تهران: «مصیر» تعطیل، سوال نکنید!

سرویس حاشیه نگاری- احسان سالمی: هفته پیش به ناگهان خبری در خبرگزاری‌ها منتشر شد که خبر از متوقف شدن بی دلیل یکی از برنامه‌های موفق تلویزیون به نام «مصیر» می‌داد. این برنامه تا قبل از این در دوشنبه شب‌ها از شبکه اول سیما پخش می‌شد و در مدت کوتاهی توانست با موضوعات خود که پیرامون مسائل اجتماعی روز جامعه بود مخاطبان بسیاری را به خود جذب کند. اما تعطیلی ناگهانی آن خبری شوکه کننده برای مخاطبان و دست اندرکاران این برنامه بود. به همین بهانه به گفتگو با آقای «پیام تیرانداز» تهیه‌کننده «مصیر» پرداخته‌ایم تا در مورد برنامه مصیر و حواشی آن با هم صحبت کنیم:

چه شد که به سراغ ساخت این برنامه رفتید؟ پیش تولید آن به چه شکل بود؟

برنامه «مصیر» با مطالعاتی مبنایی در زمانی حدودا سه ساله در حوزه موضوعات اجتماعی روز، مبانی نظری و سبک زندگی ایرانی اسلامی و با همکاری جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، پیش تولید خود را آغاز کرد.

معتقدیم یکی از معضلاتی که امروزه در جامعه ما وجود دارد این است که بسیاری از اقداماتی که برگرفته از فرمایشات رهبری هستند، بر اثر عدم فهم صحیح، صرفا جنبه شعاری به خود گرفته و این باعث می‌شود که اصل این موضوعات به حاشیه رود.
موضوع سبک زندگی نیز یکی از همین موضوعات است که بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌ها به آن پرداخته‌اند و برنامه‌هایی در مورد آن تولید کرده‌اند که بیشتر تبلیغ سبک زندگی غربی است، در حالی که پرداختن به اینگونه موضوعات احتیاج به تحقیق، پژوهش و فهم موضوع دارد که بنظرم کارهای پژوهشی کمتر در مورد این برنامه‌ها صورت می‌گیرد.

چند قسمت از این برنامه تولید شد و بازخوردهایی که از مخاطبان به ویژه فعالین فرهنگی می‌گرفتید، چگونه بود؟

ما در این مدت، سیزده برنامه را آماده و روانه آنتن کردیم و با اینکه زمان پخش برنامه، ساعات آخرشب بود و همچنین  با برنامه پربیننده نود همزمان شده بود، اما استقبال مخاطبان به قدری بالا بود که حتی برای خود مسئولین شبکه و سازمان نیز جای تعجب داشت و استقبال مخاطبان و درخواست‌های زیادی که به تلویزیون داده بودند تا ساعت پخش این برنامه را عوض کنند تا بتوانند هر دو برنامه نود و مصیر را ببینند.

چه شد که برنامه موفق مصیر با وجود داشتن درصد مخاطب چشمگیر، تعطیل شد؟

حقیقتا با توجه به اینکه تیم جدید در سازمان صدا و سیما مستقر شده است بنده قصد ندارم در مورد این موضوع مصاحبه کنم  و تصور می کنم باید به تیم جدید فرصت داد تا با توجه به شروع کارشان با تمرکز بیشتری به کارهای اساسی بپردازند.

اما آن چه که می‌توانم بگویم این است که دوستان شبکه یک، دلیلی برای تعطیلی برنامه به ما اعلام نکردند. البته ما حدس‌هایی در مورد علت تعطیلی برنامه داریم اما تصور می کنم گفتن آن‌ها  ممکن است باعث تضعیف تیم جدید مستقر شده در صدا و سیما شود، به همین خاطر از گفتن آن‌ها صرف‌نظر می کنم.

آیا در حال حاضر که این برنامه تعطیل شده، برنامه مشابهی با همین سبک و سیاق از رسانه ملی پخش می‌شود؟

قطعا صدا و سیما برنامه‌های خوب زیادی دارد که ممکن است به اینگونه موضوعات بپردازد ولی اعتقاد بنده این است که یکی از مشکلات جدی برنامه‌های تلویزیون به ویژه در حوزه اجتماعی که ما درگیر آن هستیم، عدم کار پژوهشی و تحقیقی در پیش تولید برنامه‌های اینچنینی است.  متاسفانه نگاهی که در بین بسیاری از مدیران میانی رسانه ملی قرار دارد، این است که رسانه را صرفا ابزاری برای سرگرمی می‌بینند و معتقدند که رسانه فقط باید اوقات فراغت مردم را پر کند این در حالی است که تلویزیون به مصداق فرمایش امام خمینی(ره) باید دانشگاه باشد و بتواند قدرت تشخیص و تحلیل مردم را بالا ببرد.

به نظر شما چرا برنامه‌های خنثی و یا با جهت گیری‌های روشنفکرانه همواره در صدا و سیما وجود دارند ولی برنامه‌هایی که رویکرد چالشی و انقلابی دارند، حتی با وجود داشتن مخاطبان بالا ولی ممکن است به راحتی حذف شوند؟

این موضوع برای خود ما هم جای سوال است و هنوز هم  جوابی برای آن پیدا نکردیم.
البته مدیران ارشد صداوسیما انسانهای انقلابی هستند ولی خروجی کارها متاسفانه اینگونه نیست. به عنوان مثال در جلسه ای که برخی دوستان ما با آقای سرافراز داشتند و در آن جلسه در مورد برنامه مصیر نیز صحبت شده بود، رئیس سازمان صدا و سیما، ضمن ابراز رضایت از برنامه مصیر  اعلام کرده بود که این برنامه را مفید می داند و حتی از مسئولان مربوطه خواسته است تا ساعت پخش بهتری را به برنامه اختصاص دهند.
با این حال متاسفانه عملا در بدنه صداوسیما و مدیران میانی کار به شکل دیگری رقم خورد و نهایتا منجر به تعطیلی برنامه شد.

قبل از اینکه این برنامه تعطیل شود، به شما تذکری و یا اعلام قبلی‌ای کرده بودند که قرار است این برنامه به طور کامل متوقف شود؟

به هیچ عنوان. ما هربار که با دوستان و مسئولین شبکه یک جلسه داشتیم، لطف داشتند و از برنامه تعریف می کردند و حتی در مورد مستندهایی که در برنامه پخش می‌شد گفتند که سطح آن، بالاتر از برنامه‌های مشابه خود است.
البته انتقاداتی به مجریان برنامه داشتند و عنوان می شد مجریان برنامه مناسب برنامه مذهبی هستند و برای برنامه اجتماعی مطلوب نیستند.

این مساله مربوط به تفاوت تعریف ما از برنامه های اجتماعی است. عده ای در تلویزیون معتقدند، برنامه های دینی باید محدود و منحصر به برنامه های معارفی و اذان گاهی شود و طبیعی است که با این تعریف، مجری مذهبی مناسب برنامه های غیر مذهبی نیست.
اما اگر دین را راه و روشی برای زندگی بهتر بدانیم، آنگاه نه تنها تعریف برنامه مذهبی و غیر مذهبی در رسانه جمهوری اسلامی بی معنا می شود بلکه این نیاز (تبیین دینی مسایل اجتماعی) به ویژه در برنامه های اجتماعی که به موضوعات زندگی مردم می پردازد، اهمیت بیشتر می یابد.
طبیعی است با چنین تعریفی بیش از همه باید مجریان و عوامل برنامه به حرفهایی که می زنند اعتقاد داشته و نسبت به آن عامل باشند. بنابراین انتخاب ما برای مجریان مبتنی بر همین منطق بوده است. 

ما حتی نزدیک به 50 موضوع را در حوزه‌های مختلف اجتماعی در نظر گرفته بودیم و چند قسمت از مستندهای برنامه نیز آماده شده بود ولی در ادامه راه و با تعطیلی ناگهانی برنامه ناتمام ماند.

به صورت کلی شما سیاست صدا و سیما را در قبال برنامه‌های پرمخاطبی همچون مصیر چگونه می‌بینید؟

واقعیت این موضوع این است که ما در صدا و سیما دو نگاه داریم. یک نگاه که اکثرا مربوط به بدنه سازمان است معتقدند که برنامه‌هایی که تولید می‌شوند باید صرفا سرگرم کننده باشند و الگوی آن‌ها غالبا شبکه‌های ماهواره‌ای هستند و از فرم و قالب‌های برنامه‌سازی آن‌ها الگو می‌گیرند.

یکی هم نگاه اکثر مدیران سازمان است که در بیان اذعان می دارند رسانه وظیفه آموزش و ارتقاء سطح فرهنگی جامعه را دارد ولی متاسفانه بیشتر آنها وقتی وارد اجرا می‌شوند، مجبورند که دست به دامن همین بدنه شوند به همین خاطر خروجی نهایی همان چیزی است که رسانه را صرفا یک وسیله سرگرم کننده می‌داند و من این موضوع را یکی از بزرگترین معضلات صدا و سیما می‌دانم.