر از مناطق دیگر است.

ماموریتی که با تجهیزات داخلی اجرا شد

ویژگی اصلی این مأموریت، اجرای آن با دو شناور بومی یعنی ناوشکن سهند و ناوبندر مکران است.

ناوشکن سهند پس از جماران و دماوند سومین ناوشکن از خانواده کلاس موج است که در آذرماه ۱۳۹۷ به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش ملحق شد. سهند با طول ۹۴ متر، عرض ۱۱.۵ متر، ارتفاع ۱۶ متر و وزن ۱۴۰۰ تن نسبت به جماران و دماوند قابلیت‌های بیشتری دارد که از جمله آن می‌توان به قابلیت پذیرش بالگردهای SH-۳ بر روی پد بالگرد، افزایش برد عملیاتی و دریانوردی بدون نیاز به پشتیبانی تا ۴ هزار مایل، دریافت سریعتر و راحت تر نیازمندی‌ها از کشتی پشتیبانی، سطح مقطع راداری کم و ... از جمله این ویژگی‌ها است.

ناوشکن سهند در حال رژه در سالروز نیروی دریایی روسیه-سن‌پترزبورگ

سهند در زمینه تسلیحات نیز مجهز به ۲ تیر موشک پدافندی، ۴ تیر موشک کروز ضدکشتی، توپ دریایی فجر، ۶ پرتابگر اژدر و سامانه دفاع نقطه‌ای کمند است.

حضور سهند در چنین ماموریتی و دریانوردی در متلاطم‌ترین آب‌های جهان با شرایط جوی بسیار نامساعد و فورس‌های دریایی بالا برای شناوری با تناژ ۱۴۰۰ تن، کاری غیرممکن بود که در سهند با حضور در ناوگروه ۷۷ آن را ممکن ساخت.

اما ناوبندر مکران که وجود آن امکان انجام این ماموریت را ممکن ساخت، تا پیش از الحاق ناوشکن دنا، جدیدترین دستاورد دریایی جمهوری اسلامی ایران بود و در دی‌ماه سال گذشته به ناوگان جنوب نیروی دریایی ارتش ملحق شد.

مکران که یک جزیره ۱۲۱ هزار تنی متحرک روی آب است می‌تواند بعنوان یک پایگاه پشتیبانی متحرک برای ناوگروه‌های ارتش جمهوری اسلامی ایران که به آب‌های آزاد اعزام می‌شوند در هر منطقه‌ای حضور پیدا کند. این بندر متحرک می‌تواند حدود ۸۲ هزارتن لجستیک مورد نیاز خود و سایر یگانهای رزمی و غیر رزمی نیروی دریایی در آبهای دوردست شامل سوخت،آب شیرین مصرفی، مواد غذایی یخچالی و غیریخچالی، انواع روغن، مهمات مورد نیاز، قطعات فنی، نان و دارو را با خود حمل کند.

ناوبندر مکران در حال عبور از تنگه اورسوند (عکس توسط نیروی هوایی دانمارک گرفته شده)

مکران حاصل تغییر کاربری یک کشتی نفتکش به یک ناو لجستیکی یا ناوبندر است که در دریانوردی به آن  Expeditionary Sea Base یا ESB گفته می‌شود، موضوعی که در سایر کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا نیز مسبوق به سابقه است.

ناوبندر مکران قادر است ۱۰۰۰ شبانه روز بدون پشتیبانی از ساحل در دریا حضور داشته باشد. همچنین باتوجه به اینکه محیط خط استوا ۴۰.۰۷۵ کیلومتر یا ۲۲۰۰۰ مایل دریایی است، ناوبندر مکران با سرعت دریانوردی ۱۰ گره قادر است ظرف مدت ۹۲ شبانه روز یک دور کامل دور کره زمین دریانوردی کند.

حضور در حیاط خلوت آمریکا و انگلیس

اصلی‌ترین پیام حضور ناوگروه ۷۷ نیروی دریایی ارتش در شمال اقیانوس اطلس را می‌توان حضور در حیاط خلوت آمریکایی‌ها به حساب آورد؛ آمریکایی‌ها که چند دهه است با حضور در منطقه خلیج فارس به همراه متحدانشان سعی در ایجاد تنش و پشتیبانی از فعالیت‌های مخربشان در منطقه را داشته‌اند، به دلیل بعد مسافت و دوری سرزمین‌شان از منطقه غرب آسیا روزگاری تصور حضور ایران در آب‌های شمال اقیانوس اطلس که حیاط خلوتشان محسوب می‌شود را نداشتند؛ کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه نیز به همین ترتیب؛ شاید هیچگاه تصور عبور ایران از کانال مانش (بین فرانسه و انگلیس) را نداشتند. اما ناوگروه ۷۷ در کنار ماموریت اصلی، با حضور خود در این منطقه، می‌توان گفت خط و نشانی هم برای ائتلاف چند کشور غربی در خلیج فارس کشید.