تهران: ادبیات دفاع مقدس توانسته جای خود را در دنیا به دست آورد

به گزارش حلقه وصل، کارگاه تخصصی خاطره‌نگاری در حوزه ادبیات پایداری با حضور جواد کامور‌بخشایش پژوهشگر و محقق ادبیات پایداری حوزه هنری صبح امروز در حوزه هنری برگزار شد.

کامور‌بخشایش در این کارگاه به اهمیت زبان‌شناسی در خاطره‌نگاری تاکید کرد و گفت: برای خاطره‌نگاری باید توجه داشته باشیم تا واژه‌ها را به‌درستی به کار ببریم. این موضوع هم به فهم بهتر مخاطب منجر می‌شود و هم به زیبایی اثر کمک می‌کند.

وی در ادامه با اشاره به روش خاطره‌نگاری گفت: خاطره‌نگاری از چند مرحله تشکیل شده است. یکی از این مراحل تدوین است. تدوین یعنی تنظیم و چینش مطالبی که راوی بیان کرده است. این مرحله پس از انجام مصاحبه با راوی انجام می‌شود.

بخشایش در بیان علمی تدوین گفت: تدوین به شکل علمی خود از سه بخش چینش، کاستن و افزودن تشکیل شده است. هر کدام از این بخش‌ها به صورت مجزا انجام شده و هر کدام جداگانه از اهمیت خاصی برخوردار هستند. توجه داشته باشیم تمامی اعمال انجام شده در تدوین خاطره باید با تکیه بر گفته‌های راوی باشد. در غیر این صورت به متن ادبی حاصل از تخیل تدوینگر تبدیل و ماهیت وجودی خود را از دست خواهد داد.

این پژوهشگر ادبیات پایداری ادامه داد: همچنین تدوین با ویرایش متفاوت است. وظیفه ویرایشگر کتاب، بررسی و رعایت نکات نگارشی در یک کتاب است. به این ترتیب نمی‌توان یک ویرایشگر را تدوینگر دانست؛ چرا که وی توان تخصص دیگری دارد. تدوینگری خاطرات عملی تخصصی است در حوزه خاطره‌نگاری که بسیار مهم است.

کاموربخشایش در مورد مصاحبه‌گر و تدوینگر گفت: بهتر است تدوین‌ خاطرات توسط همان مصاحبه‌گر انجام شود؛ چرا که وی با خصوصیات اخلاقی و علایق راوی  آشنا می‌شود و بهتر می‌تواند حق مطلب را ادا کند. تدوینگر از تمامی گفته‌های راوی استفاده و آن‌ را با همان ترتیب ارائه شده راوی تنظیم می‌کند. در غیر این‌صورت بهتر است تدوینگر در جلسات مصاحبه با راوی حضور داشته باشد تا شناختی مناسب از راوی برای تدوین خاطرات داشته باشد. اما بهتر است شخصی که برای مصاحبه تصمیم به خاطره‌نگاری می‌گیرد خود نیز توان تدوین مطالب را داشته باشد.

وی در ادامه با تاکید بر رعایت خصوصیات مکانی، زمانی و اصالت قومی راوی گفت: انتخاب صحیح واژه‌های به کار رفته در خاطره‌نگاری‌ها اهمیت بسیاری دارد که اگر درست رعایت نشود به باور‌پذیری و ذات اثر آسیب می‌رساند. به این ترتیب باید در خاطره‌نگاری دانش و زیست جغرافیایی، زیست فرهنگی و زیست اجتماعی راوی مد نظر باشد. این کار به بیان اصطلاحات، زبان و گویش خاص راوی کمک می‌کند و اثر تولید شده را متمایز از دیگر آثار می‌کند.

کاموربخشایش افزود: وظیفه تدوینگر در خاطره‌نگاری سامان‌دهی و بازنگاری متن صحبت‌های راوی است. بازنگاری متن اصلی گفته‌های راوی برای زیبایی هرچه بیشتر اثر و جذابیت آن برای مخاطب انجام می‌شود.

وی ادبیات را ابزاری برای جذابیت بیشتر خاطره‌نگاری دانست و گفت: خاطره باید علاوه بر جنبه تاریخی جذاب هم باشد. این جذابیت به کمک ادبیات محقق خواهد شد. اما باید مراقب باشیم تا خاطره راوی به متن ادبی تبدیل نشود و مخاطب را از مسیر و هدف اصلی اثر منحرف نکند. ما از ادبیات در خاطره‌نگاری تنها به منظور تصویرسازی بصری به جای تصویر‌سازی ادبی استفاده می‌کنیم.

کاموربخشایش در مورد سوال‌های مطرح شده برای خاطره‌نگاری گفت: سوال‌های طرح شده برای پرسش و پاسخ میان راوی و مصاحبه‌گر یکی دیگر از نکات مهمی است که باید دقیق انجام شود. سوال‌ها باید به گونه‌ای باشد تا راوی را برای حرف زدن سر ذوق بیاورد؛ چرا که منبع ما برای خاطره‌نگاری راوی است و اگر از آن به خوبی استفاده نکنیم نتیجه مناسبی به دست نخواهیم آورد.

وی با اشاره به حضور موفق ادبیات دفاع مقدس در دنیا ادامه داد: ادبیات دفاع مقدس توانسته جای خود را در دنیا به دست آورد. این در حالی است که بسیاری از آثار ادبیات دفاع مقدس ترجمه نشده و ما نیازمند مترجمان تخصصی در خاطره‌نگاری هستیم تا بتوانیم آثار را آن‌گونه که باید ترجمه کنیم تا به دست علاقه‌مندان سراسر دنیا برسد.

کاموربخشایش در پایان گفت: انتخاب سوژه در انجام خاطره‌نگاری یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کار است. سوژه‌‌های انتخاب شده باید قابلیت و ظرفیت خاطره‌نگاری را داشته باشند. سوژه‌ می‌تواند مربوط به شخص، مکان و یا زمان باشد.

گفتنی است نشست تخصصی خاطره‌نگاری در حوزه ادبیات پایداری با حضور نویسندگان و محققان استان‌های هرمزگان و سمنان در سالن کنفرانس اداره کل امور استان‌های حوزه هنری برگزار می‌شود. 

این سلسله نشست‌های تخصصی از شنبه 9 دی‌ماه آغاز و تا دوشنبه 11 دی‌ماه ادامه خواهد داشت که در برنامه روز دوشنبه محققان و نویسندگان از موزه عبرت، موزه صلح و باغ موزه قصر دیدن خواهند کرد.