تهران: حرکت سیدالشهدا(ع) در جهت بیداری امت بود/ ملاک حقیقی سعادت و شقاوت

به گزارش حلقه وصل، حجت الاسلام قاسم ترخان، استاد حوزه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، گفت: در زیارت حضرت رسول اکرم (ص) از دور و زیارت وارث و همچنین زیارت اربعین حضرت سیدالشهدا(ع)؛ عبارتی وجود دارد که در آن، پاکی نسل پیامبر اکرم(ص) و فرزندان گرامیشان، نوعی مزیت محسوب می شود.

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: متن عبارت مورد نظر از این قرار است:«الأرحام الطاهرة لم تنجسک الجاهلیة بأنجاسها و لم تلبسک المدلهمات من ثیابها»، براساس این عبارت فرزند پیامبر(ص) بودن، فی نفسه مزیت محسوب می شود، اما باید به این نکته توجه داشت که، اگر انسان از نسل پاکان باشد، تنها زمینه سعادت یا شقاوت انسان فراهم است و به همین دلیل، این امر، مزیت نیز محسوب می شود، اما این مسئله، علت تامه برای سعادت و شقاوت انسان نخواهد بود.

ترخان گفت: آن چه ملاک حقیقی سعادت و شقاوت انسان است، در واقع، عمل خود شخص است. در آخرت از انسان می‏ پرسند عملت چیست؟، نمی‏ پرسند؛ پدرت کیست؟ و یا همسرت چه کسی است؟.

وی بیان کرد: قرآن کریم، دنیا را محل عمل و آخرت را محل پاداش و کیفر می داند و در آن به رابطه پدر و پسری و زن و شوهری و .... اهمیتی داده نمی شود.

ترخان ادامه داد: براین اساس؛ این مزیت تا زمانی است که شخص، مسیر گمراهی را نپیماید و گرنه اگر کسی، مانند؛ پسرحضرت نوح (ع) از نسل پیامبر(ع) نیز باشد، ولی در مسیر حقیقت نباشد، نمی توان به این رابطه نسبی، اعتنایی کرد.

وی با اشاره به این نکته که این مسئله یعنی، اگر انحرافی صورت بگیرد، فضیلت یاد شده، نمی تواند به خودی خود، نجات دهنده باشد، بیان کرد: از آن جایی که حقیقت در وجود امام حسین(ع)، متجلی شده بود (او نه تنها خود منحرف نشده بود، بلکه برای اصلاح امّت جدّش و جلوگیری از انحراف جامعه، جانش را فدا کرد)، استناد به این مزیت نسبی، اشکالی ندارد.

ترخان گفت: اما مسئله اینجا است که چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا از جملاتی استفاده کردند که رابطه حضرت(ع) با پیامبر اکرم(ص) را نمایان می نمود؟

وی عنوان کرد: می بایست دراین باره به نکاتی اشاره کرد؛ اولین نکته این است که صحنه خونین و پُرآشوب کربلا شاهد نبرد دو گروهی بود که یکی از آن دو گروه، نه تنها از حیث اعمال و کردار فردی، در اوج عظمت و کرامت بود، بلکه، از حیث حسب و نسب خانوادگی نیز، در غایت عزت و شرافت به سر می برد، بسیاری از این افراد، منسوب به دامان پاک و مطهر زهرای مرضیه و علی مرتضی (علیهم السلام) بودند.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ابراز کرد: در مقابل این گروه عالیقدر، گروهی بودند که تعداد بسیاری از آنها، نه تنها از حیث اعمال فردی، در نهایت پستی و خِفت و سردمداری هر گونه رذیلت و مروج و مشوق آن بودند، بلکه، از نظر حسب و نسب خانوادگی نیز، در حضیض ذلّت و حقارت قرار داشتند، لذا بیشتر آنها، به اسم مادرانشان خوانده می شدند و از حیث پدر، وضعیت روشنی نداشتند.

ترخان ادامه داد: اگر امام حسین(ع) کراراً به این مطلب توجه می ‏دهد و به حسب و نسب خویش اشاره می نماید، قصد حضرت(ع)، فحاشی و هتاکی آن گروه و فخر فروشی و مباهات برای این گروه نبوده است، بلکه این افعال، برای بیان این نکته بوده که، این دو گروه متخاصم، از جهت خانوادگی، هیچ سنخیتی با هم ندارند تا اینکه این گروه، دست بیعت به سوی آن گروه دراز کند و احیاناً با آنها بر سر یک سفره بنشیند و با آنها دمساز و معاشر گردد و کار آنها را نیز تأیید و تصدیق نماید.

وی با اشاره به این نکته که امام حسین(ع) با یادآوری خویشاوندی خود با پیامبراسلام(ص) و حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س)، می خواستند آن قوم بدکار را موعظه و هدایت نمایند تا بلکه ایشان را از گمراهی، نجات بخشند، افزود: امام(ع) نمی خواستند با یادآوری این نسبت، حقانیت خود را اثبات نمایند.

ترخان گفت: هدف حضرت سیدالشهدا(ع) از این یادآوری، در واقع بیدار ساختن آن قوم بدکار بود و پس از این سخنرانی امام(ع) بود که، حُر بن یزید ریاحی، به همراه چند نفر دیگر، از نیروهای عمر بن سعد، جدا شدند و به سوی امام حسین(ع) آمدند و توبه کردند.

وی تصریح کرد: در باب این نکته باید به این مسئله نیز توجه داشت که طلحه و زبیر؛ که مشابه سفارشات اهل بیت(ع)، سفارشاتی از جانب پیامبر اکرم(ص) در باب آنها وارد شده است، هیچ کدام از نظر حسب و نسب به پای امام حسین(ع) نمی رسند. اصولاً این افراد، قابل مقایسه با حضرت سیدالشهدا(ع) نبودند. پدر امام حسین(ع)، حضرت علی مرتضی(ع) است که هیچ گونه کُفر و بُت پرستی نداشتند، در حالی که دیگران بُت پرست بودند. جَد سیدالشهدا(ع) پیامبر اکرم(ص) هستند و این در حالی است که اجداد دیگران بت پرست بودند.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: کجا دیگران عمویی مانند؛ حضرت جعفر طیار(ع) داشتند، مادرامام حسین(ع) حضرت صدیقه طاهره(س) است و مادر افراد دیگر، اصولاً قابل قیاس با حضرت زهرا(س) نیستند، البته افضیلت امام حسین(ع) از هر جهت است و حضرت سیدالشهدا(ع) از جهت نسب هم، از همه افراد افضل تر هستند.

ترخان با بیان این مسئله که متأسفانه پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)، به ویژه در زمان حکومت معاویه، تبلیغات سوء بر ضد اهل بیت پیامبر (ع) روز به روز شدّت بیشتری یافتند تا جایی که وصیّ پیامبر(ص) یعنی حضرت امیر(ع) را، بی نماز و فرزند پیامبر(ص) یعنی امام حسین (ع) را، خارجی نامیدند، اظهار کرد:  در همین راستا است که سیدالشهدا(ع)، به معرفی خود در روز عاشورا می پردازند تا ضمن شناسایی خود و تحریک عواطف و کنار زدن پرده های غفلت از دیده آنان، حجت را بر ایشان تمام نمایند.

وی تصریح کرد: اشاره به روابط نسبی، از قدیم الایام، در جنگ های عرب مرسوم بوده است؛ بدین صورت که در مراحل مختلف، جنگ جویان، خود را معرفی می کردند. کاری که نه فقط امام حسین(ع)، بلکه اکثر نامیان جنگی نیز در معرکه کارزار، انجام می دادند.

ترخان بیان کرد: حال سؤال اینجا است که چگونه می توان به این روابط اعتنا کرد، در حالی که چنین مسایلی در مورد طلحه و زبیر نیز، وجود داشته است؟

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه با اشاره به این نکته که از آن چه تا به حال در مورد امام حسین(ع) و خطابات و اهداف ایشان بیان شد، روشن می گردد که امام (ع)، با توجه به هدفشان که همان اصلاح مردم و اُمت پیامبر(ص) بود، مجبور به ذکر چنین مطالبی شدند، ادامه داد: به عبارت دیگر حضرت(ع) در صدد مظلوم نمایی و سوء استفاده از روابطش نبودند تا بتوان اشکال فوق را مطرح کرد، چون این اشکال جایی مطرح می شود که حضرت(ع) به دنبال امتیاز گیری باشند که در این صورت می تواند جای اشکال ایجاد کرد و باید بیان کرد که این امتیازات، در مورد طلحه و زبیر وارد شده است.

ترخان گفت: مطلب دیگر در بررسی این مسئله این است که، آیا سند این جملات و روایات صحّت دارند یا خیر؟

وی خاطر نشان کرد: از آن چه تا به حال بیان شد؛ روشن می گردد  که صرف شناسایی و بیان اصل و نسب و عشیره، اساساً دارای اشکال نیست؛ بنابراین نیازی به بحث در مورد سند نیز، وجود نخواهد داشت؛ البته باید بیان کرد که این قضیه در بسیاری از مقاتل و کُتب تاریخی نیز بیان شده است.