تهران: نقش حضرت زهرا(س) در شکل‌گیری اسلام انکار ناشدنی است

به گزارش حلقه وصل، شب گذشته در اولین جلسه از سلسله نشست های «فاطمه(س) و جامعه امروز ما» در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی ، مرتضی باقری در سخنانی با عنوان ظرافت هایی از حیات حضرت فاطمه زهرا(س)، ابتدا با اشاره به بررسی مکاتب فکری و ادیان الهی گفت: ظرفیت و شخصیت اصلی بنیان گذاران مکاتب و ادیان، نقش مهمی در تکوین مکاتب داشته است. اگر به حضرت ابراهیم، عیسی، موسی و انبیای دیگر نگریسته شود، شخصیت بنیانگذاران این ادیان و پتانسیل موجود در این افراد و افراد نزدیک به آنان، کاملا در شکل گیری آن راه و ترسیم و پیشبرد اهداف جلوه گر است.

این پژوهشگر تاریخ اسلام، پس از توضیحاتی در خصوص شرایط زندگی حضرت عیسی ع به زندگی پیامبر مکرم اسلام ص پرداخت و گفت: در 23 سال حیات نبوی پیامبر اکرم نمی توانیم جزئیات تاریخی آن را مد نظر قرار ندهیم. به طور قطع شخصیت کسانی مانند حضرت فاطمه زهرا که 18 سال یا به تعبیری 20 سال از این 23 سال را درک کرده، تاثیر گذار بوده است. هرچند در مکتوباتی که به دست ما رسیده است، ما از زندگی ایشان کم شنیده ایم، اما طبق مستنداتی که وجود دارد تولد ایشان در سخت ترین شرایط بعثت، یعنی سه سال اول بود که هنوز دعوت علنی پیامبر آغاز نشده بود.

باقری ادامه داد: بعد از علنی شدن دعوت، آزار و اذیت مشرکین قریش آغاز می شود. یک نقل از تاریخ ولادت حضرت فاطمه زهرا سال پنجم بعثت است، یعنی دقیقا در اوج آزار و اذیت ها و رنج ها و مرارت ها خداوند به ایشان تحفه ای عنایت می کند که از نظر روحی باعث تقویت شخص پیامبر می شود. ما اگر تاریخ جاهلیت را بررسی کنیم، یکی از نمادهای آن، احساس حقارتی است که از داشتن زن و فرزند دختر احساس می کنند. من حتی دربررسی های میدانی محلی را پیدا کردم که قبرستان دختران زنده به گور شده است.

وی با اشاره به فضای عرب جاهلی ادامه داد: زندگی پیامبر و خدیجه با وجود فاطمه دگرگونه شده است. من شاید اسناد 12 یا 13 قرن هجری را زیر و رو کردم و هیچ سندی پیدا نکردم که آیا زینب، رقیه و ام کلثوم دختران پیامبر بوده اند یا دخترخوانده های ایشان. در واقع کسی نمی تواند به طور قطع و یقین بگوید این سه نفر دختران پیامبر بوده اند و از نظر تاریخی در این زمینه تردید وجود دارد. در حقیقت سوال اینجاست که این دختران، فرزندان خدیجه از دو همسر قبلی بوده اند یا فرزندان خود پیامبر؟

باقری افزود: درواقع مسئله اینجاست که در شرایطی که عرب دختران را زنده به گور میکرده است، پیامبر حتی دختران همسر خودش را هم آنچنان در آغوش خود تربیت کرده که تاریخ مردد شده است اینها دختر او هستند یا دختر همسرش. این حوادث لطافت شخصیت بنیان گذاران یک دین را در فضایی که آن آیین رشد کرده، نشان می دهد.

این نویسنده در ادامه با اشاره به 8 سال اول زندگی حضرت زهرا گفت: در این دوران ما سه سال حضور مسلمانان در شعب ابیطالب را داریم. در همین سه سال است که عموی پیامبر و حضرت خدیجه از دنیا می روند که آن سال، عام الحزن نامیده می شود. همچنین جزئیاتی که از گزارش وضعیت آنها در محاصره موجود است، نشان دهنده اوج سختی است. در این سه سال که کودکی حضرت است شرایط به شدت سخت بوده است. بعد از فوت مادر نیز جز حضرت فاطمه همدمی برای پیامبر دیده نمیشود و هرچه در تاریخ از آزاری که در مسیر مسجد الحرام تا خانه پیامبر میبنیم، حضرت زهرا شاهد آن بوده است.

باقری همچنین خاطر نشان کرد: آنقدر فشار در آن دوران شدید بوده است که پیامبر بهترین اصحاب خود را به حبشه می فرستد. اما دراین دوره حضرت فاطمه کسی است که همراه پیامبر بوده و شاهد رنج و مرارت رسول خدا بوده است. آیا این امکان پذیر است که چنین بانویی تنها شنونده باشد؟

وی با تاکید بر اینکه تنها همدم پیامبر در آن دوره حضرت فاطمه بوده است، گفت: این شرایط تا لیلة المبیت ادامه داشته است؛ شبی که مشرکین چاره ای جز هم قسم شدن برای قتل پیامبر ندیدند که پیامبر آگاه شدند و گریختند. ما فکر می کنیم هدف آنها تنها قتل پیامبر بوده است، در حالی که آنها به دنبال براندازی ریشه اسلام بوده اند. از ماجرای لیلة المبیت تنها دو نفر اطلاع داشته اند، حضرت علی و فاطمه زهرا که در کمتر منبعی دیده می شود که به آگاهی ایشان اشاره شده باشد. حتی اتفاقی که می افتد و مشرکان به خانه پیامبر می ریزند، در مقابل دید حضرت زهرا رخ داده است.

باقری ادامه داد: همه این حوادث مکه و مدینه راکه می بینیم، متوجه می شویم حادثه ای نبوده است که حضرت زهرا در آن حضور نداشته باشد. حتی حادثه بدر را ببینید که در چه شرایطی حضرت زهرا هر لحظه باید مترصد قتل پدر و بسته شدن پرونده اسلام می بود. بعد از آن هم ماجرای ازدواج حضرت زهرا پیش می آید که در آن مورد هم مسائلی وجود دارد. از جمله اینکه در برخی منابع صراحتا چنین ذکر شده است که پیامبر با وجود خواستگاران بسیاری که حضرت داشته، عنوان کرده است که من دراین مورد منتظر قضای الهی هستم.

این پژوهشگر تاکید کرد: ببینید تا چه حد حضور حضرت فاطمه مهم بوده است که حتی در ازدواج ایشان خداوند دخیل بوده است. بعد از آن حضرت امام حسن به دنیا می آید. یک ماه بعد از آن مهم ترین جنگ یعنی جنگ احد اتفاق می افتد. هرکس باشد می گوید حداقل به خاطر فرزند یک ماهه، همسرش از حضور در جنگ معاف شود. اما ما قهرمانانه ترین حضور حضرت علی را در جنگ احد داریم.

وی با اشاره به جنگ احد گفت: در آن جنگ است که شایعه کشته شدن پیامبر پخش می شود و بسیاری از مسلمانان می گریزند، در آن شرایطی که تنها حضرت علی باقی مانده بود، حضرت زهرا با عمه خود در صحنه جنگ احد حضور پیدا می کند و بدن پیامبر را که زخمی شده بود، تیمار می کند.

باقری در ادامه با بیان توضیحاتی در خصوص غزوه خندق گفت: در آن غزوه که همه برای برکندن ریشه اسلام جمع شده بودند، حضرت زهرا چنان حضور پررنگی داشته است که در آنجا مسجدی به نام ایشان تاسیس شده است. در واقع  این ها همه نشان دهنده این است که در کنار سختی ها و مرارت هایی که وجود دارد حضرت تا چه حد در کنار همسر و پدر خود حضور داشته است. همه این مسائل نشان از نقش استثنایی حضرت زهرا دارد. تا حدی مقام ایشان بالا بوده است که شخصی مانند سلمان فارسی نزد ایشان تلمذ می کرده است.

وی با اشاره به سخن گفتن حضرت زهرا با ملائکه نیز گفت: این مسئله ای نیست که نتوان آن را درک کرد، چرا که در قرآن نمونه آن برای حضرت مریم نیز گفته شده است. مشکل اینجاست که نوعا در هر دوره مورخان تنها مسائل سابق گفته شده را بازگو می کنند و پژوهش جدیدی نمی کنند. بدون آنکه بررسی کنند مثلا این که پدر دست دختر خود را می بوسیده، در چه شرایطی بوده است، در شرایطی که دختر داشتن ننگ به حساب می آمده است. در شرایطی این دختر مظهر معارف می شود نشانه ای از عظمت شخصیت روحی و عرفانی ایشان است.

باقری با تاکید بر اینکه ما از حضرت زهرا تنها چهره زنی محجوب و در خانه را نداریم گفت: البته شرح بسیاری از زحمات ایشان در خانه گفته شده است، اما اینها در کنار مسئولیت های اجتماعی ایشان بوده است. اگر خطبه فدک را هم ببینید، متوجه خواهید شد ایشان تا چه حد شخصیتی حاضر در اجتماع داشته است.

وی با اشاره به اینکه باید چهره حضرت زهر(س)ا، به عنوان چهره ای مستقل از پیامبر معرفی شود، گفت: باید دانست که نقش ایشان به عنوان مایه امید و تکیه گاه پیامبر در شکل گیری مکتب چنان موثر بوده که ائمه فرمودند ما حجت خداییم بر مردم و فاطمه زهرا حجت خداوند برماست.

سلسله نشست های «فاطمه و جامعه امروز ما» که از سوی خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن اندیشه و قلم و بنیاد اندیشه و احسان توحید برگزار می شود، امشب با سخنرانی حجج اسلام مهدی مهریزی و محمد پروازی از ساعت 19:30 در محل سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی واقع در خیابان استاد نجات الهی، نبش ورشو ادامه می یابد.