به گزارش حلقه وصل، آنگلا مرکل صدراعظم ۶۷ ساله آلمان، رفته رفته از قطار قدرت پیاده می شود و تعیین صدر اعظم بعدی آلمان، یکی از مهم ترین موضوعات سیاسی این کشور است.
برخی از کارشناسان و تحلیل گران سیاسی اروپا بر این باورند که هیچکدام از افرادی که به عنوان جانشین بالقوه از آنها سخن به میان آمده، از کاریزما و توان شخصیتی مرکل برخوردار نیستند و احتمالاً، نه تنها حزب حاکم، بلکه کل دولت آلمان نیز تا حدی تحت تاثیر منفی خلا حضور مرکل قرار خواهد گرفت.
البته این به معنی بی نقص بودن عملکرد اولین صدر اعظم زن تاریخ آلمان نیست و اتفاقاً بسیاری از منتقدین بر این باورند که او در مواجهه با کرونا، اداره دولت و هدایت سکان حزب، عملکرد ضعیفی داشته است. اما در هر حال، دامنه تاثیرگذاری موضوعی همچون بود و نبود مرکل، آن قدر گسترده است که بر وضعیت ترکیه نیز تاثیر خواهد گذاشت.
تاریخ ۲۶ سپتامبر (چهارم مهر) روز حساس انتخاب آلمان است و اگر چه مدت ۴ ماه به انتخاب و آغاز فعالیت صدر اعظم جدید آلمان، زمان باقی مانده اما از همین حالا، کارشناسان سیاسی ترکیه به دنبال یافتن پاسخی برای این سوال هستند: آیا آلمانِ دوران پسا مرکل، در برابر ترکیه تغییر موضع می دهد، یا خیر؟
هالوک اُز دالگا در این مورد نوشته است: «اگر آرمین لاشت و رفقای او، بتوانند اعتماد مردم را به دست بیاورند، تداوم فعالیت آنها در مسیر پایبندی به رویکرد سیاسی مرکلیستی خواهد بود و بعید است چیزی عوض شود. اما اگر سوسیال مسیحی ها و دموکرات مسیحی ها، از سبزها شکست بخورند و فردی همچون آنالنا بائربوک، با گذر از همه موانع، دومین صدر اعظم زن در تاریخ آلمان شود، آن وقت باید منتظر برخی تغییرات مهم در سیاست خارجی آلمان باشیم.»
او همچنین در مورد تبعات قدرت گرفتن احتمالی سبزها نوشته است:«سبزهای آلمان، در حوزه حقوق بشر، خواهان اعمال فشار بیشتر بر ترکیه هستند. آنها نه تنها علیه ترکیه بلکه علیه روسیه نیز از یک سیاست مشابه حمایت می کنند. به سختی پذیرای خط گاز دوم بین روسیه و آلمان هستند و در حالی که مرکل در این مسیر، ۱۰ میلیارد یورو هزینه کرده است، سبزها با آن مخالف هستند. صرف نظر از آنچه پس از انتخابات در آلمان اتفاق می افتد، فشار نسبت به ترکیه افزایش خواهد یافت».
البته علاوه بر خانم آنالنا بائربوک نامزد حزب سبزها، نام آرمین لاشت نخست وزیر ایالت نوردراین نامزد اتحادیه احزاب دموکرات و سوسیال مسیحی و همچنین نام اولاف شولز وزیر دارایی و شهردار سابق هامبورگ به عنوان نامزد حزب سوسیال دموکرات آلمان، مطرح شده است.
چرا آلمان برای ترکیه مهم است؟
در طول چند دهه گذشته، آلمان همواره برای ترکیه، مهم ترین کشور اروپایی بوده است. در مورد دلایل این اهمیت استراتژیک، باید به چند نکته مهم اشاره کرد:
۱.بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده از سوی وزارت امور خارجه و مرکز ملی آمار ترکیه، حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و آلمان به ۳۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ میلادی رسیده که تراز تجاری آن، با فاصله ای ناچیز، به نفع آلمان بوده است.
این رقم از آن جهت اهمیت دارد که هدف گذاری اولیه حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و آلمان رسیدن به رقم ۴۰ میلیارد دلار و هدف ثانویه نیز رقم ۵۰ میلیارد دلار بوده و با توجه به تابلوی کنونی، پیش بینی می شود که آنکارا – برلین، تا سال ۲۰۲۵ میلادی، به راحتی به رقم ۵۰ میلیارد دلار دست پیدا کنند.
۲.آلمان، نه تنها از نظر اقتصادی، بلکه در حوزه های اجتماعی و امنیتی نیز برای آنکارا مهم بوده و نزدیک به ۳ میلیون شهروند ترکیه ای، در عین حال شهروند آلمان هستند. این یعنی یک جمعیت بزرگ رای دهنده که اگر چه در آلمان زندگی می کنند اما آرای آن در انتخابات سراسری ترکیه نیز مهم است و عدد قابل توجهی به شمار می آید.
۳.ترکیه در آلمان، علاوه بر سفارتخانه در برلین، در ۱۳ شهر نیز کنسولگری فعال دارد، ۳ شهروند ترک تبار آلمانی نماینده پارلمان اروپا هستند، ۱۶ سیاستمدار آلمانی ترک تبار نماینده پارلمان فدرال هستند، ۴۸ تن از نمایندگان مجالس ایالات مختلف آلمان ترک هستند و علاوه بر این، ۴۲۳ نفر از اعضای شورای شهر در مناطق مختلف آلمان، ترک هستند.
۴.آلمان مهم ترین قدرت اقتصادی و سیاسی اتحادیه اروپا است و نظر مثبت یا منفی این کشور درباره چند و چون عضویت رسمی ترکیه در اتحادیه، به شکل جدی بر سرنوشت امروز و فردای ترکیه، تاثیر خواهد گذاشت. علاوه بر این ها، آلمان در جمع کشورهای عضو ناتو نیز جایگاه ویژه ای دارد .
آیا آلمان، یک کشور فرد محور است؟
برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند که آلمان به عنوان یک قدرت اروپایی دارای ساختار سیاسی و دموکراتیک نهادینه شده، نباید به عنوان یک کشور فرد محور قلمداد شود. اما در مقابل، کارشناسان دیگری بر این باورند که مرکل، تا حد زیادی این قاعده را بر هم می زند. چرا که کاریزمای شخصیتی او نقش مهمی در سیاست آلمان و اتحادیه اروپا داشته و این موضوع، در مواجهه با ترکیه نیز، همواره تعیین کننده و مهم بوده است.
با آن که سیاست خارجی آلمان، شخصیت محور و فرد محور نیست اما کسی نمی تواند منکر نقش سازنده آنگلا مرکل در تعامل با ترکیه در آلمان و اتحادیه اروپا باشد.
در چند سال گذشته، امانوئل ماکرون رئیس جمهور جوان فرانسه، بارها علیه ترکیه موضع گرفته و به طرز آشکار از کشورهای اروپایی خواسته تا ترکیه را تحریم کنند. اما همواره در این موارد، این مرکل بوده که با مشی اعتدالی و سازشکارانه خود به میدان آمده و در آخرین نمونه، حتی نزد جو بایدن نیز وساطت کرد و در گفتگو با رسانه ها، بر این مساله تاکید کرد که باید با ترکیه تعامل و مذاکره شود.
ترکیه و آلمان با وجود تعامل سطح بالای اقتصادی و سیاسی، در چند حوزه، اختلاف نظر جدی دارند:
۱.آلمان یکی از مهم ترین کانون های فعالیت پ.ک.ک در قاره اروپا است و صدها تن از فرماندهان و کادرهای سیاسی پ.ک.ک و سران گروه فتح الله گولن، در آلمان فعالیت می کنند و برلین هیچگاه درخواست های ترکیه برای اعاده آنان را قبول نکرده است.
۲.در مورد سیاست های مهاجرتی، بین ترکیه و آلمان اختلاف جدی وجود دارد و ترکیه بارها در این مورد، نه تنها آلمان، بلکه کل اروپا را به برداشتن حصار و محدودیت و عدم کنترل ورود میلیون ها آواره و پناهجو به قلمرو اروپا تهدید کرده است.
۳.در حوزه سیاست خارجی، از پرونده سوریه گرفته تا لیبی، شرق مدیترانه، قبرس و یونان، بین ترکیه و آلمان، اختلاف منافع و اختلاف دیدگاه وجود دارد.
حال باید دید از بین افرادی که از آنها به عنوان صدراعظم بعدی آلمان نام برده می شود، چه کسی به این پست خواهد رسید و آیا در مواجهه با ترکیه در تداوم سیاست مرکلیسم عمل خواهد کرد و با ترکیه رفتاری تعاملی خواهد داشت یا خیر.