«استاد» در آیینه کتاب

به گزارش حلقه وصل، سالروز شهادت استاد مطهری و روز معلم بهانه‌ای شد تا با معرفی آثاری از ایشان و آثاری که زندگی و سیر تفکر این شهید بزرگوار را مورد بررسی قرار داده‌اند، مطالعه‌ای پیرامون معلم بزرگوار انقلاب اسلامی داشته باشیم.

استاد در کلام رهبر/ مجتبی پیرهادی/ صدرا/ 172 صفحه

کتاب مجموعه‌ای از گفته‌ها و خاطرات مقام معظم رهبری درباره استاد شهید مطهری است. در آغاز دیباچه‌ای گشوده شده و کلام امام راحل(ره) در وصف استاد شهید مطهری مطرح می‌شود.

بخش اول «شخصیت استاد» نام دارد و در آن به بحث‌هایی مانند نقش بی‌نظیر شهید مطهری در باروری اندیشه اسلامی؛ شریعتی، مرید فکری و علمی مطهری،‌ پایه گذاری تفکر ناب اسلامی به عنوان مبنای نظام اجتماعی، شهید مطهری؛ معلمی دلسوز، تفکرات شهید مطهری؛ عمیق تر از همه، نیاز جامعه امروز به اندیشه های شهید مطهری، وحدت در پرتو خورشید، بیانات رهبر در دیدار با مجریان همایش جهانی حکمت مطهر و مطهری؛ متفکر ژرف اندیش می‌پردازد.

«آثار استاد» عنوان بخش دوم است. برتری فرآورده‌ی فکری معلم شهید، لزوم کار موضوعی بر روی آثار استاد، اندیشه مطهری؛ فکر صاعد انقلاب و ضرورت استفاده از آثار استاد در دروس حوزه از جمله موضوعات مورد بحث در این بخش است.

 بخش‌های بعدی این کتاب نیز به مصاحبه‌ها و گزیده بیانات رهبری معظم در خصوص ایشان پرداخته است.

 استاد مطهری (از مجموعه‌ی چلچراغ)/ محسن مؤمنی/ مدرسه/ 132صفحه

ابتدا داستانی از کودکی استاد مطهری بازگو می‌شود و در پی آن سرگذشت زندگی ایشان ارائه می‌گردد. استاد مطهری در سال 1299 هجری شمسی در دهکده فریمان از توابع استان خراسان به دنیا آمد. وی در پنج سالگی به مکتب رفت و سپس برای ادامه تحصیل به مدرسه ابدال‌خان مشهد قدم گذارد. او در شانزده سالگی راهی حوزه علمیه قم و به کسب علم مشغول شد. مطهری در سی سالگی ازدواج کرد و به تهران رفت و تحصیلات دانشگاهی خود را آغاز کرد. سرانجام پس از سال‌ها تدریس، سخنرانی و مبارزه با رژیم پهلوی در اوایل انقلاب به شهادت رسید. مطالب این کتاب با نثری روان و به سبک روایت‌گونه برای قشر نوجوان به رشته‌ی تحریر درآمده و اطلاعات مفید و ارزشمندی در خصوص زندگینامه‌ی استاد مطهری را در خود جای داده است. وجود عکس‌های متنوع و فهرست اعلام در پایان کتاب بر جذابیت آن برای مخاطب افزوده است.

این مجموعه (چلچراغ)، در بردارنده‌ی زندگینامه‌ی داستانیِ مشاهیر علم، هنر و سیاست ایران است. بیشتر این آثار، محصول قلم نویسندگانی است که پیش از این، آثاری را برای کودکان و نوجوانان به رشته تحریر درآورده بودند و این بار با تحقیق در زندگی این بزرگان، سعی کرده‌اند زندگی‌نامه‌ی نخبگان علم، هنر و سیاست ایران را با بیانی شیرین برای مخاطبان نوجوان روایت کنند.

اسلام و نیاز های زمان/ مرتضی مطهری/ صدرا/ دو جلدی

این کتاب حاوی بحث‌های مهم و در عین حال جذاب در موضوع خود بوده و حاوی مسائل مورد نیاز در باب «اسلام و مقتضیات زمان» است. اسلام همواره از طرف متفکران اسلامی، دینی برای تمام اعصار معرفی شده و در احکام اسلامی محلی برای نیازهای زمان و شرایط مختلف دیده شده است.

برخی مطالب کتاب عبارتند از: علّت تغییر مقتضیات زمان‌ها، دو نوع تغییر در زمان، جامعه در حال رشد، افراط و تفریط، راه میانه، عقل و راه اعتدال، خوارج، عوامل تصفیه‌ی فکر اسلامی، اخباریگری، شئون پیامبر: رسالت، قضاوت و حکومت، تغییرات زمان در تاریخ اسلام، اجتهاد و تفقه در دین، قاعده ملازمه، علی(علیه‌السلام) شخصیت همیشه تابان، نسبیت آداب، عبادت و پرستش، نیاز ثابت انسان، نظریه نسبیت عدالت، رد نظریه نسبیت عدالت، بررسی نظریه نسبیت اخلاق، مسئله نسخ و خاتمیت، نظریه جبر اقتصادی تاریخ و برسی آن، جامعه و تاریخ از نظر قرآن، آیا اخلاق مطلق است یا نسبی؟

 در کتاب آمده است: «برای روشنفکران مسلمان در عصر ما که از نظر کیفیت زبده‌ترین طبقات اجتماعی می‌باشند و از نظر کمیت خوشبختانه قشر قابل توجهی به شمار می‌روند، مهمترین مسئله اجتماعی اسلام و مقتضیات زمان است.»

  آزادی معنوی/ شهید مطهری/ صدرا/ 272 صفحه

آزادی معنوی یکی از بهترین آثار استاد مطهری برای عموم مردم است. محور اصلی گفتارهای این کتاب مسأله‌ی خودسازی، تزکیه‌ی نفس و در یک کلمه «انسان شدن» است که به طور اختصار به محتوای هر فصل اشاره می‌شود.

فصل اول: آزادی معنوی؛ تعریف و اقسام آزادی، معنای آزادی معنوی و ارتباط میان آزادی‌ اجتماعی و آزادی معنوی.

فصل دوم: عبادت و دعا؛ آثار عبادت، تقوا، تقرب به خدا، آثار منفی افراطی‌گری در عبادت و مسائل اجتماعی، ابعاد، شرایط و ویژگی‌های نماز صحیح.

فصل سوم: توبه؛ بحث درباره اولین منزل سیر و سلوک یعنی توبه، اهمیت آن، تعریف، شرایط، زمان، آثار و نمونه‌هایی از توبه‌های اولیاء خدا.

فصل چهارم: هجرت و جهاد؛ تبیین انواع هجرت از جمله هجرت انسان از گناه، هجرت برای کسب علم، هجرت برای مبارزه با ظالمین و حفظ دین، انواع جهاد، آثار مثبت سفر و سفارش به آن.

فصل پنجم: بزرگی و بزرگواری روح؛ آثار همت بلند، تحلیل بزرگواری و بزرگی روح، و خسارتی که برخی تعلیمات متصوفه در مبارزه با نفس تحت تأثیر تعلیمات دیگر مکاتب به جامعه‌ی اسلامی وارد کردند.

فصل ششم:‌ ایمان به غیب؛ بررسی مفهوم غیب و ایمان به غیب، امدادهای غیبی و نظر اسلام درباره‌ی امید به آینده.

فصل هفتم: معیار انسانیت چیست؟ بررسی 6 نظریه درباره‌ی معیار انسانیت، معیار بودن علم، خلق و خوی، انسان‌دوستی.

فصل هشتم: مکتب انسانیت؛ دور شدن بشر از مقام انسانیت در قرون اخیر و تلاش برخی متفکران برای بازگشت به مقام انسانیت.

 جاذبه و دافعه علی(علیه السلام)/ شهید مطهری/ صدرا/ 168 صفحه

شاید در جامعه ما کسی نباشد که با شهید مطهری و خدمات این استاد بزرگوار آشنا نباشد و یا حداقل نامی از وی و سوابق ایشان نشنیده باشد.

یکی از آثار منتشر شده از این شهید بزرگوار کتاب جاذبه و دافعه علی(علیه‌السلام) است. این کتاب با مقدمه‌ای درباره قانون جذب و دفع شروع می‌شود و در یک بخش از «نیروی جاذبه علی(علیه‌السلام)» و محبت و رمز جاذبه ایشان و در بخش دیگر از «نیروی دافعه علی(علیه‌السلام)» ‌نسبت به دشمنان و مسأله خوارج به تفضیل سخن می‌گوید.

از نکات بسیار ارزشمند این کتاب نقد دقیق این نظریه است که انسان خوب را شخصی معرفی می‌کند که دارای جاذبه محض است که بیشتر در مکاتب منحرف شده مسیحیت نمایان است.

استاد مطهری پیرامون این کتاب می‌گوید: «این کتاب مشتمل است بر یک مقدمه و دو بخش. در مقدمه کلیاتی دربارة جذب و دفع به طور عام و جاذبه و دافعة انسانها به طور خاص بحث شده است. در بخش اول، جاذبة علی(علیه‌السلام) و فلسفة آن و فایده و اثر آن، موضوع بحث قرار گرفته است. در بخش دوم، دافعة نیرومند آن حضرت که چگونه عناصری را به سختی طرد می‌کرد و دور می‌انداخت، توضیح و تشریح شده است؛ ثابت شده که علی(علیه‌السلام) دو نیرویی بوده است و هر کس که بخواهد در مکتب او پرورش یابد، باید دو نیرویی باشد.»

سیاست و حکومت (مجموعه چلچراغ حکمت)/ محمدحسن قدردان قراملکی/ کانون اندیشه جوان/ 83 صفحه

مجموعه چلچراغ حکمت با تکیه بر تمام آثار منتشر شده‌ی استاد، در چهل دفتر مستقل فراهم شده است. بی‌شک خواننده‌ی جوان و دانش‌پژوه با مطالعه‌ی این مجموعه خود را از مطالعه آثار استاد بی‌نیاز نمی‌داند، بلکه در گامی فراتر به مطالعه کتاب‌های ایشان و انس بیشتر با آنها ترغیب می‌شود.

 از جمله مطالب دفتر بیست و نهم این مجموعه با عنوان سیاست و حکومت عبارتند از:

فصل اول؛ دین و سیاست: تعریف سیاست و اقسام آن، جایگاه سیاست در اندیشه اسلامی، معنای همبستگی دین و سیاست، سیاست حق یا تکلیف و مبانی همبستگی دین و سیاست.

 فصل دوم؛ دین و حکومت: تعریف دولت و حکومت، تعریف حکومت دینی، مبانی همبستگی دین و حکومت، عدالت، تشکیل حکومت دینی، آزادی اجتماعی، سیره‌ی پیامبر اسلام(صلوات‌الله علیه و آله)، راهکارهای دین در اداره‌ی حکومت و جامعه، اطلاع‌رسانی به مردم، عدم تبعیض، عدم غرور، نظارت و انتقاد، مشورت با مردم و حقوق حکومت دینی برای مردم.

فصل سوم؛ دین و حاکم: شرایط رهبر و حاکم، تفکیک مرجعیت و رهبری، مشروعیت حکومت معصومان، منشأ مشروعیت ولایت فقیه و ادله‌ی ولایت فقیه.

فصل چهارم؛ تحلیل نظریه‌ی «جمهوری اسلامی»: شکل حکومت در عصر غیبت، توضیح «جمهوریت»، توضیح «اسلامیت»، پارادوکس جمهوریت و اسلامیت و علت حذف قید دموکراتیک.

 داستان راستان (دوره دو جلدی)/ شهید مطهری/ انتشارات صدرا

این کتاب از معروفترین آثار شهید مطهری است که داستان های قرآنی را برای کودکان و حتی بزرگسالان با بیان ساده و روان ارائه کرده است.

قهرمان داستان ها، غالباً پیشوایان بزرگ دین، یا شخصیت های بزرگوار علمی و فقهی می باشند. به همین دلیل این کتاب، «داستان راستان» نام گرفته است. این داستان ها علاوه بر آن که عملاً می تواند راهنمای اخلاقی و اجتماعی سودمندی باشد، خواننده را نیز از این رهگذر با حقیقت و روح تعلیمات اسلامی آشنا می کند.

جلد اول کتاب شامل 75 داستان برگرفته از کتب حدیث، کتب رجال، تراجم، تواریخ و سـیره است و جلد دوم مجموعه «داستان راستان» شامل 50 داستان است که مانند جلد اول غالباً از کتب حدیث و تاریخ اقتباس شده، در هر دو جلد، نویسنده از خود چیزی بر اصل داستان نیفزوده ولی در حدود قرائن احوال، داستان را پرورش داده است.

 حکمت‌ها و اندرزها (دوره دو جلدی)/ شهید مطهری/ انتشارات صدرا

مجموعه مقالات استاد شهید از سالهای 1339 تا 1341 شمسی برای یک برنامه‌ی عمومی آشنایی با فرهنگ اسلامی و جهت ایراد به صورت گفتار و خطابه به رشته تحریر درآمده و بیشتر مطالب آن پیرامون راه و رسم زندگی و دستورات اسلام در این باب است. از نظر مقایسه با سایر آثار استاد این اثر از یک سو شبیه به کتاب بیست گفتار است و از سوی دیگر با کتاب داستان راستان شباهت دارد.

برخی از عناوین و مباحث طرح شده در این کتاب عبارتند از: بردگان و آزادگان، ارکان سعادت بشر، خداشناسی، مبنای انسانیت، ارزش سرمایه عمر، حقیقت زهد، خصوصیات «حق» از نظر علی(علیه السلام)، دشمنان عقل، روحیه سالم، سرمایه خلق نیک، تأثیر کار در تهذیب اخلاق، لزوم همگامی کار و دانش، صبر و ظفر، رعایت جنبه‏های معنوی و اخلاقی در انفاق، تعصب باطل، موجبات کاهش تأثیر تعلیمات دین، تأثیر گناه و معاشرت با بدان در سیاه دلی، تعارف‌های دروغین.

مختصر بودن حجم و روانی نثر کتاب،‌ در عین عمق و اتقان مطالب و مورد نیاز بودن موضوعات در نظر گرفته شده برای عموم مردم از مهمترین ویژگی‌های این اثر است.

پوستر با کیفیت این بسته را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید.